۰ نفر

بررسی اقتصاد آنلاین از عملکرد روسای سازمان بورس از ابتدا تا‌کنون(۱)

اولین رئیس سازمان بورس چگونه عمل کرد؟/ از مداخلات دستوری در معاملات سهام تا ثبت دوران طلایی بورس در دولت روحانی

۱۷ دی ۱۳۹۷، ۸:۰۰
کد خبر: 327204
اولین رئیس سازمان بورس چگونه عمل کرد؟/ از مداخلات دستوری در معاملات سهام تا ثبت دوران طلایی بورس در دولت روحانی

اولین دوره قانونی 30ماهه شاپور محمدی به عنوان رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار رفته‌رفته به پایان خود نزدیک می‌‎شود. هرچند هنوز برای قضاوت درباره ماندنی یا رفتنی شدن «آقای رئیس» زود است، اما در این مقطع از تاریخ بازار سرمایه کشور، بازخوانی کارنامه رؤسای سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان یکی از بالاترین نهادهای نظارتی در بازار سرمایه کشور خالی از لطف نیست. این گزارش اولین قسمت از سلسله گزارش‌های بررسی عملکرد رؤسای سازمان بورس از ابتدا تا کنون است.

اقتصاد آنلاین - رامین بیات؛ بعد از آن که در ابتدای دولت اول محمود احمدی نژاد حسین عبده تبریزی به عنوان دبیر کل سازمان کارگزاران بورس از سمت خود کناره گیری کرد، مجلس نیز طی آذرماه سال 84 قانون تشکیل سازمان بورس و اوراق بهادار را به تصویب رساند و همزمان علی صالح آبادی به عنوان آخرین دبیرکل سازمان کارگزان بورس منصوب شد و بعد از ابلاغ تشکیل سازمان بورس وی در اردیبهشت سال 85 به عنوان اولین رئیس این سازمان مشغول به فعالیت شد.

صالح آبادی که از مدیران بسیار جوان دولت نهم به حساب می‌آمد، در ابتدای کار خود با توجه به اوضاع نه چندان مساعد بورس درصدد ساماندهی بر آن برآمد. به نوعی می‌توان گفت، وی تمام اقداماتی که در طول دوران فعالیت خود انجام داد، نیازهای روز بازار سرمایه ایران به شمار می‌آمد و گریزی از آنها نبود.

 

اقدامات مهم صالح آبادی 

راه اندازی فرابورس و بورس انرژی، تفکیک نهاد ناظر بازار سرمایه از نهاد اجرایی، توسعه زیر ساخت‌های الکترونیک بورس و افزایش تعداد سهامداران بازار سرمایه را می‌توان از جمله اقدامات مهم این دانش آموخته دانشگاه امام صادق (ع) در دوران کاری خود برشمرد.

همچنین در ابتدای روی کار آمدن صالح آبادی با توجه به تغییر دولت، بحران اعتماد به بورس با توجه به تغییر دولت و شعارهای آن به وجود آمده بود که این امر کار را برای مدیر جوان بسیار سخت کرده بود و وی در تلاش برای بازگرداندن این اعتماد به بازار بود.

 

اصل 44 و ماجرای خصولتی‌ها 

 در اوایل دهه 80 ابلاغ سیاستهای کلی اصل 44 و ورود شرکت های بزرگ دولتی به بورس اتفاق افتاد. هرچند که این امر چندان با موفقیت همراه نبود و ایده سهام عدالت که سهام شرکت های دولتی در بورس در این غالب به مردم واگذار شد، در عمل نتوانست به اهداف اولیه خود دست پیدا کند. از طرفی شکل‌گیری شرکتهای به اصلاح خصولتی در دوران کاری صالح آبادی رقم خورد، این شرکتها که بخشی از سهام آن ها تحت عنوان سهام عدالت در اختیار مردم بود و بخش دیگر سهام آنها نیز در بازار مورد داد و ستد قرار میگرفت، در سالهای بعدی مشکلاتی را به وجود آوردند که به باور بسیاری از کارشناسان این معضلات امر خصوصی سازی را با موفقیت همراه نکرد.

 

مداخلات دستوری در بورس

یکی دیگر از اتفاقاتی که در دوره ریاست صالح آبادی بر سازمان بورس روی داد و حرف و حدیثهای بسیار را به وجود آورد، مداخلات دستوری در معاملات بورس به جهت حمایت از  شاخص کل بود که بعضا از سوی نهاد ناظر بازار سرمایه صورت میگرفت با اعتراضاتی نیز همراه بود. بدعتی که در زمان ریاست صالح‌آبادی در این زمینه شکل گرفت به دوره سایر رؤسا نیز تسری پیدا کرد. در همان دوران بود که باور غلط ارتباط سطح شاخص کل بورس با عملکرد رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار شکل گرفت و مسئولیتی نانوشته و غیرضروری برای بدنه سازمان ایجاد کرد. 

