همچنین مطابق آمارها، حجم صادرات «خدمات فنی و مهندسی»، «گردشگری» و «ترانزیت در بخش هوایی» در مدت مذکور، نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد روبه‌رو شده است، اما این در شرایطی است که در همین مدت شاهد افت صادرات خدمات در دو بخش «فناوری اطلاعات»، «ترانزیت در سه بخش دریایی، ریلی و جاده‌ای» هستیم. در سال‌جاری به منظور جهش ارزش صادراتی کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت تصمیم گرفت سهم سایر بخش‌ها در سبد صادراتی کشور را افزایش دهد.
وزارت صنعت، معدن و تجارت برای توسعه صادرات کالا و خدمات برنامه‌ای را اعلام کرده بود که براساس این برنامه، قرار است صادرات کالا و خدمات تا پایان سال‌جاری به حدود 69 میلیارد دلار برسد که 50میلیارد دلار آن مربوط به بخش کالا در سه گروه صنایع و معادن، کشاورزی و میعانات گازی و رقم کل پیش‌بینی شده برای بخش خدمات، 18 میلیارد دلار و 775 میلیون دلار است.
عملکرد صادرات خدمات
بر پایه این گزارش، 5 گروه کالایی منتخب در بخش خدمات برای سال 95 اعلام شده که رقم پیش‌بینی شده برای هر ردیف کالایی در این بخش به این شرح است: خدمات رایانه‌ای و اطلاعاتی 200 میلیون دلار، خدمات ارتباطی 75 میلیون دلار، خدمات حمل‌ونقل 4 میلیارد دلار، خدمات گردشگری 12 میلیارد و خدمات فنی و مهندسی 2میلیارد و 500 میلیون دلار هدف‌گذاری شده است. از سوی دیگر براساس آمار، رقم پیش‌بینی شده برای هر ردیف کالایی در 7 ماه منتهی به مهرماه سال‌جاری نیز به این شرح است که خدمات فنی و مهندسی یک میلیارد و 458 میلیون دلار، خدمات فناوری اطلاعاتی، 160میلیون دلار، خدمات گردشگری 7میلیارد دلار، خدمات حمل‌ونقل 2 میلیارد و 233 میلیون دلار هدف‌گذاری شده است.
براساس آمار منتشر شده از سوی سازمان توسعه تجارت، برنامه‌ریزی انجام شده برای صادرات بخش خدمات در 7 ماه منتهی به مهرماه سال 95 معادل 10 میلیارد و 952 میلیون دلار گزارش شده است. این در شرایطی است که عملکرد صادرات خدمات در مدت مذکور، نشان می‌دهد که 8 میلیارد و 319 میلیون دلار آن تحقق یافته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رشد 12 درصدی را نشان می‌دهد. این تحلیل حاکی از این است که 76 درصد برنامه در زمینه صادرات خدمات در 7 ماه منتهی به مهر سال 95، محقق شده است.
جزئیات آماری صادرات خدمات
سازمان توسعه تجارت همچنین به بررسی جزئیات صادرات خدمات در 4 گروه کالایی در 7 ماه منتهی به مهره ماه سال‌جاری پرداخته است، به‌طوری که در مدت مذکور، شاهد صادرات 2 میلیارد و 74 میلیون دلاری «خدمات فنی و مهندسی» هستیم که طبق برنامه هدف‌گذاری شده تا پایان سال 95، باید 2 میلیارد و 500 میلیون دلار و در 7 ماه منتهی به مهرماه سال‌جاری، یک میلیارد و 458 میلیون دلار در بخش خدمات فنی و مهندسی صادرات صورت بگیرد. براساس آمار ارائه شده، صادرات خدمات فنی و مهندسی در 7 ماه منتهی به مهرماه سال 95 معادل100 درصد تحقق یافته و از برنامه تعیین شده نیز جلوتر است. همچنین مطابق آمار، حجم صادرات خدمات فنی و مهندسی نسبت به مدت سال گذشته رشد 57 درصدی داشته است.
«صادرات خدمات رایانه‌ای و اطلاعاتی» از دیگر گروه‌های کالایی به‌شمار می‌رود که مطابق برنامه، برای این بخش، 160 میلیون دلار صادرات در 7 ماه منتهی به مهرماه سال‌جاری، تعریف شده است. براساس آمار سازمان توسعه تجارت، عملکرد صادراتی این بخش در مدت مذکور، نشان از تحقق 82 میلیون دلاری دارد؛ یعنی مطابق آمار ارائه شده، 51 درصد برنامه صادراتی تعریف شده در این بخش تحقق یافته است. اما این در شرایطی است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، با افت 53 درصدی روبه‌رو بوده است. همچنین براساس آمار ارائه شده، حجم صادراتی هدف‌گذاری شده برای بخش «گردشگری» در 7 ماه منتهی به مهرماه سال‌جاری، 7 میلیارد دلار گزارش شده است که مطابق آمارها، میزان صادرات در بخش گردشگری در مدت یاد شده، 4 میلیارد و 480 میلیون دلار ثبت شده است که نشان از تحقق 64 درصدی برنامه در همین مدت دارد و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد 9 درصدی را نشان می‌دهد.
