به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرکت سولوشن انرژی، طی سال‌های اخیر به موازات صادرات مستقیم گاز، صادرات محصولات پتروشیمی با خوراک گاز طبیعی (متانول و اوره) در کنار توسعه زنجیره ارزش، به عنوان یک راهبرد جایگزین برای صادرات گاز، مطرح بوده است. در ۱۰ سال اخیر مجموعاً ۴۸.۲ میلیون تن متانول صادر و ۱۲.۵ میلیارد دلار درآمد ارزی حاصل شده است. حجم گاز مصرفی برای این حجم صادرات معادل ۴۲ میلیارد متر مکعب است. قیمت متانول صادراتی ایران در این ۱۰ سال به طور متوسط ۲۶۰ دلار در هر تن بوده است.
مقاصد صادراتی متانول در ۱۰ سال اخیر به شدت محدود شده به طوری که چین در سال ۹۱ حدود ۶۸ درصد کل صادرات و در سال ۱۴۰۰ بیش از ۹۱ درصد کل صادرات متانول ایران را به خود جذب کرده است.
صادرات اوره؛ ۹.۲ میلیارد دلار درآمد در ۱۰ سال
در ۱۰ سال اخیر مجموعاً ۳۲ میلیون تن اوره صادر و ۹.۲ میلیارد دلار درآمد ارزی حاصل شده است. حجم گاز مصرفی برای این حجم صادرات، معادل ۲۳ میلیارد متر مکعب بوده است. قیمت اوره صادراتی ایران در این ۱۰ سال به طور متوسط ۲۸۷ دلار در هر تن بوده است.
مقاصد صادراتی اوره در ۱۰ سال اخیر تا حد خوبی متنوع بوده است. در حالی که در سال ۹۱ هند، مقصد حدود ۶۵ درصد کل صادرات اوره ایران بود، سبد مقاصد صادراتی تا حدی متنوع شده که در سال ۱۴۰۰ اوره ایران به بیش از ۳۰ کشور صادر شده است.
صادرات گاز؛ ۳۲ میلیارد دلار درآمد در ۱۰ سال
در ۱۰ سال اخیر مجموعاً ۱۱۲ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به صورت مستقیم به مقاصدی از جمله ترکیه و عراق صادر شده و جمعاً ۳۲.۱ میلیارد دلار درآمد ارزی حاصل شده است.
(تهاتر گاز و برق با ارمنستان و سواپ قبلی گاز در این محاسبات نیامده است)
صادرات اوره یا متانول به جای گاز؛ سود یا زیان؟!
در ۱۰ سال اخیر و به ازای هر مترمکعب گاز مصرفی، صادرات گاز طبیعی به طور میانگین، ۲۸.۷ سنت، متانول، ۲۹.۹ سنت و اوره، ۳۹.۱ سنت «درآمد» ایجاد کرده است.
در مقایسه با هزینه حدود ۰.۵ سنتی برای صادرات مستقیم گاز از طریق خط لوله، هزینه احداث و بهره برداری از یک واحد متانول و اوره به ترتیب معادل ۸.۳ و ۸.۵ سنت به ازای هر متر مکعب گاز مصرفی بوده که در متانول به دلیل هزینه حمل بالاتر و در اوره به دلیل هزینه احداث بالاتر است.
در نهایت به ازای هر ۱ متر مکعب گاز مصرفی، عایدی حاصل از صادرات اوره حدود ۲.۳ سنت «بالاتر» از گاز طبیعی و عایدی حاصل از صادرات متانول، حدود ۶.۸ سنت »پایین‌تر» از گاز طبیعی بوده است!
تحلیلی فراتر از سود اقتصادی در گزینه‌های صادرات گاز
علاوه بر تحلیل از منظر سود اقتصادی، مقایسه صادرات مستقیم گاز طبیعی با محصولات پتروشیمی زنجیره آن، حداقل در ۴ بعد دیگر قابل بررسی است.
از منظر حجم بازار، گستردگی بازار صادرات متانول قابل مقایسه با اندازه بازار اوره (به عنوان نهاده کشاورزی) یا گاز طبیعی (به عنوان منبع انرژی) نیست. از سویی، تحریم پذیری محصولات پتروشیمی در مقایسه با صادرات گاز (خصوصاً به صورتLNG ) کمتر است. از منظر تحلیل ژئوپولتیک، وابستگی کشورهای مقصد به گاز ایران، نقش اهرم در معادلات ژئوپولتیک منطقه‌ای و جهانی ایفا می‌کند. از طرف دیگر اشتغال زایی پروژه‌های صادرات گاز با خط لوله در مقایسه با ایجاد یک واحد صنعتی پتروشیمی و ماندگاری آن برای حداقل ۲۵ سال، کمتر است.
