به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، البته نه فقط برای تأمین برق؛ بلکه برای پاکسازی طبیعت از زباله که از تولید انرژی هم مهمتر است. در راستای بررسی آثار این موضوع، سراغ رئیس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) رفتیم. «ﺳﯿﺪﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎﺩﻕ ﺯﺍﺩﻩ» در این گفت‌و‌گو به بیان اهمیت توسعه این نیروگاه‌های زیست توده پرداخت و از برنامه‌های دولت صحبت کرد. البته به گفته وی متولی اصلی تولید برق از زباله، شهرداری‌ها هستند؛ نه دولت. اما دولت نیز از این طرح حمایت می‌کند.
در حال حاضر چه میزان از زباله، برق تولید می‌شود؟
تاکنون حدود 10 مگاوات نیروگاه زیست توده در کشور ما احداث و بهره‌برداری شده است که در قالب 5 نیروگاه فعال تعریف می‌شود. ما برنامه داریم که این سهم را افزایش بدهیم.
این نیروگاه‌ها در کجا قرار دارند؟
در تهران و شیراز و مشهد.
متولی اصلی آن وزارت نیرو است؟
خیر. اجرای این طرح همانند تمام کشورهای دنیا به عهده شهرداری‌هاست. اما ما نیز از شهرداری‌ها حمایت می‌کنیم.
چرا شهرداری‌ها؟
فلسفه اصلی تولید انرژی از زباله، دفع بهداشتی آنهاست. از این رو شهرداری‌ها مسئول آن هستند. دفع زباله در حوزه کاری شهرداری‌ها انجام می‌شود و برق محصول جانبی آن است مانند کشاورزی که گندم می‌کارد و هدفش تولید گندم است، اما در کنار آن کاه هم تولید می‌شود و منفعت اندکی هم به همراه دارد. بنابراین، این سرمایه‌گذاری بیش از آنکه برای تولید انجام شود، برای پاکسازی محیط زیست انجام می‌شود.
آیا تولید برق از این طریق به صرفه‌تر از تولید با سوخت‌های فسیلی نیست؟
خیر. تولید برق از زباله در تمام دنیا روش پرهزینه‌ای است. ارزشگذاری در این زمینه به گونه‌ای است که فقط 25درصد از هدف زباله سوزی تولید برق و مابقی دفع زباله است. به هر حال زباله که تولید می‌شود، باید دفع شود؛ وگرنه تبدیل به معضل می‌شود و با این نگرش شهرداری‌ها دست به تولید برق از این روش می‌زنند. با این حال ما نیز از آنها حمایت می‌کنیم.
چرا شهرداری‌ها در این زمینه جدی‌تر کار نکرده‌اند و در ایران حجم زباله سوزی و تولید انرژی از این روش بسیار کم است؟
شهرداری‌ها این وظیفه را انجام می‌دهند و همین 10 مگاوات را هم شهرداری‌ها ساخته‌اند یا به ساخت آن کمک کرده‌اند. چنین نبوده که کاری انجام نشده باشد. ما نیز برای کمک به آنها برق تولیدی را با نرخ خرید تضمینی از زباله‌سوزها می‌خریم.
نرخ خرید تضمینی در این بخش چقدر است؟
نرخ خرید تضمینی اکنون 370تومان برای هرکیلووات ساعت است. به این خاطر که برق گرانی است؛ اما به هر ترتیب ما این برق را مطابق وظیفه‌ای که به وزارت نیرو محول شده، 70 تومان به مشترکان می‌فروشیم. یعنی 300 تومان ارزان‌تر می‌فروشیم. یکی از دلایل هم این است که دین خودمان را در قبال این کار بهداشتی انجام داده باشیم.
در حال حاضر پروژه جدیدی در مرحله احداث قرار دارد؟
بله. ما اعلام کرده‌ایم که چون وظیفه اصلی پروژه، دفع زباله است و شهرداری‌ها هرچه وارد این حوزه شوند، استقبال و حمایت می‌کنیم. اکنون بعضی از شهرداری‌ها به‌طور جد دنبال این طرح‌ها هستند و قطعاً برنامه‌های جدیدی را هم برای این بخش تعریف کرده‌اند.
آیا نیروگاه‌های زیست توده در قالب تجدیدپذیرها تعریف می‌شوند؟
همان‌طور که اشاره کردم اصلاً تولید برق از زباله هدف اصلی نیست. زباله سوخت خوبی نیست که تولید برق از آن را هدف قرار دهیم. نگاه ما به زباله مانند باد و خورشید برای تولید برق نیست. اما با خرید تضمینی برق همانند انرژی‌های تجدیدپذیر از هر شهرداری که همت کند و در این مسیر گام بردارد، حمایت می‌کنیم و در این حیطه تعریف می‌شوند.
به عبارت دیگر از جمله اهداف اصلی سازمان انرژی‌های نو ایران، حمایت از سرمایه‌گذاران در جهت احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر در مناطق مستعد در کشور است که یکی از این نیروگاه‌ها، نیروگاه‌هایی برپایه زباله‌های شهری خواهد بود. بر این مبنا، قرارداد خرید تضمینی برق تولیدی این نیروگاه‌ها با قیمت مصوب بوده و براساس آن به مدت 20سال، برق تولیدی خریداری خواهد شد.
