به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد؛ تا پیش از این هر خانواده چینی فقط حق داشت حداکثر دو فرزند داشته باشد و تنها شش سال پیش برای هر زوج چینی تنها داشتن یک فرزند مجاز بود. داده‌های جمعیتی در چین نشان می‌دهد که میزان زادوولد در پرجمعیت‌ترین کشور دنیا به شکل چشمگیری کاهش پیدا کرده است. خبرگزاری رسمی شینهوا در گزارشی از جلسه دفتر سیاسی حزب کمونیست چین به ریاست شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور این کشور، با اعلام این خبر نوشته است: «برای واکنش فعالانه به بالا رفتن میانگین سنی جمعیت … من بعد زوج‌های چینی می‌توانند سه فرزند داشته باشند.»
نرخ متوسط زادوولد در چین طی سال‌های گذشته در رقم ۱.۳ فرزند برای هر زوج باقی مانده است. به نوشته دفتر ملی آمار چین ۱۲ میلیون تولد جدید در این کشور طی سال ۲۰۲۰ ثبت شده است که نسبت به یک سال قبل از آن ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار نفر معادل ۱۸ درصد کاهش یافته است.
آمار اولیه سال ۲۰۲۱ هم نشان می‌دهد که پیش‌بینی می‌شود در طول سال پیش روی میلادی ۱۵ درصد از تعداد موالید در چین کاسته خواهد شد. به رغم اجرای سیاست مجوز دوفرزندی از سال ۲۰۱۵ تاکنون میزان رشد جمعیت در چین اصلاح نشده است و به پایین‌ترین سطح خود در طول ۷ دهه گذشته رسیده است. کاهش زاد و‌ولدهای جدید، باعث شده است که چین با بحران سن جمعیت مواجه باشد و بخش بزرگی از جمعیت این کشور در آستانه کهنسالی قرار بگیرند، در حالی که به تعداد کافی نیروی کار جوان برای جبران حذف آنها از بازار کار وجود نخواهد داشت.
واپسین سرشماری چین که هر ده سال یک‌بار انجام می‌شود نشان می‌دهد که جمعیت چین در سال ۲۰۲۰ به یک میلیارد و ۴۱۰ میلیون نفر رسیده است که نشان‌دهنده رشد ۵.۳۸ درصدی است. دولت چین به مدت ۳۵ سال سیاست جنجالی تک‌فرزندی اجباری را اجرا می‌کرد تا جلوی انفجار جمعیتی در این کشور پرجمعیت را بگیرد. نتیجه اجرای درازمدت این سیاست کاهش شدید زادوولد در چین بود که در طول سال‌های گذشته این کشور را به بحران کهنسالی جمعیت نزدیک کرده است. حتی بازنگری در سیاست گذشته و اجرای سیاست محدودیت دو فرزندی هم در طول ۶ سال گذشته نتوانسته است تغییری در روند سریع مسن‌شدن جمعیت چین ایجاد کند. به نوشته گاردین یکی از دلایل عدم توفیق افزایش سقف موالید برای هر خانواده، هزینه بالای زندگی در شهرهای بزرگ چین است که باعث شده است بسیاری از خانواده‌های جوان به دلیل هزینه‌های سنگین معیشتی از فرزندآوری خودداری کنند.
براساس قوانین جاری دو فرزندی، اگر زوجی فرزند سوم داشته باشد، باید جریمه‌ای با عنوان «جریمه حمایت اجتماعی» برای فرزند سومش پرداخت کند. رقم این جریمه از سوی مقام‌های دولت محلی هر منطقه تعیین می‌شود و در بسیاری از مناطق ممکن است تا بیش از ۱۰ برابر درآمد ماهانه یک زوج باشد، هر چند در برخی نقاط هم رقم جریمه منطقی‌تر است.
روز دوشنبه در شبکه اجتماعی ویبو (شبکه اجتماعی مشابه توییتر در چین) بحث‌های زیادی در خصوص این سیاست جدید میان کاربران شکل گرفت. هشتگ چینی «سیاست سه فرزندی وارد می‌شود» بیش از دو میلیارد بار در این شبکه اجتماعی تکرار شد و بسیاری از منتقدان این سیاست معتقدند که با توجه به نزدیک شدن چین به بحران جمعیتی، این سیاست جدید خیلی دیر و خیلی کم‌اثر است. به گزارش گاردین، یکی از کاربران چینی در ویبو می‌نویسد: «من خودم یکی از نتایج سیاست تک‌فرزندی هستم. همین الان مسوولیت نگهداری از والدینم را بر عهده دارم، کی فرصت می‌کنم که دو تا بچه بزرگ کنم؟» یک کاربر دیگر می‌نویسد: «اگر ۵ میلیون یوآن (معادل ۵۰۰ هزار دلار) بدهید حاضرم سه فرزند داشته باشم.»
