به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فارس، ایران دومین دارنده منابع گازی دنیاست و می‌تواند با اتکا به این ظرفیت بزرگ و مزیت‌های آن، اقدام به توسعه صنعت CNG در کشور کند، توسعه صنعت CNG علاوه بر مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی، از جنبه تضمین امنیت انرژی کشور نیز حائز اهمیت است که می‌تواند در حوادثی مثل آبان‌ماه 98 و حمله هکری به سامانه سوخت به عنوان سوخت جایگزین ارزان به کمک کشور بیاید.
در این راستا شورای عالی انرژی در سند «تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق 1420» به تمرکز سیاست‌های دولت بر توسعه CNG تاکید کرده است. بر این اساس پیش‌بینی شده است که در صورت اعمال حمایت‌های ویژه از صنعت CNG، میزان مصرف این سوخت پاک در خودروها از سالانه 9.9 میلیارد لیتر (27 میلیون متر مکعب در روز) در سال 98، به سالانه 19.4 میلیارد لیتر (53.2 میلیون متر مکعب در روز) در افق 1420 برسد.
صنعت CNG بعد از یک دوره شکوفایی و رشد در دولت‌های نهم و دهم تا اواخر دولت تدبیر و امید و وقوع حوادث آبان‌ماه 98 در حاشیه قرار گرفت، تا اینکه در دی ماه 98 شورای اقتصاد مجوز دوگانه‌سوز کردن 1464 دستگاه خودروی خودروی تاکسی، ون (تاکسی)، وانت و مسافربر شخصی بنزینی را صادر کرد.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم مجددا توسعه CNG به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت نفت در دستور کار قرار گرفته است.
برای بررسی برنامه‌های این وزارتخانه با کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به گفت‌و‌گو نشستیم.
مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:
*مصرف روزانه CNG به 23 میلیون متر مکعب رسیده است
برنامه شرکت ملی پخش برای حمایت از صنعت CNG چیست؟ چون به هر حال زیرساخت خوبی در این حوزه ایجاد شده است ولی همچنان ظرفیت خالی وجود دارد و می‌توان سهم CNG در سبد سوخت را افزایش داد.
ویس‌کرمی: اگر اجازه دهید بنده ابتدا وضعیت فعلی صنعت سی.ان.جی را تشریح کنم. از ابتدای توسعه صنعت سی.ان.جی تاکنون حدود 2524 جایگاه سوخت‌رسانی در کشور ایجاد شده است، تعداد خودروهای دوگانه‌سوز 4.2 میلیون خودرو است که این تعداد در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها تبدیل و تولید شده‌اند.
میانگین مصرف سی.ان.جی در سال جاری حدود 21.2 میلیون متر مکعب در روز بوده است که این میزان معادل روزانه 21.2 میلیون لیتر بنزین است. البته مصرف سی.ان.جی در ماه‌های اخیر افزایش یافته و به رقم 23 میلیون متر مکعب در روز نیز رسیده است. هدف ما این است که سهم سی.ان.جی در سبد سوخت کشور در سال‌های آینده افزایش یابد و طبق سند شورای عالی انرژی در سال 1420 به 50 میلیون متر مکعب در روز برسد.
افزایش سهم سی.ان.جی با دو سیاست افزایش ظرفیت صنعت سی.ان.جی و افزایش تبدیل کارگاهی و تولید کارخانه‌ای خودروهای CNGسوز محقق می‌شود. در حال حاضر ظرفیت خوبی برای توسعه سی.ان.جی در کشور ایجاد شده است. یعنی با همین زیرساخت فعلی امکان افزایش مصرف 30 میلیون متر مکعب سی.ان.جی در کشور وجود دارد.
*160 هزار خودروی بنزینی ذیل مصوبه شورای اقتصاد دوگانه‌سوز شده‌اند
برای افزایش تعداد خودروهای CNGسوز چه برنامه‌ای دارید؟
ویس‌کرمی: برنامه ما همان مصوبه شورای اقتصاد در سال 98 بوده که امسال یک اصلاحیه نیز بر آن اعمال شده است. هدفگذاری این طرح تبدیل کارگاهی 1.4 میلیون خودروی عمومی است.
تاکنون باوجود پیک کرونا در سال گذشته و مشکلات ناشی از آن، حدود 160 هزار خودروی بنزینی اعم از مسافری و باری دوگانه‌سوز شده‌اند. بیش از 230 کارگاه تبدیل سی.ان.جی در قالب 6 پیمانکار در کل کشور مشغول تبدیل کارگاهی خودروها هستند.
