۰ نفر

بایدن و پوتین شعله جنگ سرد جدید را خاموش می کنند؟

۲۷ خرداد ۱۴۰۰، ۵:۳۰
کد خبر: 537018
بایدن و پوتین شعله جنگ سرد جدید را خاموش می کنند؟

شب گذشته جو بایدن و ولادیمیر پوتین رؤسای جمهوری امریکا و روسیه در حالی در شهر ژنو به دیدار یکدیگر رفتند که روابط دو کشور به اذعان هر دو طرف در سردترین شکل خود است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، از همین رو هرچند این دیدار یک دیدار تشریفاتی و تنها به منظور گرفتن عکس مشترک نبود اما همان طور که از نداشتن نشست خبری مشترک بعد از دیدار مشخص بود، نباید هم انتظار داشت نتیجه خارق‌العاده‌ای از آن به دست آید.

به گزارش سایت شبکه خبری «بی بی سی»، رؤسای جمهوری امریکا و روسیه دیروز در حالی وارد ژنو شدند که این شهر به خاطر دیدار آنان تحت تدابیر امنیتی ویژه‌ای قرار داشت. ولادیمیر پوتین که هواپیمای او ساعت 11 و 30 دقیقه به وقت محلی (14 به وقت تهران) در ژنو بر زمین نشست، اولین رهبری بود که راهی «ویلا لا گرانژ» اقامتگاه زیبایی در حاشیه دریاچه این شهر شد که برای دیدار بین او و بایدن در نظر گرفته شده بود. رئیس جمهوری امریکا هرچند که از یک روز قبل در ژنو حضور داشت، اما دقایقی پس از پوتین وارد محوطه محل مذاکره شد.

یک ساعت پس از آن نیز دو طرف در حضور رئیس جمهوری سوئیس کنار هم قرار گرفتند و دوربین‌ها تصاویر دست دادن آنها با یکدیگر را ثبت کردند و «گای پارملین»، رئیس جمهوری سوئیس نیز با خوشامدگویی به آنان بابت حضورشان در «شهر صلح» خطاب به آنان تأکید کرد: «امیدوارم یک مذاکره پر حاصل در جهت منافع کشورهایتان و جهان داشته باشید.» رؤسای جمهوری امریکا و روسیه نیز سخنانی کوتاه بیان داشتند. بایدن گفت: «همان طور که پیش‌تر گفتم، همیشه دیدار رو در رو بهتر است.» به گزارش سی ان ان، بایدن همچنین روسیه و امریکا را «دو قدرت بزرگ» خواند. او در حالی این توصیف را بیان داشت که امریکا در سه دهه اخیر همیشه تلاش کرده است نقش جهانی مسکو را نادیده بگیرد. زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد نیز باراک اوباما روسیه را «یک قدرت منطقه‌ای» توصیف کرده بود. از همین رو این اظهارات بایدن می‌توانست پالسی مثبت برای روسیه‌ای باشد که همواره بر ایجاد توازن در روابط تأکید کرده است.

پوتین نیز در شروع سخنان خود از «ابتکار عمل بایدن برای برگزاری این دیدار» قدردانی و ابراز امیدواری کرد: «می‌دانم سفری طولانی داشته‌اید و کارهای زیادی دارید تا انجام دهید. روابط دو کشور موضوعات زیادی دارند. امیدوارم این دیدار دیداری مؤثر و سودمند باشد.»

سؤالات بی پاسخ خبرنگاران

 حضور رسانه‌ای پیش از دیدار دو رهبر بسیار کوتاه بود و خبرنگاران امریکایی به «سی ان ان» گفتند که توانستند تنها سه سؤال را مطرح کنند که در نوع خود جالب بود. یک نفر از پوتین پرسید که آیا از «ناوالنی» می‌ترسد؟ دیگری پرسید اگر اوکراین به ناتو بپیوندد، او چه می‌کند؟ و سومی از بایدن پرسید آیا به پوتین اعتماد دارد؟ این خبرنگاران گفته‌اند بایدن هنگام شنیدن این سؤالات تنها سر خود را به نشانه تأیید تکان می‌داد. اما مقامات امریکایی تأکید کرده‌اند که این سر تکان دادن‌ها به معنای تأیید نبوده است.

پس از این تعارفات سیاسی دو رهبر وارد ویلای محل دیدار شدند. دیدار آنها با هیأت‌های همراه‌شان که شامل وزرای خارجه دو کشور می‌شد ساعت 13 به وقت محلی آغاز شد و طبق اطلاعاتی که از قبل داده شده بود تا ساعت 17 به وقت محلی (20:30 به وقت تهران) به طول انجامید. نشست در حالی شروع شد که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا که در نشست حضور داشت، در همان شروع به کار جلسه، در توئیتی از علاقه‌مندی امریکا به حمایت از حقوق بشر نوشت.

