این در حالی است که تجربه نشان داده، وقتی صاحبان این بنگاه‌ها با مزایای تامین مالی از بازار سرمایه آشنا می‌شوند، انگیزه بیشتری نسبت به حضور در این بازار و استفاده از ابزارهای مربوطه پیدا می‌کنند، چراکه در مقایسه با استفاده از وام‌های بانکی از لحاظ اقتصادی به‌صرفه‌تر و در عین حال دارای ریسک کمتری است.
اهمیت تامین مالی برای واحدها و پروژه‌های نیمه‌تمام به اندازه‌ای بالاست که قائم‌مقام دبیر شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی درباره چگونگی تامین مالی طرح‌های نیمه‌تمام از منابع بازار سرمایه گفت: برآورد مالی این طرح‌ها در سال ۹۷ حدود ۸۰۰ هزار میلیارد تومان بوده که البته با قیمت فعلی متفاوت است؛ از طرفی یک‌چهارم این طرح‌ها برای بخش خصوصی جذابیت دارد. آلبرت بغزیان، اقتصاددان هم در این زمینه معتقد است، هم اکنون مشکل تولیدکنندگان و بیشتر پروژه‌های نیمه‌تمام کشور، تامین مالی و نقدینگی لازم است. آنچه مسلم است، تامین مالی از بازار سرمایه نسبت به منابع بانکی، ارزان‌تر تمام می‌شود و از دسترسی و کفایت مناسب‌تری برای تولیدکنندگان برخوردار خواهد بود.
مدل‌های تامین مالی
حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رئیس اتاق ایران با اشاره به دستور جلسه نود و هفتمین نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی اظهار کرد: در این نشست به وضعیت پذیره‌نویسی شرکت‌ها و بنگاه‌های بخش خصوصی در بورس اشاره و مقرر شد تا پایان امسال ۵۰ شرکت بخش خصوصی در بورس پذیرش شوند. همچنین درباره تحولات بازار سرمایه و تسهیل ورود بخش خصوصی به بازار سرمایه گفت‌وگو کردیم و نسبت به چگونگی تامین مالی طرح‌های نیمه‌تمام از منابع بازار سرمایه بحث شد و سرانجام درباره لزوم هوشمندسازی بهره‌گیری از منابع مختص تثبیت بازار نیز سخن به میان آمد.
وی درباره تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و روش‌های تامین مالی این پروژه‌ها گفت: این پروژه‌ها می‌تواند از دو طریق مدل تامین مالی صندوق پروژه و شرکت سهامی عام تامین مالی شود. نایب‌رئیس اتاق ایران با اشاره به نتیجه نشست قبلی شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی از امضای تفاهم‌نامه‌ای بین شرکت بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، جامعه حسابداران رسمی و اتاق ایران سخن گفت و اینکه در آن تفاهم‌نامه به ایجاد پنجره واحد برای ورود شرکت‌های بخش خصوصی به بازار سرمایه تأکید شده بود. وی درباره سامانه «رهسا» و آغاز به کار این سامانه گفت: راه‌اندازی این سامانه نتیجه توافق وزارت اقتصاد، اتاق ایران، جامعه حسابداران رسمی ایران، بورس و فرابورس ایران است؛ در این سامانه وضعیت بنگاه‌ها بررسی و نحوه ورود به بورس فرآیندها تسهیل می‌شود.
به گفته سلاح‌ورزی اقدام لازم برای طراحی و پیاده‌سازی درگاه واحد و نظارت بر آن با هدف پوشش کامل مسیر تامین مالی از محل بازارهای سرمایه در یک سامانه واحد بر عهده اتاق ایران بوده که در حال حاضر ۹۹ شرکت در آن اطلاعات مالی خود را پر کرده‌اند؛ ۴۰ تماس مشاوره‌ای با این سامانه برقرار و ۲۳۸ ثبت‌نام انجام شده است. او ادامه داد: درواقع این درگاه مسیر ارتباطی برای ارزیابی، اقدام و پایش تامین مالی شخصیت‌های حقوقی بخش خصوصی از محل بازارهای سرمایه و بدهی کشور با تمرکز بر بازارهای زیر نظارت شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس است.
قائم‌مقام دبیر شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی تاکید کرد که قرار است کل این سامانه با سامانه فرابورس یکپارچه شود؛ همچنین برای احراز هویت بنگاه‌ها با ثبت استاد همکاری شود. سلاح‌ورزی به ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بورس اشاره کرد و اینکه قرار است پنل فرابورس در سامانه رهسا آماده شود و بعد به کنشگران این حوزه تبیین شود. به گفته قائم‌مقام دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، باید کار پذیرش شرکت‌های بخش خصوصی در بازار سرمایه سریع‌تر انجام شود و موانع از سر راه برداشته شود.