هی یافو، یک جمعیت‌شناس چینی مستقل ساکن گوانگجو می‌گوید که با توجه به اثرات ناچیز سیاست دو فرزندی، به نظر می‌رسد که سیاست جدید هم چندان اثری برای تغییر مسیر پیرشدن جمعیت چین نداشته باشد. هی می‌گوید: «بعید می‌دانم که این سیاست جدید بتواند نتایجی را که مقامات انتظار دارند به دست بیاورد. در این روزگار تامین زندگی فرزندان بسیار گران تمام می‌شود و مسکن هم چندان در چین ارزان نیست.» استورات گایتل باستن، استاد دانشگاه علوم و فنون هنگ‌کنگ و پژوهشگر مسائل سن جمعیت می‌گوید که نباید سیاست جدید را دست‌کم گرفت. او می‌گوید: «این دستورالعمل جدید برخی از آشفتگی‌های سیاست‌گذاری در خصوص نگرانی‌های کاهش فرزندآوری و محدودیت تعداد موالید را از بین می‌برد. همچنین این سیاست باعث می‌شود که شاهد کاهش نرخ اقدامات غیرقانونی از جمله سقط‌جنین و عقیم‌سازی زنان باشیم که در برخی نقاط چین ممنوع است و به شکل زیرزمینی انجام می‌شود.»
تنها چین نیست که با مساله بحران جمعیتی در شرق آسیا مواجه است. در بسیاری از کشورهای منطقه شرق آسیا دولت‌ها تلاش کرده‌اند تا زوج‌ها و خانواده‌ها را به فرزندآوری بیشتر تشویق کنند. در ژاپن و کره جنوبی دولت‌ها مشوق‌ها برای فرزندآوری خانواده‌ها را افزایش داده‌اند، چرا که این دو کشور هم با کاهش شدید رشد جمعیت و افزایش سن جمعیت‌شان مواجه شده‌اند.
سیاست سه فرزندی اخیرا مدتی است که در استان هیلونگ‌جیانگ، شمال شرقی چین به صورت آزمایشی اجرا می‌شود. گاردین می‌نویسد که بر خلاف انتظار، نتایج اجرای آزمایشی این سیاست، نتایجی پایین‌تر از حد انتظار برای بهبود زادوولد داشته است. برخی منتقدان سیاست جمعیتی دولت چین، خواستار کنار گذاشتن کامل سیاست محدودیت فرزندآوری و تعیین سقف تعداد فرزندان برای هر زوج شده‌اند. به نوشته خبرگزاری شینهوا سیاست جدید با برخی «اقدامات حمایتی همراه خواهد بود که باعث بهبود ساختار جمعیتی کشور می‌شود و به اجرای استراتژی فعال کشور برای رویارویی با مساله بالا رفتن سن جمعیت، حفظ مزایا و کمک به منابع انسانی کشور می‌کند.»
اما همه شهروندان چینی چندان با این سیاست همراه نیستند. گاردین با یک شهروند شانگهای به نام آنتونیا مصاحبه کرده است که می‌گوید اساسا برنامه‌ای برای بچه‌دار شدن ندارد. آنتونیا ۳۴ ساله در بخش حقوقی کار می‌کند و ۶ تا ۷ سال است که تصمیم قطعی خود را برای بچه‌دار نشدن گرفته است.
او می‌گوید وقتی که بچه بود همواره فکر می‌کرد که روزی فرزندی از خودش خواهد داشت، اما هر چه سنش بالاتر رفت بیشتر متوجه شد که زندگی تا چه اندازه غیرمنصفانه است و به تدریج در مقابل فشار خانواده، جامعه و دولت برای مادر شدن مقاومت کرد. او می‌گوید: «هر چقدر فکر می‌کنم بیشتر به این نتیجه نزدیک می‌شوم که مادر بودن، چیزی نیست که برای زندگی‌ام می‌خواهم. این انتخاب حق من است.» او می‌گوید یک طرفدار حقوق زنان و از طبقه کارگر است.
او هم مانند بسیاری دیگر از چینی‌ها به افزایش هزینه‌های معیشت، فقدان حمایت دولتی و مراکز دولتی مهدکودک و کمک به مادران و تبعیض‌ها در محل کار علیه زنان باردار اشاره می‌کند. او می‌گوید: «واقعیتش را بخواهید اگر دولت می‌خواهد که شهروندان فرزندان بیشتری بیاورند، نخستین کاری که باید بکنند این است که شرایط زندگی راحت‌تری را برای ما تامین کنند.»
