به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، براساس آمارهای وزارت کار، سهم مشاغل خانگی از تولید ناخالص داخلی از 2 تا 2.5درصد فراتر نمی‌رود. این در حالی است که در اقتصادهای نوظهور، مشاغل خانگی و خرد یکی از ارکان توسعه به‌شمار می‌رود و بخش قابل‌توجهی از فعالیت‌های اقتصادی کوچک و متوسط، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با این مشاغل در ارتباط است.
تازه‌ترین اطلاعاتی که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از وضعیت مشاغل خانگی ارائه کرده، حاکی از این است که در ایران بیش از 3میلیون نفر در حوزه مشاغل خانگی فعالیت دارند که احتمالاً در صورت اضافه‌شدن شاغلان غیررسمی این حوزه، این رقم بالاتر خواهد رفت. محمد شریعتمداری، در آیین رونمایی از شیوه‌نامه استقرار مسیر استانداردسازی مشاغل خانگی، سهم این مشاغل از اشتغال کل کشور را رقمی بین 4 تا 6درصد و سهم آنها در تولید ناخالص داخلی را بین 2 تا 2.5درصد اعلام کرد. معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در مراسم اعلام کرد: ۷۵درصد مشاغل خانگی در ایران در اختیار زنان است.
جایگاه مشاغل خانگی در اقتصاد
فارغ از میزان اثرگذاری ترویج مشاغل خانگی در تحقق رشد اقتصادی و شکل‌گیری زنجیره ایجاد ارزش افزوده در جامعه، مطالعات حوزه کارآفرینی از ارتباط معناداری میان توسعه کسب‌وکارهای خرد و متوسط با کاهش نرخ بیکاری حکایت دارد؛ این در حالی است که به‌طور میانگین، سهم مشاغل خانگی از مجموعه کسب‌وکارهای خرد و متوسط به ٣٠درصد می‌رسد. براساس این مطالعات، می‌توان توسعه کسب‌وکارهای کوچک خانگی را پیش‌زمینه کاهش نرخ بیکاری، افزایش تولید ناخالص داخلی و درنتیجه رشد پایدار اقتصادی معنا کرد. گزارش‌های بین‌المللی از وضعیت اقتصادهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه حاکی است در برخی کشورها نظیر تایوان، عملاً پله‌های ترقی اقتصادی با بهادادن به مشاغل خانگی پیموده شده است؛ تا جایی که ٨٠درصد از کل فعالیت‌های اقتصادی کوچک و متوسط، مستقیم یا غیرمستقیم با مشاغل خانگی مرتبط هستند.
فرصتی برای رشد مشارکت اقتصادی
نقش زنان در رونق دادن به مشاغل خانگی و افزایش سهم این مشاغل از تولید ناخالص داخلی، غیرقابل انکار است؛ به‌خصوص در جوامعی که همچنان ساختار سنتی و خانواده‌محور آنها حفظ شده و در گذار از سنت به مدرنیته، همچنان زنان محور خانوار محسوب می‌شوند. در این وضعیت، با توجه به سهم 75درصدی زنان ایرانی از مشاغل خانگی کشور فرصتی برای اصلاح مناسبات مشارکت اقتصادی جامعه ایرانی وجود دارد که از یک‌سو می‌تواند نرخ مشارکت اقتصادی زنان را از محدوده 16درصدی فعلی ارتقا دهد و از سوی دیگر قادر است ضمن کمک به درآمد خانوارها، یکی از مقدمات توسعه پایدار اقتصادی را نیز فراهم کند. فعلاً نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 15ساله و بیشتر در ایران با نرخ مشارکت 65درصدی مردان و 16درصدی زنان به حوالی 42درصد می‌رسد که در مقایسه با کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته به‌شدت پایین است؛ اما توجه اصولی و درست به ترویج و حمایت از مشاغل خانگی و گنجاندن آنها در زنجیره تولید ناخالص داخلی می‌تواند نرخ مشارکت اقتصادی را از محل مشارکت‌دادن زنان در اقتصاد به سطح قابل‌قبولی برساند. این موضع در حذف تبعیض جنسیتی در اقتصاد نیز مؤثر است.
انزوای مشاغل خانگی در سیاستگذاری اشتغال
سابقه تلاش برای ایجاد مشاغل خویش‌فرما و خانگی در دهه‌های اخیر نشان می‌دهد عمده این سیاستگذاری‌ها بر پایه پول‌پاشی و در قالب طرح‌های خوداشتغالی استوار بوده که غالبا به‌دلیل نبود نظارت درست بر ایجاد و فعالیت مشاغل، با موفقیت مواجه نشده‌اند. این موضوع در سال‌های اخیر با تغییراتی توانست ضریب تحقق اهداف سیاستگذاری از تخصیص تسهیلات به مشاغل خانگی و خرد را محقق کند اما وسعت این برنامه‌ها همچنان در مقایسه با نیاز اقتصاد ایران چندان قابل‌توجه نیست. آنگونه که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تشریح عملکرد حمایت از مشاغل خانگی می‌گوید: در سال98 بالغ‌بر 200میلیارد تومان تسهیلات برای این بخش مصوب شده بود که 20هزار نفر از آن استفاده کرده‌اند و برای 35هزار نفر شغل ایجاد شده است. طبق اظهارات شریعتمداری، برای سال99 نیز فقط 200میلیارد تومان تسهیلات برای توسعه مشاغل خانگی به تصویب رسیده که تا آبان 5هزار نفر از آن بهره‌مند شده‌اند و 6هزار و 700شغل در حوزه مشاغل خانگی ایجاد شده است. مقایسه این اعتبارات اندک، با بودجه‌های درشتی که فقط صرف تداوم امور جاری دستگاه‌ها و شرکت‌های دولتی می‌شود، شاهدی است بر انزوای مشاغل خانگی و خرد در اقتصاد تشنه توسعه ایران، که رفع آن می‌تواند آثار بارزی در بهبود وضعیت درآمدی خانوارها، افزایش تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی داشته باشد.
سهام عدالت، وثیقه وام مشاغل خانگی می‌شود
معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، دیروز در مراسم رونمایی از شیوه‌نامه استقرار مسیر استانداردسازی مشاغل خانگی که با هدف استانداردسازی و رونق این مشاغل انجام می‌شود، با اشاره به اینکه ۷۵درصد مشاغل خانگی در اختیار زنان است، گفت: استانداردسازی مشاغل و محصولات خانگی علاوه بر تشویق و اشتغال‌زایی، مسیر انطباق نقش مادری و اشتغال را هموار می‌کند. او افزود: بعد از مصوبه‌ای که شورای عالی استاندارد در مورد مشاغل خانگی ارائه کرد این شیوه‌نامه و مسیر استقرار استانداردسازی بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه زنان بسیاری در مراجعه به معاونت زنان و خانواده، پیگیر دریافت گواهی استاندارد برای مشاغل خانگی خود هستند تا محصول خود را به‌صورت استاندارد در معرض فروش قرار دهند و با اجرای این شیوه‌نامه مشکل آنها برطرف خواهد شد. ابتکار همچنین از همکاری با سازمان ملی استاندارد روی طرح استانداردسازی محصولات کشاورزی خبر داد که یک کار اصولی و مورد استقبال زنان روستایی خواهد بود. او درباره حمایت‌های مالی این طرح گفت: در موافقتنامه‌ای که با بانک مرکزی به امضا رسیده، بنا شد سهام عدالت زنان سرپرست خانوار و دارای مشاغل خانگی به‌عنوان وثیقه دریافت وام پذیرفته شود.