 

ورود شرکت‌های بزرگ به بازار

طی دهه 80، حجم بازار سرمایه بسیار بزرگ شد و شرکت‌های بزرگی از صنایع بزرگ، از جمله بانکیها، پالایشگاهیها، غول‌های پتروشیمی و... وارد بورس شدند که این امر باعث ایجاد جذابیت برای سهامداران و فعالان بازار شد. همین موضوع نیاز به بروزرسانی قوانین و اصلاح آنها را ایجاد کرد، اما این موضوع تا زمان ریاست محمدی مورد انجام قرار نگرفت.

 

متوقف شدن نماد های پالایشگاهی

بعد از این که در سال 89 نمادهای پالایشگاهی وارد بازار شدند، آن ها بسیار مورد توجه اهالی بازار سرمایه قرار گرفتند و رشدهای بسیار خوبی را تجربه کردند، این روند تا سال 91 و 92 ادامه پیدا کرد، اما به یکباره مطرح شدن بحث کیفی سازی پالایشگاه ها، گویی آب سردی بر پیکر سهامداران این شرکتها بود و با اجرایی شدن کیفی سازی و رعایت استانداردهای مختص به این موضوع، نمادهای پالایشگاهی سود های خود را از دست میدادند. با این اقدام سهامداران این نمادها متحمل ضررهای هنگفتی میشدند، دست آخر نیز سازمان بورس برای روشن شدن تکلیف این نمادهای، آنها را متوقف کرد تا وضعیتشان مشخص شود. اما سوالی که در آن ایام مطرح شد، این بود که چرا این بحث در ابتدای ورود پالایشگاهها به بورس مطرح نشد و نهادهای مربوطه در این قضیه باید جوابگوی عملکرد خود باشند، هر چند که دست آخر برای پالایشگاهها یک فرجه 5 ساله برای رعایت و اجرای کیفی سازی درنظر گرفتند.

 

عملکرد متناقض صندوق‌های سرمایه گذاری

درحالیکه مجوز اولین صندوق سرمایه گذاری در سال 86 صادر شد و قرار بود این صندوقها رقیب بانکها به حساب آیند، اما در عمل این اتفاق رخ نداد و بسیاری از صندوقهای سرمایه گذاری توسط بانکها تاسیس شدند و عملا این ابزارها از هدف اولیه وجودی خود فاصله گرفتند و تبدیل به ابزاری در دست بانکها شدند تا آنها بتوانند به طرقی مشتریان خود را از طریق این صندوقها حفظ کنند و به آنها سودهای بالاتر از نرخ سود بانکی در قالب این صندوقها پرداخت کنند.

 

حذف بورس ایران از فدراسیون جهانی بورس‌ها

یکی دیگر از اتفاقات مهم در دوران ریاست صالح آبادی در سازمان بورس حذف نام بورس ایران از فهرست فدراسیون جهانی بورسها بود که نهاد بین المللی بازار سرمایه در جهان به حساب میآمد و علت این کار نیز دولتی بودن سازمان بورس عنوان شد، از سویی این اقدام لطمه بسیار جدی به وجهه بین المللی بازار سرمایه ایران وارد کرد.

 

دوران طلایی بورس در دولت روحانی 

بازده 100 درصدی بورس تهران در دی ماه 92 بود که در دوران دولت اول حسن روحانی رخ داد، این امر به دلیل گشایشهای مناسبات بین المللی برای کشورمان و شروع مذاکرات برجام بود، صالح آبادی از معدود مدیران اقتصادی بود که هم در دولت احمدی نژاد و هم دولت روحانی جایگاه خود را حفظ کرد و توانست دوران طلایی بازار سرمایه در سال 92 را به دلیل تغییر دولت و فضا تجربه کند.

 

کوچ از بازار سرمایه به بازار پول

صالح آبادی حدود 9 سال سکاندار بازار سرمایه بود تا اینکه در آ‌ذر ماه 93 از سمت خود استعقاء داد و از بازار سرمایه به بازار پول و مدیرعاملی بانک توسعه صادرات کوچ کرد، بعد از او هم محمد فطانت فرد ریاست سازمان بورس را پذیرفت و دو سال او نیز در این سمت باقی ماند.