دیدار دیروز پوتین و بایدن برخلاف نخستین دیدار پوتین با دونالد ترامپ، در خلوت نبود و در نشست آنان افراد دیگری حضور داشتند. در دور نخست نشست که 93 دقیقه طول کشید، وزرای خارجه دو کشور شرکت داشتند و بعد از تنفسی 45 دقیقه ای، دور دوم نشست با 65 دقیقه زمان با حضور هیاتی چندین نفره از هر دو کشور تشکیل شد. در پایان نشست نیز بایدن بدون اینکه نشست خبری برگزار کند، از محل خارج شد. البته قرار بود وی بعد از نشست خبری پوتین در کنفرانس خبری شرکت کند. پوتین در نشستی خبری شرکت کرد و این دیدار را مثبت و سازنده ارزیابی کرد. او در این نشست خبری درباره احتمال پیوستن اوکراین به ناتو گفت: «در این مورد حرفی برای گفتن ندارد.»

وی همچنین خبر داد به‌زودی سفرای امریکا و روسیه به سفارتخانه های خود بازخواهند گشت تا روال عادی کار خود را از سر بگیرند. وی همچنین با تاکید بر اینکه فضای سایبری مساله‌ای مهم برای هر دو کشور است، خبر داد: «روسیه همکاری های اطلاعاتی مشترکی را با امریکا برای حملات سایبری آغاز خواهد کرد.» وی نگرانی های امریکا در مورد فعالیت های روسیه در قطب شمال را بی مورد دانست و تکرار کرد، «امریکا و روسیه هر دو مسئولیت مشترکی در ثبات هسته ای استراتژیک دارند.»

او بعد از دیدار 5 ساعته با بایدن و نشستی بیش از دو ساعت و نیم با رئیس جمهوری امریکا او را سیاستمداری با تجربه و بسیار متفاوت از دونالد ترامپ ارزیابی و تأکید کرد: «هیچ خصومتی بین رهبران دو کشور امریکا و روسیه وجود ندارد.» او همچنین خبر داد در این نشست بایدن درباره مسائل حقوق بشری در روسیه صحبت کرده است. وی نیز در مقابل قوانین مربوط به حمل سلاح و حملات مسلحانه در امریکا را زیر سوال برد.

 مشکلات شخصی و ملی بایدن و پوتین

این دیدار در شرایطی برگزار شد که نه تنها روابط بین امریکا و روسیه سرد است که بایدن و پوتین هم روابط خوبی با هم ندارند و با وجود تعارفاتی که این هفته نسبت به هم بیان کردند و یکدیگر را «دشمن باهوش» و «کسی که می‌توان با او کار کرد» خواندند، دل خوشی از هم ندارند. به گزارش فایننشال تایمز، یکی از نخستین خاطره‌هایی که پوتین از سخنان نیشدار بایدن به خاطر دارد، به سال 2011 باز می‌گردد زمانی که او که در آن زمان معاون باراک اوباما بود، به خبرنگاران گفت که فکر می‌کند رئیس جمهوری روسیه «روح» ندارد. او در ابتدای بهار امسال نیز در گفت‌وگویی با یک خبرنگار، ولادیمیر پوتین را «قاتل» خواند. اتهامی که رئیس جمهوری روسیه بلافاصله به آن واکنش نشان داد و نه فقط به بایدن که به طور کلی به غرب هشدار داد که اگر خط قرمزهای روسیه را محترم نداند، با واکنش «سریع و خشن» کرملین روبه‌رو خواهند شد.

با این حال همان طور که «سرژ شممن» در نیویورک تایمز نوشته است، مشکلات بین پوتین و بایدن بسیار فراتر از دیدگاه شخصی آنان به یکدیگر است. شاید از بازی روزگار باشد که این دو در شهری به دیدار یکدیگر می‌روند که آخرین باری که دو رئیس جمهوری امریکا و روسیه در آن ملاقات کرده بودند، سال 1985 و دیدار بین رونالد ریگان و میخائیل گورباچف بود. آن دیدار دیداری بود برای مصالحه‌ و آشتی‌ها و رفتن به سوی پایان جنگ سرد. در آن دیدار ریگان مذاکرات را با بیانیه‌ای نمایشی آغاز کرد و در آن گفت: «امریکا و شوروی دو کشور بزرگ روی زمین تنها کشورهایی هستند که می‌توانند آغازگر جنگ جهانی سوم باشند و یا برعکس صلح را برای جهان به ارمغان آورند.»

