این درحالی است که این معادله درخصوص مبادی واردات متفاوت است. به‌گونه‌ای‌که از ۲۰ کشور مبدا واردات، ۹ کشور اروپایی، یک کشور آمریکایی و مابقی آسیایی است. در نتیجه تنوع فروشندگان کالا به ایرانی‌ها بیشتر از تنوع خریداران کالاهای ایرانی است.
براساس گزارش منتشر شده از سوی سازمان توسعه تجارت، در ۹ ماه منتهی به آذر سال‌جاری، صادرات ایران به ۱۰ بازار هدف، نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ ارزشی کاهش داشته و به لحاظ وزنی هم صدور کالا به ۹ کشور دچار افت شده است. بنابراین همان‌طور که در آمار ۹ ماه منتهی به آذر آمده، کل صادرات به لحاظ وزنی کاهش ۷درصدی و به لحاظ ارزشی کاهش ۳ درصدی داشته است. به گزارش دنیای اقتصاد، از میان ۲۰ کشوری که بیشترین کالاهای ایرانی را می‌خرند، بیشترین رشد صادرات به لحاظ ارزشی و وزنی، مربوط به اندونزی بوده است و در عین حال بیشترین افت صادرات به ژاپن تعلق دارد. صادرکنندگان ایرانی توانسته‌اند میزان صدور کالا به اندونزی را به لحاظ ارزشی ۲۹۶ درصد و به لحاظ وزنی ۱۱۱ درصد نسبت به‌مدت زمان مشابه سال گذشته افزایش دهند. اما صادرات به ژاپن در ۹ ماه منتهی به آذر امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل، ۶۲ درصد به لحاظ ارزشی و ۶۴ درصد به لحاظ وزنی کاهش داشته است.
عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان و جمهوری آذربایجان، ۵ کشور همجوار ایران هستند که در لیست ۲۰ کشور عمده مقاصد صادراتی ایران قرار گرفته‌اند. عراق به‌عنوان دومین مقصد صادراتی کالاهای ایرانی است. اما مشکلات صادرکنندگان ایرانی در این بازار موجب شده تا به لحاظ وزنی با افت ۱۲ درصدی صادرات نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به این کشور مواجه باشیم و از لحاظ ارزشی نیز تغییری در صدور کالاهایمان به این بازار صورت نگیرد. افغانستان یکی دیگر از بازارهای هدف همجوار ایران است که در مدت زمان مورد بررسی ارزش صدور کالا به این بازار نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته، ۶ درصد و وزن آن ۱۹ درصد افزایش داشته است. اما ترکیه بیشترین افت ارزشی و وزنی صادرات را در میان کشورهای همجوار به خود اختصاص داده است. به این ترتیب، صادرات به این بازار در ۹ ماه منتهی به آذر امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی ۵۹ درصد و به لحاظ ارزشی ۴۳ درصد افت داشته است. صادرات به پاکستان هم در مدت زمان مورد بررسی، ۷ درصد رشد ارزشی و ۲ درصد رشد وزنی را تجربه کرده است. جمهوری آذربایجان از دیگر کشورهای همجوار ایران است که در لیست ۲۰ بازار عمده صادراتی ما قرار دارد. اما صادرات به این کشور هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی افت داشته؛ به‌گونه‌ای‌که افت ارزشی ۵ درصدی و افت وزنی ۳۱ درصدی صادرات به این کشور در ۹ ماه منتهی به آذر سال‌جاری نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته در کارنامه تجارت با این کشور به ثبت رسیده است. ایتالیا، آلمان و روسیه هم ۳ کشور اروپایی خریدار کالاهای ایرانی هستند که در لیست ۲۰ کشور عمده مقاصد صادراتی قرار گرفته‌اند. اما صدور کالا به ایتالیا در مدت زمان مورد بررسی هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی افت داشته؛ بر این اساس، افت ۲۶ درصدی در ارزش و افت ۲۳ درصدی در وزن، حاصل صدور کالا به این کشور در مدت زمان مذکور است. این درحالی است که صدور کالا به آلمان و روسیه رشد داشته است. ارزش صادرات به آلمان در ۹ ماه منتهی به آذر در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته با رشد ۱۳ درصدی همراه بوده و وزن صادرات نیز ۱۵ درصد افزایش داشته است. صادرات به روسیه نیز در همین مدت زمان به لحاظ ارزشی رشد ۵۴ درصدی و به لحاظ وزنی رشد ۶۵ درصدی را تجربه کرده است.