دوگانه‌سوزی ذیل مصوبه شورای اقتصاد به صورت رایگان برای خودروها انجام می‌شود تا بدین صورت حمایتی از آنها صورت بگیرد و همچنین سهم سی.ان.جی در سبد سوخت افزایش یابد. هر تبدیل خودرو حدود 10-12 میلیون تومان هزینه دارد ولی آن را رایگان انجام می‌دهیم. همچنین با توجه به قیمت پایین سی.ان.جی نسبت به بنزین، مزیت دیگری نیز از طریق کاهش هزینه‌های خرید سوخت برای مردم ایجاد می‌شود.
طبق مصوبه شورای اقتصاد تا سال 1404، میزان 1.4 میلیون خودرو دوگانه‌سوز می‌شوند و مصرف سی.ان.جی به حدود 30 میلیون متر مکعب در روز می‌رسد.
اخیرا با یکی از خودروسازهای داخلی برای تولید 45 هزار تاکسی و وانت دوگانه‌سوز قراردادی را منعقد کردیم و انشاالله بحث تولید کارخانه‌ای خودروهای CNGسوز نیز به صورت جدی پیگیری می‌شود.
*برنامه توسعه فناوری جدید کیت CNG و استفاده از مخازن کامپوزیتی
درباره توسعه CNG، صاحب خودرو محاسبه می‌کند که از دوگانه‌سوزی رایگان و قیمت پایین سی.ان.جی سود می‌برد، ولی از آن طرف پیمایش سی.ان.جی نسبت به بنزین کمتر است و تعداد جایگاه‌ها نیز به اندازه کافی نیست، ضمن اینکه استفاده از سی.ان.جی موجب استهلاک سرسیلندر موتور می‌شود و هزینه‌ای را تحمیل می‌کند که مجموع این هزینه و فایده برای وی نمی‌صرفد؛ آیا شما این محاسبه را قبول دارید؟ اگر بله چه راهکاری برای حل آن وجود دارد.
ویس‌کرمی: بنده کلیت بحث هزینه و فایده شما را قبول دارم اما معتقدم که اگر دقیق محاسبه کنیم، فایده سی.ان.جی برای صاحب خودرو بیشتر از هزینه آن است و نسبت به بنزین می‌صرفد، البته به شرط اینکه گزینه جذاب دیگری وجود نداشته باشد.
ضمنا مشکل استهلاک سرسیلندر نیز با استفاده از کیت‌ها و فناوری‌های نسل جدید سی.ان.جی حل می‌شود. اتفاقا در مصوبه جدید شورای اقتصاد نیز به این موضوع تاکید شده است.
همچنین ما قصد داریم به جای مخازن فلزی که وزن زیادی دارد از مخازن کامپوزیتی برای سی.ان.جی استفاده کنیم. وزن بالای مخازن فعلی که فلزی هستند مانع شده که حجم بیشتری سی.ان.جی مورداستفاده قرار گیرد. ضمنا این مخازن فلزی دچار خوردگی هم می‌شوند. در نتیجه مخازن کامپوزیتی در اولویت قرار دارند و ما در این حوزه برنامه‌ریزی کرده‌ایم.
الان کارخانجاتی هستند که مخازن کامپوزیتی تولید میکنند اما این شرکت‌ها مجوز از سازمان ملی استاندارد ندارند و پیگیر آن هستند. در صورت اخذ مجوزهای لازم ما حتما از آنها استقبال خواهیم کرد و اتفاقا در مصوبه شورای اقتصاد نیز این موضوع را گنجاندهایم.
*در صورت رعایت استانداردها CNG سوخت ایمنی است
آیا سی.ان.جی سوخت غیرایمنی است؟
ویس‌کرمی: نه بستگی دارد که چگونه از آن استفاده کنیم.
پس حوادثی درباره سی.ان.جی اتفاق می‌افتد به چه دلیلی است؟
ویس‌کرمی: این حوادث به دلیل عدم رعایت استاندارد است. استفاده از سی.ان.جی در خودروها دارای استاندارد مشخصی است که اگر رعایت شود، ایمن خواهد بود. باید تبدیل خودروهای دوگانه‌سوز، جایگاه و روش سوختگیری سی.ان.جی به صورت استاندارد انجام شود و اگر استانداردها، مقررات و دستورالعمل‌ها به درستی رعایت شود هیچ مشکلی در استفاده از سی.ان.جی نیست.