یعنی زباله پتانسیل کافی برای تولید برق ندارد؟
اتفاقاً این منابع دارای پتانسیل زیادی برای تولید برق هستند، ضمن آنکه این منابع دارای ویژگی فسادپذیری خود به خود هستند که در آن صورت انتشار انواع گازهای گلخانه‌ای را به همراه ایجاد بستر مناسب برای گسترش انواع بیماری‌های خطرناک ناشی از تجمع زباله‌های مختلف سبب خواهند شد.بنابراین در صورت به کارگیری این منابع در جهت استحصال انرژی می‌توان تهدید ناشی از مخاطرات رها کردن زباله در طبیعت را به فرصتی برای گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه کشور تبدیل کرد.
بدون شک با توجه به توسعه روزافزون روند شهرنشینی و افزایش اجتناب‌ناپذیر حجم زباله در کشور، بنابر فرهنگ مصرفی جامعه و ترکیب زباله‌های شهری در ایران، می‌توان با به‌کارگیری فناوری‌های متناسب و مناسب با ترکیب زباله‌های شهری، به تولید انرژی الکتریکی از این منابع اقدام کرد.
این پتانسیل چقدر است؟
بر اساس تحقیقات انجام شده، پتانسیل تولید برق از زباله‌های 30 شهر در ایران بر مبنای سرانه سال 1385، برابر با 311 مگاوات تنها مبتنی بر فناوری زباله‌سوزی و 159 مگاوات مبتنی بر فناوری «هضم بی‌هوازی» و 217 مگاوات بر اساس تولید برق به روش گازی‌سازی قابل استحصال است.
توضیحی در مورد مهم‌ترین روش‌های تولید برق از زباله می‌دهید؟
عموماً دو روش کلی برای تبدیل زباله به انرژی (برق و حرارت) وجود دارد که هر کدام به چند تکنولوژی تقسیم می‌شود که شامل روش‌های ترموشیمیایی (شامل تولید برق از دفنگاه (لندفیل)، احتراق زباله (زباله‌سوزی)، گازیفیکاسیون و روش پلاسما و روش‌های بیوشیمیایی که با تولید بیوگاز دنبال می‌شود و شامل فناوری هضم بی‌هوازی، لاگون‌ها و برکه‌های بی‌هوازی است.
در روش تولید برق از دفنگاه (لندفیل)، زباله‌ها در یک محیط بدون اکسیژن به‌طور بهداشتی و کاملاً مهندسی دفن می‌شود و بعد از مدتی شروع به تجزیه می‌کنند، در اثر تجزیه گاز متان تولید می‌شود که این گاز قابل احتراق است و از این گاز برای تولید برق استفاده می‌شود. نکته مهم این است که تولید این گاز در این روش دو ماه بعد از دفن زباله‌ها شروع می‌شود تا سال‌ها ادامه دارد.
در روش زباله‌سوزی یا احتراق زباله، مواد آلی قابل احتراق موجود در زباله‌ها در اثر سوختن انرژی حرارتی تولید می‌کند و این انرژی حرارتی می‌تواند برای تولید بخار آب استفاده شود و بخار آب برای حرکت توربین‌ها و تولید برق استفاده می‌شود. نکته مهم این است که این نیروگاه‌ها باید استانداردهای زیست محیطی را رعایت کرده و از خروج گازهای سمی جلوگیری کنند. همچنین در شیوه گازی‌سازی (گازیفیکاسیون)، زباله در دمایی بالاتر از دمای احتراق در زباله‌سوزی بسته به محصول تولیدی در حضور هوا یا اکسیژن خالص تبدیل به گاز شده و از گاز مولد و سنتز برای تولید برق و حرارت استفاده می‌شود.
در روش پلاسما نیز زباله تحت تأثیر دمای بسیار زیاد(بالاتر از سه هزار درجه سانتیگراد)تبدیل به پلاسما (شکل چهارم ماده) شده و از آن برای تولید برق استفاده می‌شود؛ در این روش هیچ احتراقی صورت نمی‌گیرد و هیچ ماده سمی تولید نمی‌شود چرا که در این دما تمامی سموم زباله از بین می‌روند که این روش دوستدار محیط زیست است.
در مدل بیوشیمیایی که با تولید بیوگاز همراه هستند زباله‌ها در راکتورهای بی‌هوازی تحت واکنش هضم بی‌هوازی قرار می‌گیرند و نتیجه آن تولید بیوگازی است که عمدتاً شامل متان و CO2 است از گاز متان حاصل برای برای تولید برق استفاده می‌شود.
تجربه کشورهای دیگر در این زمینه چیست؟ شنیده می‌شود که کشوری مثل سوئد حتی زباله وارد می‌کند تا از آن انرژی تولید کند. درست است؟
این موضوع در کشورهایی که به ذخایر نفت و گاز دسترسی ندارند و دارای تکنولوژی‌های پیشرفته هستند، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. حتی تأمین اعتبارات و تخصیص بودجه ویژه تولید انرژی‌های پاک در بعضی از کشورها لحاظ شده و لذا این اعتبار غالباً مبلغ ثابتی به ازای کیلووات ساعت بوده یا درصدی از دیگر تعرفه‌های خرید برق شرکت‌های برق منطقه‌ای است. در کشورهایی نظیر آلمان و ژاپن، اعتبارات مالیاتی تولید با هدف توسعه تولید برق از زباله تعریف شده است.