بررسی ۲۰ کشور عمده مبادی واردات ایران در ۹ ماه منتهی به آذر سال‌جاری نشان می‌دهد که به غیر از ۳ کشور مالزی، روسیه و برزیل، سایر کشورها توانسته‌اند ارزش واردات خود به ایران در زمان مذکور نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته افزایش دهند و بیشترین رشد ارزشی واردات، در مدت زمان مذکور، مربوط به انگلیس است. بیشترین افت ارزشی نیز به روسیه تعلق دارد. در این لیست، تنها دو کشور همجوار ایران حضور دارند. ترکیه در ۹ ماه منتهی به آذر به‌عنوان سومین مبدا واردات محسوب می‌شود. این کشور رشد ارزش واردات معادل ۲۷ درصد و رشد وزنی معادل ۲۸ درصد را به خود اختصاص داده است. رشد ارزشی واردات از پاکستان، در ۹ ماه منتهی به آذر سال‌جاری نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته، ۴۲ درصد و رشد وزنی آن معادل ۸۴ درصد بوده است.
در لیست ۲۰ کشور عمده مبادی واردات تا پایان فصل سوم سال، نام ۹ کشور اروپایی به چشم می‌خورد. آلمان که بیشترین سهم را از بازار ایران دارد، در زمان مورد بررسی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته، از نظر وزنی ۱۷ درصد رشد و از نظر ارزشی ۱۷ درصد افت داشته است. سوئیس در همین مدت زمان، رشد ۳۹ درصدی ارزشی و رشد ۳۴ درصدی وزنی را تجربه کرده است. فرانسه رشد ارزشی ۶۶ درصدی و رشد ۸۹ درصدی وزنی را به ثبت رسانده؛ واردات از ایتالیا رشد ارزشی ۳۰ درصدی و رشد وزنی ۶۷ درصدی را نشان می‌دهد؛ هلند نیز در واردات به ایران به لحاظ ارزشی ۳۸ درصد و به لحاظ وزنی ۴۳ درصد رشد را تجربه کرده است؛ آمار واردات از انگلیس نشان می‌دهد در ۹ ماه منتهی به آذر امسال، نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته ورود کالا به لحاظ ارزشی ۱۱۷ درصد و به لحاظ وزنی ۱۲۸ درصد رشد داشته است. روسیه هم بیشترین افت واردات را تجربه کرده که براساس آمار منتشر شده افت ۶۵ درصدی در ارزش و افت ۲۸ درصدی در وزن را به خود اختصاص داده است. سوئد از دیگر کشورهای اروپایی است که در لیست ۲۰ کشور عمده مبادی وارداتی قرار گرفته است. واردات از این کشور به لحاظ وزنی رشد ۶۳۷ درصدی را نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته ثبت کرده که بیشترین رشد وزنی در لیست نام برده است. رشد ارزشی واردات از این کشور نیز ۱۰۷ درصد است. بلژیک هم در این مدت زمان، رشد ارزشی ۵۱ درصدی و رشد وزنی ۱۴۹ درصدی را به خود اختصاص داده است. برزیل هم به‌عنوان تنها کشوری که به نمایندگی از آمریکای جنوبی در این لیست قرار دارد، در واردات افت ارزشی ۵۴ درصدی و افت وزنی ۹۰ درصدی را در کارنامه تجارت خود با ایران ثبت کرده است.