پس فقط برخی از مخازن سی.ان.جی که دستکاری شده‌اند دچار حادثه می‌شوند؟
ویس‌کرمی: بله شما تا حالا دیده‌اید که خودروی دوگانه‌سوز در مسیر دچار حادثه شوند؟ بنده که ندیده‌ام. اتفاقات این حوزه مربوط به زمان سوختگیری است که فشار افزایش می‌یابد و اگر مخازن دستکاری شده باشند و استانداردها رعایت نشوند ممکن است حادثه‌‌آفرین شود در غیر این صورت خیالتان راحت، سی.ان.جی سوخت ایمنی است.
همچنین مردم توجه داشته باشند که بازرسی و معاینه فنی و تست هیدرواستاتیک مخازن سی.ان.جی باید به موقع انجام شود که اگر انجام نشود یعنی شما استانداردها را رعایت نکرده‌اید.
*برنامه وزارت نفت برای احداث 700 جایگاه جدید CNG
در حال حاضر در برخی کلانشهرها دچار کمبود جایگاه سی.ان.جی هستیم. البته با توجه به سند شورای عالی انرژی احتمالا ظرفیت‌سازی بیشتری در این حوزه باید انجام شود. برنامه شما چیست؟
ویس‌کرمی: تاکنون 2500 جایگاه سی.ان.جی در کشور برای عرضه روزانه 30 میلیون متر مکعب گاز ایجاد شده است. اگر بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در احداث جایگاه سی.ان.جی اقدام کند ما استقبال و حمایت می‌کنیم. اما چون هزینه احداث جایگاه سی.ان.جی بالاست و تجهیزات آن گران‌قیمت است به دنبال این هستیم که با اعطای تسهیلات بانکی به متقاضیان، اقدام به احداث جایگاه کنیم.
برنامه‌ریزی شما برای احداث چند جایگاه سی.ان.جی جدید است؟
ویس‌کرمی: مجوز احداث 700 جایگاه ذیل مصوبه شورای اقتصاد اخذ شده است. انشاالله این تعداد جایگاه‌ها تا سال 1404 احداث خواهد شد. اولویت احداث نیز در مناطق محروم و کلانشهر‌هایی است که توسعه سی.ان.جی به صورت نامتوازن انجام شده است.
*صفر تا صد طرح «سامانه سدف» برای توزیع الکترونیکی گازمایع
موضوع مصاحبه را از سی.ان.جی به سمت ال.پی.جی (گازمایع) تغییر بدهیم، یکی از دلایل توقف در توسعه سی.ان.جی در کشور ورود گازمایع ارزان به سبد سوخت خودروهای شخصی است که عملا جذابیت استفاده از آن بسیار بیشتر از بنزین و حتی سی.ان.جی است. سال گذشته وزارت نفت از سامانه‌ای به نام «سدف» رونمایی کرد که یکی از اهداف آن توزیع هوشمند ال.پی.جی به خانوارها و جلوگیری از انحراف آن به صورت غیراستاندارد در خودروهای شخصی بود. کار این سامانه به کجا رسید؟
ویس‌کرمی: در ابتدای سال 99 تصمیم گرفتیم که یک نظام الکترونیکی برای توزیع گازمایع ایجاد کنیم. سامانه سدف اوایل سال 1400 به طور کامل راه‌اندازی شد. تا قبل از راه‌اندازی این سامانه توزیع گازمایع در کشور به صورت سنتی انجام می‌شد، بدین صورت که شرکت ملی پخش، گازمایع را به شرکت‌های موزع (74 شرکت) به قیمت کیلویی 230 تومان می‌فروخت. این شرکت‌ها نیز سوخت LPG را در تاسیسات خود در قالب سیلندر شارژ کرده و آن را توزیع می‌کردند.
در روش سنتی هر فردی به این شرکت‌ها مراجعه می‌کرد و سیلندر یا کپسول میداد، آن را پُرشده تحویل می‌گرفت و دیگر کسی سوال نمی‌پرسید که این گازمایع که با هدف تامین سوخت خانگی (پخت و پز) توزیع می‌شود را چه کار میکنید. به همین دلیل این سوخت به صورت غیرمجاز در خودروها وارد شد. طبق مصوبات دولت، گازمایع برای استفاده به عنوان سوخت خودروها نیست بلکه باید برای مصارف پخت و پز مورداستفاده قرار گیرد.
