چرا قیمت نفت باز هم صعودی شد؟

اقتصادآنلاین – اکرم شعبانی؛ به گزارش اکونومیست، در اصل این تصمیمی بسیار مهم است که علاوه بر نشان دادن اتحاد و تمایل بلوک غرب برای تحمل درد اقتصادی ناشی از مجازات روسیه، یکی از معدود روابط تجاری باقی مانده با کرملین را قطع می‌کند. همچنین یکی از پرسودترین منابع درآمد ارزی روسیه را به خطر می‌اندازد. اتحادیه اروپا بزرگترین بازار نفت خام روسیه است که حدود نیمی از نفت صادراتی این کشور را خریداری می‌کند.

با این حال، دلایلی وجود دارد که می‌توان تردید داشت که این اقدام کرملین را از مقدار زیادی ارز خارجی محروم می‌کند. برای شروع، این ممنوعیت فقط در مورد نفت دریایی که از طریق نفتکش ها حمل می‌شود، قابل اعمال است. این بهایی است که برای اتحاد پرداخته می‌شود: یعنی برای یافتن مصالحه با مجارستان که هم نسبت به اکثر کشورهای اتحادیه اروپا برای روسیه دلسوزتر است و هم به شدت به خط لوله دروژبا که در زمان شوروی سابق راه‌اندازی شده (به معنای دوستی در زبان روسی) وابسته است. مجارستان حدود ۶۵ درصد از نفت خام خود را از روسیه وارد می‌کند.

نفت دریایی سهم مشابهی از واردات اروپا از روسیه را تشکیل می‌دهد اما این ممنوعیت احتمالا تاثیر محدودی بر بازار نفت خواهد داشت. بسیاری از نفتکش‌ها در حال حاضر در بخش‌هایی از غرب در معرض «خود تحریمی» هستند. کارگران از تخلیه کشتی‌های حامل محموله‌های سوختی روس خودداری کرده و شرکت‌های بزرگ نفتی نگران آسیب رسیدن به شهرت خود به دلیل پذیرش محموله‌ها هستند. سرمایه‌داران غربی از نوشتن قراردادهای بیمه عقب نشینی می‌کنند و بیمه‌گران مستقر در کشورهای متحد روسیه می‌توانند تا حدودی جایگزین آنها شوند اما قطعا میزان جبران نسبت به قبل کاهش خواهد یافت.

یک سوال بزرگ این است که آیا نفت خام دریایی روسیه که تحت تحریم قرار گرفته است، به فروش خواهد رسید یا خیر؟ تاکنون صادرات نفت روسیه حتی در شرایطی که این کشور تحت تحریم قرار دارد، افزایش یافته است. به گفته تحلیل‌گران در بانک جی‌پی مورگان چیس، بخش اعظم این نفت صادراتی به هند رفته و هند کشوری است که این تحریم‌ها را اعمال نکرده است.

سوال دیگر این است که آیا اروپا در نهایت خطوط لوله نفت روسیه را که هدایت آن به کشورهای دیگر دشوارتر است، ممنوع می‌کند؟ لهستان و آلمان اعلام کرده‌اند که واردات نفت از طریق خط لوله دروژبا را متوقف خواهند کرد. با این حال، تصور اینکه مجارستان مخالفت خود را با ممنوعیت گسترده‌تر کنار بگذارد، سخت است. ویکتور اوربان نخست وزیر پوپولیست مجارستان، مخالفت خود را با تصمیمات اتحادیه اروپا از قبل نشان داده است. به لطف تخفیف شدید نفت خام روسیه – شاخص اورال به میزان قابل توجهی کمتر از نفت برنت معامله می‌شود – مول، یک گروه نفتی مجارستانی، گزارش داده است که حاشیه‌های «سرسام‌آور» وجود دارد.

هر چند تحریم‌ها ممکن است جزئی باشد اما انقباض بازار نفت باعث شده قیمت‌ها همچنان افزایشی باشد. تقاضا برای سوخت با کاهش همه‌گیری و شروع دوباره زندگی عادی رانندگان و از سر گرفته شدن پروازها و تلاش دولت‌ها برای محافظت از رای‌دهندگان در برابر تاثیر هزینه‌های انرژی بالاتر، زیاد است. کاهش محدودیت‌های ناشی از ویروس کرونا توسط چین در روزهای اخیر نیز بر عطش نفت افزوده است. قیمت فلزات صنعتی از جمله سنگ آهن و مس نیز افزایش یافته است.

در همین حال، سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) و متحدانش، از جمله روسیه، تاکنون نشانه کمی از افزایش تولید نشان داده‌اند. این گروه قرار بود در دوم ژوئن دیداری داشته باشند اما علیرغم علم به این دیدار، انتظار نمی‌رفت برنامه آنها برای افزایش تدریجی عرضه به سطوح پیش از همه‌گیری منحرف شود (اگرچه قیمت‌ها به دلیل گزارش‌ها مبنی بر اینکه طرحی برای حذف روسیه از اهداف تولید در دست بررسی است کاهش یافت و بر اساس این طرح به عربستان سعودی و سایر کشورها اجازه داده شد تا برای جبران تولید از دست رفته، اقدام به پمپاژ بیشتر نفت کنند.)

عرضه کم و تقاضای قوی با هم به قیمت‌های بالاتر برای مصرف کنندگان دامن می‌زند. بدتر از آن، کمبود ظرفیت پالایشگاه‌های آمریکا، قیمت بنزین و گازوئیل را حتی بیشتر از قیمت نفت خام افزایش داده است. فرانسیسکو بلانچ از بانک آمریکا خاطرنشان می‌کند که افزایش ارزش دلار هزینه‌های اروپا و بازارهای نوظهور را افزایش می‌دهد. هیچ کدام از این موارد در محیطی که از پیش درگیر تورم بوده است، خوشایند نیست. بر اساس ارقام منتشر شده در روز سی و یکم می، تورم منطقه یورو در یک ساله منتهی به ماه می به ۸.۱ درصد افزایش یافت که بالاتر از سطح انتظارات اقتصاددانان بود.

تحریم‌های عربی در دهه ۱۹۷۰ باعث رنج کوتاه مدت غرب شد، اما در عین حال انگیزه‌ای برای بهره‌وری سوخت ایجاد کرد که در نهایت اتکای آنها را به نفت کاهش داد. دولت‌های اروپایی امروز ممکن است امیدوار باشند که این رنج کوتاه مدت برای مصرف کنندگان به طور مشابه جای خود را به سود بلندمدت امنیت انرژی بدهد.