بورس ارز و فلسفه راه اندازی و اجرای آن در پهنه بازار سرمایه ایران چیست؟ آیا چارچوب معاملات آیا بورس ارز مانند بازار سکه آتی در بورس کالا است ؟ در صورت مثبت بودن پاسخ به این پرسش آیا معاملات ارزی ماهیتی همچون معاملات سکه طلا را در بر می گیرد؟
این ها مباحث جدی راه اندازی بورس ارز و موانع موجود بر سر راه این بازار جدید در بازار سرمایه ایران است که هنوز هیچ کسی برای آنها پاسخی روشن پیدا نکرده است.
در این ارتباط آرمان فتحی در گفت و گو با اقتصاد آنلاین با بیان اینکه یکی از پرسش های اساسی تا پیش از راه اندازی بورس ارز تشخیص متولی این بازار است، عنوان کرد: باید موافقان راه اندازی بورس ارز به این پرسش پاسخ دهند که آیا بنا است همزمان با راه اندازی بورس ارز فرآیند کنترل قیمت ارز از سوی بانک مرکزی به سازمان بورس و یا ارکان آن سپرده شود؟
با فرض همدلی و همزبانی متولیان بازار پولی و مالی و همچنین سرمایه کشور اما به نظر می رسد راه اندازی بورس ارز بیشتر به یک خیال پردازی شباهت داشته باشد.
این کازشناس بازار آتی بورس کالا با اشاره به چارچوب معاملات فیوچرز در بورس کالا گفت: در مکانیزم معاملات آتی می بایست به نسبت تعداد تقاضای بازار ، حجم کافی از ارز وجود داشته باشد.
چنانچه با صف خرید شدن طرف تقاضا برای سه روز معاملاتی پی در پی و به دنبال آن نوسان قیمت ها در بالاترین سقف مجاز ، ارز کافی برای تسویه وجود نداشته باشد نتیجه ای جز ایجاد بازار رانتی برای سفته باز ها نخواهد داشت چرا که در نهایت بورسی شدن این فرآیند استراتژیک به شکست می انجامد.
وی شرط موفقیت راه اندازی بورس ارز پس از یکسان سازی نرخ ها را آماده سازی بستر ها برای انجام معاملات پر حجم ارز در سطوح بین المللی عنوان کرد و افزود: به دلیل نا توانی بستر های مالی و ارزی کشور نمی توان تنها راه چاره را امکان فعالیت بازار الکترونیکی ارز یا به اصطلاح فارکس دانست اما در سطوح خرد می توان با ایجاد بازارهایی در داخل از جمله مرکز مالی کیش و چند شعبه بانکی برون مرزی امکان معاملات جفت های ارزی دلار و ریال را فراهم کرد. در عین حال باید با توجه به قوانین و دستور العمل ها نسبت به راه اندازی بازار های فراساحلی یا به اصطلاح آفشورها در ایران اقدام شود.
به گفته فتحی چین و مالزی که در سال های نه چندان دور بازارهای آفشور را تجربه کرده اند می توانند الگوی مناسبی برای بازار ارزی ایران باشند. این کشورها ابتدا با تاسیس چند بانک در مکان های مشخص امکان تبادلات حواله ای و ارزی خود را فراهم کردند و سپس به تدریج با ورود موسسه های خارجی در عملیات ارزی ، فعالیت های مالی آنها بین المللی شد و از آن به بعد وارد بازار تبادلات ارزهای خارجی یا فارکس شدند.
این کارشناس بازار آتی با بیان اینکه هم اکنون ایران نمی تواند بطور مستقیم وارد بازار بین المللی ارزهای خارجی شود گفت: باید قبل از هر تصمیمی اقدام هایی در داخل صورت پذیرد تا بتوان وارد بازارهای بین المللی شد . بورس ارز با توجه به لزوم پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی در آینده بطور حتم برای کشور نیاز خواهد بود اما در شرایط کنونی اقتصادی بهتر است متولیان بازار سرمایه کشور بجای رویا پردازی و یا فرار رو به جلو نسبت به فراهم کردن بستر های واقعی بازار در داخل ایران اقدام کنند.
به باور وی چنانچه به بهانه راه اندازی ارز قرار باشد تا عده معدودی از طریق فعال شدن چند ایستگاه معاملاتی کارگزاری ها، معرف و نمایشگر وجود بورس ارز در ایران باشند و دست آخر مردم بخاطر تخصیص حجم محدودی از ارزهای مختلف به این ایستگاهها در این بازار متضرر شوند فایده ای برای هیچ کس ندارد.
این کارشناس ادامه داد: چنانچه بانک مرکزی و یا متولیان بازار سرمایه ایران بخواهند که ریال ایران در برابر سایر ارزها برند شود باید با استقرار در نقاط مرزی کشور و کمک گرفتن از دست نامرئی بازار این برند سازی رخ دهد و الا با سخنرانی و توصیه های تو خالی تنها دنباله رو کارهای غیر کارشناسی در سابق خواهیم بود.
وی با تاکید بر اینکه را ه اندازی مصنوعی بورس یا بازار آتی ارز فایده ای نخواهد داشت، گفت: چنانچه سرمایه گذار خارجی با استناد به اینکه قیمت امروز دلار به 3500 تومان رسیده و به اندازه هزینه سرمایه گذاری خود تقاضایی بالغ بر یک میلیارد دلار را روی میز فروشنده بگذارد باید در سطح بین المللی کسی باشد که به نیاز وی پاسخ دهد اما اگر این تقاضا هم اکنون در ایران ارایه شود بطور حتم عرضه از سمت بانک مرکزی کشور قفل می شود.
به گفته فتحی راه اندازی بازار آتی ارز به جز برای عده قلیلی از سفته بازان خرده پا خیری برای متولیان بازار پولی و مالی کشور نخواهد داشت. در عین حال این موضوع به ایجاد رانت برای کارمندان دولت نیز خواهد انجامید. اگر قرار باشد که مردم با ورود به بورس ارز شکست بخورند چه فایده ای دارد؟
وی با اشاره به لزوم اصلاح بستر بانکداری در ایران پیش از راه اندازی بورس یا بازار آتی ارز افزود: باید زمینه ایجاد شعبه بانکی خارجی در داخل کشور را حل کرد. سرمایه گذار و بانکدار خارجی به امکان انتقال سرمایه خود پس از کسب بازدهی فکر می کند و به دنبال مالکیت است اما در ایران به دلیل آنکه نمی توان بیش از 50 درصد سهام را در مالکیت طرف خارجی قرار داد باید در مناطق آزاد تجاری همچون کیش امکان راه اندازی شعبات بانک های خارجی را فراهم کرد تا بتوان تبادل ارزی و بورس ارز داشت.
به گفته فتحی راه اندازی بازار آتی ارز در بورس کالا بدون معنی است و بازار آتی طلا در این بازار با متغییر هایی که دارد برای آن کفایت می کند که البته حجم معاملات این کالا نیز هم اکنون راکد است.
قیمت طلا در ایران متاثر از سه متغییر زمان ،دلار و اونس جهانی است در حالیکه قیمت ارز و بویژه دلار از سوی دولت و یا اشخاص خاص در ایران کنترل می شود و متغییر زمان نیز به نفع آنها تغییر می کند.
در شرایطی که مردم از بازار فراری شده اند انجام فعالیت های غیر کارشناسی فقط اتلاف وقت است. باید بورس ارز بر مبنای نگاه 30 ساله به آینده کشور تدوین و بررسی شود.
تمام/ ف
