به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس، منابع غربی مدعی شده‌اند ایران بعد از وقوع خرابکاری در تأسیسات نطنز دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به این سایت را بنا به ملاحظات امنیتی محدود کرده است.
رویترز با بیان اینکه اختلافات بر سر این موضوع در حال حل و فصل شدن است نوشته این موضوع به تنش‌ها میان ایران و غرب همزمان با مذاکرات وین دامن زده است.
دولت «جو بایدن» مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات جاری در شهر وین، پایتخت اتریش زمینه‌های لازم برای بازگشت کشورش به توافق هسته‌ای برجام را فراهم کند.
«دونالد ترامپ»، رییس جمهور سابق آمریکا اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ با نقض تعهدات آن کشور از این توافق مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل متحد خارج شد و سیاست موسوم به «فشار حداکثری» را در دستور کار قرار داد.
مقام‌های دولت جو بایدن بارها به صراحت به شکست سیاست فشار حداکثری اعتراف کرده‌اند اما تا کنون از انجام اقداماتی که برای بازگشت به این توافق لازم هستند سرباز زده‌اند.
یک دیپلمات غربی مدعی شده دسترسی کامل بازرسان آژانس اتمی از هفته آینده برقرار خواهد شد. خبرگزاری رویترز نوشته به مقام‌های ایرانی برای کسب اطلاع درباره این موضوع دسترسی نداشته و آژانس، با بیان اینکه سیاست این نهاد بین‌المللی عدم اظهارنظر درباره مسائل مربوط به بازرسی‌ها است در این باره نظری مطرح نکرده است.
رویترز نوشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا کنون مسئله محدود شدن دسترسی‌ها را به اعضای خود گزارش نداده و خواستار برگزاری نشست ۳۵ عضو شورای حکام آژانس نشده است.
منابع خبری روز ۲۲ فروردین‌ماه سال جاری از وقوع خرابکاری در مرکز غنی‌سازی سوخت هسته‌ای نطنز خبر داده بودند. «بهروز کمالوندی»، معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفته بود این حادثه در بخشی از شبکه برق تاسیسات غنی سازی شهید مصطفی احمدی اتفاق افتاد.
«محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه در آن زمان نیز در این باره گفت: «صهیونیست‌ها می‌خواهند انتقام توفیقات در مسیر لغو تحریم‌های ظالمانه را از مردم ایران بگیرند، ولی ما اجازه نخواهیم داد و انتقام این اقدامات را از خود صهیونیست‌ها خواهیم گرفت.»
مذاکرات وین و خرابکاری در نطنز
برخی از تحلیلگران، وقوع خرابکاری در نطنز را حاصل هماهنگی رژیم صهیونیستی و آمریکا برای اخذ امتیاز از ایران در مذاکرات وین دانسته‌اند.
«دنیس راس»، مشاور «باراک اوباما»، رییس جمهور اسبق آمریکا در یادداشتی در روزنامه واشنگتن‌پست در ماه اردیبهشت نوشته بود اقدام خرابکارانه در نطنز به نفع مذاکره‌کنندگان آمریکایی است.
او نوشته بود: «از این دیدگاه، کاری که اسرائیلی‌ها برای خرابکاری در نطنز انجام داده‌اند لزوماً بد نیست. این اقدام اولا برای دولت بایدن زمان می‌خرد تا برای رسیدن به تفاهم با ایرانی ها احساس عجله نکند. دوم اینکه اگر ایرانی‌ها باور داشته باشند که آمریکا از مسئله با خبر بوده و کاری برای جلوگیری از آن انجام نداده، این برایشان حاوی این پیام خواهد بود که ایالات متحده هزینه اقدامات ایران را افزایش خواهد داد و به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از این اقدامات جلوگیری خواهد کرد.»
راس به دولت بایدن پیشنهاد کرده نشان دهد همزمان که طرفدار دیپلماسی است آماده استفاده از سایر گزینه‌ها برای مقابله با ایران است.