تامین مالی بورس بهتر از منابع بانکی
آلبرت بغزیان، اقتصاددان و استاد دانشگاه با بیان اینکه مشکل تولیدکنندگان و بیشتر پروژه‌های نیمه‌تمام کشور، تامین مالی است، تاکید کرد: تامین مالی از بازار سرمایه نسبت به منابع بانکی، ارزان‌تر تمام می‌شود و همچنین از دسترسی و کفایت مناسب‌تری برای تولیدکنندگان برخوردار خواهد بود. وی با اشاره به آشنایی مردم با بازار سرمایه اظهار کرد: اگرچه عده‌ای هم اکنون نگران حباب هستند، اما در مجموع مردم نسبت به بازار سرمایه آگاهی پیدا کرده‌اند و نباید فراموش کنیم که بازار سرمایه فقط خرید و فروش سهام نیست، بلکه باید عمق پیدا کند و از ابزارهای جدید برای بخش‌های مختلف به ویژه تامین مالی طرح‌های نیمه تمام و واحدهای تولیدی استفاده شود. بغزیان به نمونه‌هایی از این دست در بورس امارات اشاره کرد و افزود: در بورس امارات از ابزارهای مختلف تامین مالی می‌کنند. به‌عنوان نمونه از راه ورود به اوراق جدید، پروژه‌ها را تامین مالی می‌کنند. در چنین شرایطی بازار سرمایه عمق بیشتری پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه مردم نگران حفظ ارزش پول خود هستند و بخشی از نقدینگی به سمت بورس سرازیر شده است، یادآور شد: با وجود اینکه نقدینگی‌های سرگردان زیادی در بازارهای موازی از جمله مسکن، خودرو و ارز وجود دارد، ولی این روزها همه از ورود نقدینگی به بورس سخن می‌گویند و روی این موضوع متمرکز شده‌اند.
این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که چرا بخش عمده‌ای از نقدینگی وارد شده به بورس فقط صرف امر تکراری خرید و فروش سهام شرکت‌ها می‌شود، در حالی که این نقدینگی می‌تواند به سمت تامین مالی بنگاه‌های نیازمند هدایت شود، تاکید کرد: این موضوع درست است و بخش عمده‌ای از نقدینگی وارد شده به بورس صرف خرید و فروش سهام می‌شود. شرکت‌ها در همین شرایط هم می‌توانند با افزایش درصد شناوری سهام، برای طرح‌های توسعه و پروژه‌های تولیدی خود تامین مالی کنند. بغزیان تصریح کرد: گاهی مشاهده می‌کنیم، برخی شرکت‌های تولیدی به دلیل ناآشنایی با شرایط بورس و تامین مالی، تمایلی برای ورود به بورس ندارند و تصور می‌کنند با ورود به بورس، مدیریت بنگاه آنها از دست شان خارج می‌شود، در حالی که اگر این شرکت‌ها نسبت به مزایای تامین مالی آگاهی پیدا کنند و البته آموزش لازم هم به آنها داده شود، برای طرح‌های توسعه تمایل کمتری به استفاده از منابع بانکی نشان خواهند داد، بنابراین در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت، اگر نقدینگی جدید بورس به سمت نمادها و مسیرهای مولد در بازار سرمایه حرکت کند، نتیجه بهتری خواهد داشت. وی گفت: وقتی تولیدکنندگان اطمینان حاصل کنند، این کار هیچ خطری متوجه آنها نمی‌کند، می‌توانند با ورود به بورس علاوه بر تامین مالی به حفظ اشتغال نیروی کار خود کمک کنند. در این شرایط، بانک‌ها هم به جای بنگاهداری، منابع خود را به سمت خرید اوراق هدایت می‌کنند و این گونه در پروژه‌ها مشارکت خواهند داشت. وی درباره تاثیر شوک‌های ارزی بر بخش تولید به ویژه تامین مواد اولیه نیز گفت: در این شرایط تامین مالی از بورس برای شرکت‌هایی که مواد اولیه آنها از داخل تامین می‌شود، کمک‌کننده خواهد بود، ولی برای شرکت‌هایی که مواد اولیه آنها از خارج تامین می‌شود، دولت باید تدابیر لازم را بیندیشد. او با بیان اینکه دولت با معرفی بورس به مردم توانست سرمایه‌ها را به سمت این بازار هدایت کند، یادآور شد: با شرایط موجود، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و تامین سرمایه‌ها نقش مهمی در جهت تامین مالی بنگاه‌های تولیدی و پروژه‌های نیمه‌تمام دارند. مشکلات ناشی از تورم و تحریم‌ها در طول یک سال گذشته اقتصاد ایران را در تنگنا قرار داده است و بنابراین می‌توان با سیاستگذاریهای مناسب به‌تدریج از رکود خارج شد.