صادرات در بخش ترانزیت
گزارش پیش‌رو نشان می‌دهد میزان صادرات هدف‌گذاری شده «ترانزیتی» کشور، در 7 ماه منتهی به مهر ماه سال‌جاری، 2 میلیارد و 333 میلیون دلار است که مطابق آمار سازمان توسعه تجارت، تنها یک میلیارد و 199 میلیون دلار آن تحقق یافته است. این امر نشان از تحقق 52درصدی برنامه در این بخش دارد، اما در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته صادرات در این بخش افت 36 درصدی را نشان می‌دهد.
البته صادرات در بخش ترانزیت، چهار بخش «هوایی»، «دریایی»، «جاده‌ای» و «ریلی» را شامل می‌شود. مطابق آمارها، هدف‌گذاری صادراتی برای بخش هوایی در 7 ماه منتهی به مهرماه سال‌جاری، 233 میلیون دلار گزارش شده که از این میزان 203 میلیون دلار آن تحقق یافته است. این آمار گویای این است که 87 درصد برنامه در مدت مذکور تحقق یافته است. در عین حال، براساس آمار ارائه شده، میزان صادرات در بخش ترانزیت هوایی در مدت ذکر شده، نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان از رشد 30درصدی دارد. البته این در شرایطی است که براساس آمار ارائه شده، حجم صادرات در سه بخش «دریایی»، «جاده‌ای» و «ریلی» در 7 ماه منتهی به مهرماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت روبه‌رو بوده‌اند به‌طوری که براساس برنامه پیش‌بینی شده بود که صادرات در بخش دریایی در 7 ماه منتهی به مهرماه سال‌جاری، 186 میلیون دلار انجام شود. این در شرایطی است که عملکرد صادراتی در این بخش نشان می‌دهد که تنها 72میلیون دلار آن تحقق یافته است؛ یعنی اگرچه شاهد تحقق 39 درصدی برنامه صادراتی بخش هوایی در همین مدت هستیم، اما در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، افت 38 درصدی صادرات در این بخش را شاهدیم.
از سوی دیگر براساس برنامه، میزان صادرات در بخش «جاده‌ای» در 7 ماه منتهی به مهر سال‌جاری، یک میلیارد و 750 میلیون دلار گزارش شده که آمارها حاکی از آن است که در مدت مذکور، از این میزان، تنها 892 میلیون دلار تحقق یافته است. اگرچه این آمار نشان از تحقق 51 درصدی برنامه در بخش صادراتی در حوزه «جاده‌ای» دارد، اما نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افت 42 درصدی صادرات را در این بخش شاهدیم. در نهایت براساس آمار ارائه شده از سوی سازمان توسعه تجارت، میزان صادرات تخمین‌زده شده برای «بخش ریلی» در 7 ماه منتهی به مهرماه سال‌جاری، 163 میلیون دلار است که مطابق آمارها از این میزان تنها 32 میلیون دلار یعنی تنها 20 درصد برنامه در مدت مذکور، محقق شده است. از این‌رو، آمارها گویای این است که میزان صادرات در بخش ریلی کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل با افت صادرات 54درصدی روبه‌رو بوده است.
رشد صادرات خدمات
در همین راستا، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی تجاری سازمان توسعه تجارت با اشاره به افزایش سهم صادرات خدمات فنی و مهندسی گفت: نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی و حضور برندهای صاحب‌نام در کشور هستیم تا صادرات توسعه یابد. محمدرضا ایزدیان با بیان اینکه برای اولین‌بار در دو دهه گذشته صادرات خدمات فنی و مهندسی جزو سبد صادراتی ما شده و سهم آن افزایش یافته است، می‌افزاید: درگذشته حجم عمده‌ای از صادرات ما اختصاص به فرش، خشکبار و برخی اقلام سنتی بود، اما به تازگی این روند تغییر کرده و صادرات محصولات با فناوری بالا و دانش‌بنیان افزایش یافته است.
وی در مورد متنوع‌سازی سبد صادراتی ایران، می‌گوید: سیاست تجاری ایران، فاصله از تک محصولی بودن و افزایش صادرات غیرنفتی است تا وابستگی اقتصاد ملی و بودجه دولت به یک محصول نباشد، بنابراین تنوع صادراتی ایران برنامه راهبردی ما است. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی سازمان توسعه تجارت معتقد است برای آنکه این سهم افزایش پیدا کند، هنوز راه درازی در پیش داریم که نیازمند سیاست‌گذاری خاص خود در حوزه‌های پولی، ارزی، مالی و تجاری است. به گفته ایزدیان، باید سرمایه‌گذاری را به سمت واحدهای صادرات‌گرا هدایت کنیم.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی سازمان توسعه تجارت در عین حال تاکید می‌کند که باید سرمایه‌گذاری در کالاهای صادراتی به‌خصوص با نگاه به بازارهای پیرامونی باشد. به گفته وی، بازارهای پیرامونی ما شامل ۲۵کشور است که حداقل فاصله را با آنها داریم. تلاش ما برای صادرات به این کشورها می‌تواند پیشران خروج اقتصاد ایران از رکود باشد. ایزدیان تصریح کرد که مشارکت در شبکه‌های بین‌المللی و تولیدات مشترک و تحت برند که اقتصاد ایران را از یک اقتصاد واردکننده دور کند، باید در اولویت باشد.