از آن زمان بسیار گذشته است و در این مدت جهان بسیار تغییر کرده است. اما وجه شباهت بین این دو دیدار ایجاد فضای آشتی نسبی بین دو کشور است. زیرا بایدن که این هفته پوتین او را برخلاف ترامپ فردی «مطلع از دنیای سیاست» نامید، می‌داند امروز دیگر اتحاد جماهیر شوروی وجود ندارد اما با روسیه‌ای روبه‌رو است که در سوریه متحد قدرتمند دمشق است و با وجود تحریم‌های سخت، به لحاظ سیاسی نفوذی کامل در خاورمیانه دارد. ضمن آنکه نزدیکی این کشور به چین که آن نیز مغضوب امریکا است، برای واشنگتن یک خطر بزرگ برآورد می‌شود. بنابراین به نظر می‌رسد، بایدن که همچون سلف خود سیاست‌های ضد چینی را در پیش گرفته، قصد ندارد همزمان در دو جبهه بجنگد و از همین رو علیرغم اظهارات ضد روسی چند روز اخیرش در حضور شرکای اروپایی امریکا که تصور می‌شود تنها مصرف درون ناتویی و بین آتلانتیکی داشته، در مدتی که روی کار آمده، تلاش کرده با سیگنال‌هایی که به روسیه می‌دهد، از این کشور دعوت کند، همکاری‌های مشترکی برای حل مسائل کلان بین‌المللی داشته باشند.

 فرصتی برای امریکا و روسیه و جهان

هرقدر هم روابط شخصی و ملی سران امریکا و روسیه سرد باشد، نشست ژنو، فرصتی خوب برای این دو کشور بود تا بتوانند در جهان خطرناکی که در آن به سر می‌بریم به نقطه اشتراک‌هایی برای همکاری دست یابند.

به گزارش رویترز، آن طور که از منابع نزدیک به بایدن شنیده شده بود، وی در دیدار دیشب خواهان آن بود که در پنج حوزه وارد گفت‌وگو شود. نخست حملات سایبری که بایدن معتقد است روسیه در بخشی از آنها که مربوط به انتخابات امریکا و نهادهای این کشور می‌شوند، دست دارد. در حالی که در نقطه مقابل او پوتین نیز امریکا را متهم می‌کند که در انتقادهای رسانه‌ای علیه روسیه نقش دارد. نکته بعدی مسأله حقوق بشر است. امریکا از الکسی ناوالنی به عنوان بزرگ‌ترین و معروف‌ترین مخالف پوتین حمایت می‌کند و قصد فشار بر کرملین را دارد تا وی هر چه زودتر آزاد شود. اما در مقابل روسیه نیز دموکراسی امریکا را زیر سؤال برده و تأکید کرده در دموکراسی استاندارد دوگانه وجود ندارد. زیرا با همین منطق، حمله‌کنندگان به کنگره نیز درخواست‌های قانونی داشتند. بایدن همچنین بر آن بود که در جهت آزادی «پل ولان» و «ترور رید» تلاش کند. آنها دو نظامی امریکایی هستند که به ترتیب به اتهام جاسوسی و توهین به پلیس روسیه و افراط در نوشیدن الکل در زندان‌های روسیه به سر می‌برند.

در این مورد نیز انتظار می‌رفت که پوتین خواهان آزادی «ویکتور بوت» و «کنستانتین یاروشنکو» شود که از سوی امریکا به ترتیب متهم به فروش تسلیحات و قاچاق مواد مخدر هستند. دو طرف همچنین انتظار داشتند مذاکرات مبسوطی درباره کنترل تسلیحات و بازگشت به پیمان‌هایی در این خصوص داشته باشند. البته آنها پیمان استارت جدید را امضا کردند اما انتظار می‌رود پیمان‌های جدیدی نیز دراین خصوص به امضا رسد بویژه که اخباری که از فعالیت‌های تسلیحاتی هر دو به گوش می‌رسد، حاکی است هر دو کشور با قدرت و قوت تسلیحات هسته‌ای خود را حفظ کرده و به ساخت سلاح‌های جدید ادامه می‌دهند.

همچنین مذاکره درباره مناقشات اوکراین، سوریه و لیبی نیز از مسائل مهمی بود که در مذکرات پوتین و بایدن جای داشت. آنها همین طور قصد داشتند درخصوص پرونده‌ها و مسائل بین‌المللی همچون کرونا، تغییرات اقلیمی، برنامه هسته‌ای ایران و کره شمالی و جنگ در افغانستان به همکاری مشترکی برسند.