دلیل محدود شدن دسترسی آژانس
یک دیپلمات مستقر در وین به خبرگزاری رویترز گفت: «به دلیل حادثه/خرابکاری ماه آوریل برخی دسترسی‌ها بنا به ملاحظات امنیتی و ایمنی محدود شده‌اند.»
این دیپلمات گفت که اقدام ایران «تأثیر ناچیزی بر توانایی آژانس اتمی برای انجام فعالیت‌های راستی‌آزمایی داشت.»
او گفت ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای جلوگیری از دائمی شدن این محدودیت‌ها و اخلال در توان راستی‌آزمایی در این باره بحث و رایزنی کرده‌اند.
آمریکا و کشورهای اروپایی با آنکه به تعهداتشان ذیل برجام عمل نکرده‌اند در روزها و هفته‌های گذشته ایران را بابت کاهش تعهدات خود در این توافق هسته‌ای در واکنش به خروج آمریکا از برجام و بی‌عملی کشورهای اروپایی تحت فشار قرار داده‌اند.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
ایران و آژانس اتمی اسفندماه سال گذشته به توافقی برای ارائه دسترسی‌های داوطلبانه از سوی ایران به دو مکان مشخص شده و تسهیل فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس دست یافتند. این توافق چند هفته پیش به مدت یک ماه دیگر (تا تاریخ ۲۴ ژوئن مصادف با سوم تیرماه) تمدید شد. ایران بعد از منقضی شدن این توافق در هفته گذشته هنوز برای تمدید آن تصمیم نگرفته است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید پروتکل الحاقی به این نهاد بین‌المللی اجازه دسترسی گسترده‌تر به اطلاعات و اماکن موجود در ایران را می‌دهد.
سال گذشته مجلس شورای اسلامی ایران قانونی را به تصویب رساند که دولت را ملزم می‌کند در صورت عدم رفع تحریم‌ها علیه ایران بازرسی‌های آژانس اتمی در ایران را معلق کند.
مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جمعه هفته گذشته گزارشی درباره تمدید نشدن این تفاهم به شورای حکام این نهاد بین‌المللی ارائه کرد.
موضع ایران درباره تفاهم فنی
جمهوری اسلامی ایران تصریح کرده اقدام این کشور در رسیدن به تفاهم فنی با آژانس اتمی بر مبنای اصول سیاسی حاصل شده و نه بر اساس تعهدات و بنابراین، آژانس حقی برای درخواست از ایران در خصوص تمدید آن نداشته است.
«کاظم غریب آبادی»، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در یک گفت‌وگوی تلویزیونی روز یکشنبه گفت: «بعد از پایان سه ماهه این تفاهم، جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت تفاهم مشترک فنی با آژانس را تمدید نکند، ولی بر مبنای حسن نیت، ایران به ضبط داده‌های دوربین‌های آژانس به مدت یک ماه دیگر ادامه داد.»
وی افزود: «ما هیچ تفاهمی با آژانس برای حتی یک ماه هم انجام ندادیم و دو روز گذشته مهلت یک ماه نیز پایان یافت.»
اقدام حساب‌شده ایران
خبرگزاری رویترز در گزارش روز پنجشنبه خود نوشته دیپلمات غربی می‌گوید ایران اکنون با اعطای دسترسی کامل به آژانس در مرکز غنی‌سازی سوخت هسته‌ای نطنز رسیده و انتظار می‌رود بازرسی‌ها از هفته آینده آغاز شوند.
یک دیپلمات دیگر مدعی شده اقدام ایران حاصل یک طراحی دقیق بوده تا پس از خرابکاری در نطنز ضمن ایجاد اندکی رنجش، تبعات دیپلماتیک خاصی در بر نداشته باشد. او گفت: «رفتار ایرانی‌ها بسیار حساب‌شده است.»
