اقتصادآنلاین - لیلا میبان؛ مساله توسعه نامتعارف و ناپایدار سرزمین از مشکلاتی است که کشور امروز با آن روبرو شده است. این مساله خسارت های فراوانی را در زمینه های مختلف از جمله آب برای کشور به همراه داشته است. در حالی که مساله آمایش سرزمین از دهه 50 در کشور مطرح بوده است، و دفتر آمایش سرزمین در سال 53 تاسیس شده است، اما تدوین طرح آمایشی استان ها همچنان با ایرادات و نواقص بسیاری همراه است. این دفتر همزمان با آغاز فعالیت علم آمایش در دنیا و تنها با اندکی تاخیر فعالیت خود را آغاز کرد، این در حالی است که کشورهای پیشرفته از جمله کانادا، فرانسه و استرالیا که از پیشگامان اجرای طرح های توسعه پایدار و آمایش سرزمین بوده اند، با گذر از مرحله تدوین به مرحله اجرا و توسعه در راستای پایداری سرزمین پیش رفته اند.
از سویی هنوز طرح های آمایش در کشور اجرایی نشده است که مساله آمایش آب محور به میان آمده است. آمایش سرزمین اگر به درستی اجرا شود، یک طرح جامع خواهد بود که تمامی ابعاد زیستی، اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی از جمله آب را در خود جای خواهد داد. آب که در سال های اخیر بحران های فراوانی را در ایران رقم زده است، خود قربانی نادیده گرفتن جایگاه اش در میان طرح های توسعه شده است.
مخدوم، پدر علم آمایش سرزمین ایران درباره مساله آمایش آب محور علی رغم وجود آمایش سرزمین به اقتصادآنلاین می گوید: آمایش سرزمین درخور تنها در 3 استان کشور انجام و در بقیه استان ها تنها سرهم بندی اطلاعات است.
او با اشاره به اینکه اقدام صورت گرفته، اجرای مجدد طرح آمایش سرزمین است می گوید: تعیین توان آبی نقاط مختلف شاخه ای از آمایش سرزمین است که فی نفسه اقدام بدی نیست. در طرح آمایش استان های ایران، توان اکولوژیکی سرزمین که فاکتور آب، خاک، سنگ و پوشش گیاهی از جمله آنهاست، در نظر گرفته نشد که قرار است در طرح آمایش آب به آن پرداخته شود.
اگر فاکتور آب در طرح آمایش سرزمین در نظر گرفته می شد، نیاز به پرداخت مجدد بودجه برای بررسی آن نبود، مخدوم در این‌باره می گوید: 27 استان کشور تنها براساس آمار اقتصادی و اجتماعی آمایش سرزمین را انجام دادند و در بررسی آنها فاکتور آب در نظر گرفته نشد، در نتیجه آمایش آب محور انجام کاری است که در گذشته نادیده گرفته شده است.
او با اشاره به شیوه اجرایی طرح آمایش آب می گوید: در این روش آب به عنوان شاخص کلیدی درنظر گرفته شده است و باقی پارامترهای اکولوژیکی در کنار آن محاسبه و در طرح کلی آمایش سرزمین قرار خواهد گرفت.
مخدوم که بنیانگذار علم آمایش سرزمین در ایران است، درباره بهره گیری از توان متخصیصن این حوزه در طرح آمایش آب می گوید: تنها در یک سخنرانی نظرات خود را اعلام کردم و با تیم اجرایی این طرح نیز آشنایی ندارم.
او با اشاره به اینکه فرصت سه ماهه برای ارائه طرح آمایش آب غیرممکن است می گوید: این طرح حداقل به چهار فصل برای تخمین منابع آب منطقه و سایر پارامترها نیاز دارد.
در نتیجه به نظر می رسد، این فرصت اندک در نظر گرفته شده برای ارائه طرح آمایش آب نیز با پشتوانه علمی و کارشناسی همراه نبوده و تاکنون نیز درباره جزئیات آن به بهانه امنیت ملی اطلاعاتی منتشر نشده است و به نظر می رسد در صورت ارائه سند آمایش آب محور نیز تنش های آبی به قوت خود باقی خواهد ماند.