بدین ترتیب برای توزیع هوشمند گازمایع سامانه سدف را راه‌اندازی کردیم. در سامانه سدف 2.2 میلیون خانواری که نیازمند گازمایع هستند ثبت‌نام کرده‌اند. این خانوارها در مناطقی هستند که گازکشی انجام نشده است. این تعداد خانوار برای گرمایش از نفت سفید و برای پخت و پز از گازمایع استفاده میکنند.
قیمت گازمایع چقدر است؟
ویس‌کرمی: شرکت‌های موزع، گازمایع را کیلویی 230 تومان از ما می‌خرند و با هزینه‌های شارژ و بازرسی و حمل‌ونقل، سازمان حمایت اجازه داده است که این کپسول 11 کیلوگرمی گازمایع را با قیمت 16700 تومان بفروشند.
مصرف گازمایع هر خانوار چقدر تعیین شده است؟
ویس‌کرمی: هر خانواده در ماه می‌تواند 4 کپسول 11 کیلوگرمی جمعا 44 کیلوگرم گازمایع از سامانه سدف خریداری کند.
بستر الکترونیکی سامانه سدف چگونه کار می‌کند؟
ویس‌کرمی: سهمیه 44 کیلوگرمی هر خانوار در کارت بانکی عضو شبکه شتاب سرپرست خانوار ثبت می‌شود و با همین کارت بانکی می‌تواند سهمیه‌اش را از شرکت‌های موزع دریافت کند. در سامانه نیز نرخ مصوب و میزان موجودی هر خانوار مشخص است و همه چیز الکترونیکی انجام می‌شود.
اما متاسفانه همچنان گازمایع به صورت غیراستاندارد در خودروها مصرف می‌شود که این موضوع غیرایمن است. سی.ان.جی به عنوان سوخت ملی در سبد سوخت کشور وجود دارد و استانداردهای آن مشخص است و رعایت می‌شود اما در حوزه ال.پی.جی (گازمایع) هیچ استانداردی وجود ندارد. انشاالله روزی برسد که دیگر سوخت ال.پی.جی به صورت غیرایمن در خودروها استفاده نکنیم.
*کارآیی سامانه سدف در گرو اصلاح قیمت گازمایع در لایحه بودجه
اشاره کردید که سامانه سدف هم‌اکنون راه‌اندازی شده است ولی ما همچنان شاهد انحراف گازمایع هستیم. پس سامانه سدف چگونه می‌خواهد این مشکل را برطرف کند؟ به اعتقاد بنده تا زمانی که اصلاح قیمت صورت نگیرد وضعیت بهبود پیدا نمیکند.
ویس‌کرمی: ما منتظر تصمیم‌گیری نمایندگان در قانون بودجه هستیم.
منظور شما همان ردیف بودجه 7 هزار میلیارد تومانی در بخش منابع تبصره 14 است؟
ویس‌کرمی: هر چیزی که مجلس مصوب کند ما تابع هستیم و امیدواریم مصوبات به گونه‌ای باشد که مصرف گازمایع به صورت غیرمجاز در خودروها صورت نگیرد.
در واقع سامانه سدف زمانی کار خواهد کرد که اصلاح قیمت گازمایع صورت بگیرد و سپس مابه‌التفاوت قیمت جدید با قیمت فعلی به صورت یارانه به حساب این 2.2 میلیون خانوار واریز شود، درست می‌گویم؟
ویس‌کرمی: بله بستر این کار فراهم است و تنها نیاز به مصوبه مجلس در لایحه بودجه 1401 است. اصلاح قیمت گازمایع مانع از انحراف آن در خودروها می‌شود. زیرا الان انگیزه استفاده از گازمایع به دلیل قیمت پایین آن نسبت به بنزین است و در صورت اصلاح قیمت، مصرف‌کنندگان غیرواقعی (خودروها) دیگر انگیزه‌ای برای مصرف ندارند و مصرف‌کنندگان واقعی (خانوارها) یارانه نقدی این الاح قیمت را از طریق سامانه سدف دریافت خواهند کرد.
به عنوان سوال آخر، الان میزان تولید گازمایع از پالایشگاه‌ها چقدر است؟
ویس‌کرمی: روزانه 6500 تن ال.پی.جی در پالایشگاه‌ها تولید می‌شود و به طور میانگین روزانه 5100 تن در داخل کشور توزیع می‌شود. در صورت اصلاح قیمت این میزان توزیع کاهش پیدا خواهد کرد و بدین ترتیب صادرات ما نیز افزایش می‌یابد.
