اقتصاد آنلاین- لیلی شهیر؛ موج اصلاحات سازمان بورس از اصلاح نحوه توقف و بازگشایی نمادها آغاز و به صدور شش دستورالعمل اصلاحی در حوزه های مختلف بازارسرمایه منتهی شد.
به زعم مدیران سازمان بورس این اصلاحات با هدف افزایش نقدشوندگی و کاهش زمان توقف نمادهای معاملاتی اتخاذ شده که در برخی موارد انتقاداتی را از سوی فعالان بازار به همراه داشته است.
فعالان بازار روش مناسب را مشورت با اهالی بازارسرمایه قبل از تصویب دستورالعمل‌ها می‌دانند در حالیکه سازمان مدعی است همفکری‌های لازم را در این زمینه انجام داده است و در این راستا حتی 55 نفر در بخش «دریافت پیشنهادهای اصلاحی سازمان» سایت سازمان نظرات خود را ثبت کرده اند. اما اصلاحات به اینجا ختم نشد تا جایی که اوایل هفته جاری صحبت از راه‌اندازی سامانه مدیریت ریسک کارگزاران (نامک) برای کنترل ریسک اعتباردهی به میان آمد تا از بروز مشکلات ناشی از بدحسابی برخی سهامداران یا اشتباه معامله‌گران جلوگیری شود. روند اصلاحات سازمان البته با ابلاغ کاهش مدت زمان تسویه وجوه اوراق بهادار ازT+3 بهT +2 از طرف مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس تکمیل شد. خدابخش در آخرین گفته‌های خود از انجام بررسی های لازم در خصوص کاهش یک روز دیگر برای زمان تسویه وجوه یعنی T+1 هم خبر داد تا روند اصلاحات سازمان بورس همچنان ادامه داشته باشد.
فعالان بازار در گفت‌و‌گو با اقتصاد آنلاین ابعاد و اثر‌گذاری این موضوع را بررسی کردند. برخی کارشناسان معتقدند کاهش زمان تسویه وجوه دارای مزایا و معایبی توامان است که البته شاید بهتر بود قبل از اجرایی شدن آن به صورت آزمایشی انجام و مورد بررسی بیشتری قرار می گرفت.
شوک آور اما مثبت
معاون اقتصادی هلدینگ مالی صندوق بازنشستگی، کاهش مدت زمان تسویه وجوه اوراق بهادار را دارای مزایا و معایبی دانست و اشاره کرد: از این مزایا می توان به کاهش دوره زمانی وصول وجه فروش سهام برای خریداران اشاره کرد. اما در مقابل برخی از خریداران (به ویژه حقوقی‌های بازار)، تسویه حساب خود با کارگزاری ها را براساس روز تسویه کارگزاری با سپرده گذاری مرکزی، یعنی T+3 منطبق می کردند که در شرایط جدید، فرصت این حقوقی ها برای تسویه یک روز کاسته می شود.
فرهنگ حسینی در ادامه افزود: عمده خریداران حقیقی در زمان خرید، وجه لازم را تامین می کردند که این اقدام منجر به رسوب 3 روزه پول در حساب کارگزاری می شد. از این طریق کارگزار می توانست خط اعتباری مورد نیاز خود را تامین کند و از منافع آن بهره مند شود. اما اکنون با کاهش زمان تسویه به دو روز، مقدار رسوب پول برای کارگزاران کاهش پیدا می کند و تا حدودی بر سودآوری در صنعت کارگزاری موثر است.
این فعال بازار در خصوص اثر آخرین اصلاح سازمان بر نقدشوندگی و نقدینگی بازار تصریح کرد: کاهش دوره وصول، سبب جذابیت بازار برای سرمایه هایی می شود که میزان ماندگاری کمی دارند، به طور مثال کاهش دوره تسویه اوراق با درآمد ثابت به همان روز نیز می تواند به جذابیت بیشتر این بازار و رقابت جدی تر آن با بازار پول منجر شود.
حسینی این اقدام را در مجموع مثبت ارزیابی کرد و گفت: باید توجه کرد که دوره تسویه طولانی مدت در گذشته به دلیل نبود یا ضعف سیستم های یکپارچه پس از معامله بوده است اما اکنون زیرساخت های خوب و کافی ایجاد شده است. بنابراین زمان 3 روز برای تسویه عملا بی معناست و این اقدامات گامی موثر در عادلانه بودن بازار محسوب می شود. به طور قطع کاهش بیشتر زمان تسویه، می تواند جذابیت بیشتری داشته باشد، هر چند تغییرات شدید، می تواند به صورت شوک در ساختار عملیات شرکت های کارگزاری و حقوقی های فعال بازار عمل کند اما در بلندمدت و همچنین برای عدالت در بازار بسیار موثر است.
تجمیع منافع و معایب
سرپرست عملیات بازار تامین سرمایه تمدن نیز کاهش زمان تسویه از زاویه فروشندگان را مورد بررسی قرار داد و گفت: از این طریق آنها سریعتر به پول خود می رسند و شاید بهتر بود که حتی تسویه به فاصله یک روز انجام می شد. با این حال اگر به سمت بهبود معاملات آنلاین پیش رویم، بسیاری از مشکلات در زمینه سرعت، شفافیت معاملات و تسویه برطرف خواهند شد. برای پیشبرد این هدف باید مشکلات نرم افزاری در سیستم معاملاتی اصلاح شوند. البته شاید بهتر بود این اصلاحات پیش از عملیاتی شدن به شکل آزمایشی انجام می شد و معایب آن کشف می‌شد تا در مقایسه با مدل قبلی (انجام تسویه در 3 روز) معایب و محاسن آن سنجیده و بررسی شود.
عظیم ثابت با نگاه به کارگزاران در این زمینه بیان کرد: در صورتی که منابع به موقع تسویه نشوند این روش برای کارگزاران مناسب تر است اما به همان شکل که پول سریع تر به دست مشتریان می‌رسد از طرف دیگر منابع هم از کارگزاری ها با سرعت بیشتری خارج می شود.
این فعال بازار در ادامه نیز به یکی دیگر از نکات مورد توجه در اصلاحات اخیر سازمان بورس اشاره کرد و گفت: بنابر دستورالعمل جدید مشتریان باید ابتدا در حساب خود منابع لازم را داشته باشند و سپس خرید کنند. این موضوع برای کارگزاران و تامین منابعشان مثبت قلمداد می شود اما این رویه مخالفانی هم دارد. در گذشته برخی مشتریان با توجه به اعتمادی که در کارگزاری محل خرید خود به دست آورده بودند، معامله انجام می‌دادند که با دستورالعمل جدید دیگر این امکان برایشان وجود ندارد. این موضوع ممکن است در کاهش جذب مشتریان کارگزاری ها تاثیرگذار باشد. این روش ممکن است در تصمیم گیری لحظه ای بازار، مکانیزم انجام معاملات را دچار مشکل کند هرچند که این قانون در گذشته هم وجود داشت اما باید گفت که بازار بر اساس اعتماد متقابل کار می¬کند.
