به گزارش اقتصادآنلاین، سدسازی های گسترده معضل درجه یک استان خوزستان در سال های اخیر بوده است. خوزستان که روزگاری با رودخانه های متعدد یک استان پرآب به حساب می آمد، این روزها با مشکلات زیادی در زمینه تامین آب روبروست.
سدهای بزرگ کارون و گتوند که قرار بود روزی منبع تامین آب شرب، کشاورزی و صنعتی دراین استان باشد، آب را بر خوزستان بسته است. دیدگاه های متعدد پژوهشگران و کارشناسان، در یک نقطه مشترک است: سایه پر رنگ وزارت نیرو، بر سر آب خوزستان!
سدسازی عامل کوچ اجباری مردم خوزستان
کیانی، پژوهشگر و عضو سازمان نظام مهندسی منابع طبیعی خوزستان با اشاره به مشکلات اجتماعی که سدسازی در این استان ایجاد کرده، در گفت و گو با اقتصادآنلاین گفت:
در کمتر نقطه ای از جهان شاهد این حد از سدسازی به اندازه خوزستان هستیم. بعد از گذشت چند دهه، یکی از پرآب ترین استان های کشور به کانون ریزگردها تبدیل شد و رتبه بالای مهاجرت های اجباری نشان می دهد جریان سدسازی در خوزستان صرفا با نگاه سد برای سد بوده است، نه سد برای توسعه.
یکی از بخش های اساسی که در فرایند توسعه و به واسطه همین سدسازی ها آسیب دید، کیفیت زندگی مردم خوزستان بود تا جایی که ما شاهد بزرگترین کوچ اجباری جوامع محلی بعد از آبگیری سد کارون سه هستیم.
بالغ بر ده هزار نفر به اجبار، زادگاه خود را ترک کردند. این تنها بخشی از معضل سدهای کارون است که به عنوان افتخار ملی از آن یاد می شود.
سدسازی، به قیمت نابودی کارون
شاید سدسازی ها به بهانه تولید انرژی در مقطعی توجیه داشت، اما این امرمنجر به نابودی کارون شد. سدهای کارون باعث از بین رفتن 100 هزار اصله درخت بلوط شد، که ارزش اکولوژیکی هرکدام از این درختها بالغ بر چندصد میلیون تومان برآورد شده است.
در حوزه آثار باستانی نیز اوضاع همین گونه است. سد کارون سه، بالغ بر 110 اثر تاریخی و باستانی را به زیر آب برد. اینها مصداق های عینی است که جوامع بشری نتوانستند از سد آسوان مصر عبرت بگیرند، حداقل توقع می رود دولتمردان از سد کارون سه عبرت بگیرند.
حذف ارکان توسعه پایدار با ادامه روند سدسازی
اگر جریان توسعه یکجانبه متوقف شود، شاهد بهبود وضعیت کارون خواهیم بود.
این سبک از سدسازی، ارکان توسعه پایدار را حذف می کند. پیامدهای مهاجرت مردم خوزستان قطعا یک مشکل ملی خواهد بود. باید در سدسازی ها بازنگری اساسی داشت و به سایر ظرفیت های تولید آب نگاه مثبتی داشته باشیم.
راهکارهای کوتاه مدتی از جمله تصحیح تفکر سازه ای در وزارت نیرو، و همچنین اصلاح شورای عالی آب، باید به عنوان راه¬حلی در جلوگیری از فرآیند ویرانگر سدهای کارون در دستور کار قرار گیرد.
تفکر سازه ای و سود محور وزارت نیرو بلای جان کارون
دیگر کشورهای دنیا به اشتباه خود در زمینه گسترش سدسازی پی بردند و گامهای موثری در این زمینه برداشتند، اما در ایران این روند همچنان ادامه و با افتخار خود را یکی از برترین کشورهای دنیا در این فرایند می دانیم.
کاویانی در پاسخ به اینکه چه عاملی باعث ادامه این روند و کدام سازمان در اجرای پروژه ها نقش بیشتری داشت اظهار داشت:
انحصارگری وزارت نیرو، همه مسائل و سازمان ها را تحت تاثیر قرار داده است و تفکر سازه ای و سود محور این وزارتخانه، باعث ایجاد مشکلاتی در خوزستان شد.
در وزرات جهادکشاورزی، ساختار سنتی و بی برنامه گی آنها منابع آب شرب این استان را به هدر داد. به همین دلایل است که به یک برنامه ملی، در زمینه نجات منابع آبی احتیاج داریم. از طرفی سازمان محیط زیست نیز نقش تشریفاتی دارد و در دوره آقای کلانتری نیز مشخصا نقش تسهیل گر پروژه های انتقال آب و سدسازی را برعهده گرفته است.
نمونه آن سد کوهرنگ سه در سرشاخه های کارون است که دادستانی به دلیل عدم تعهد مجری و کارفرما به پروژه را منحل و مجوز محیط زیست را باطل کرد.
سودهای کلان و اعتبارات نامحدود دلیل علاقه وزارت نیرو به سدسازی
پروژه انتقال آب از سدها برای بخش کشاورزی رایگان است اما یکی از اهداف و برنامه های وزارت نیرو تامین آب شرب بخش کشاورزی با سدسازی اعلام شده است. این اقدام چه منافعی را برای وزارت نیرو دارد، کیانی در پاسخ به این سوال گفت:
منابع ملی ما در حالی برای سمت سدسازی خرج می شود که این اتفاق در دنیا در حال منسوخ شدن است. علت این امر، شرکت های مجری، پیمانکار و کارفرمایان وابسته به وزارت نیرو هستند. از طرفی سهامداران و بازنشسته گانی، که در این شرکت ها در حال فعالیت هستند به دلیل وابستگی مالی و پولی، مطالعات غیرواقعی و غیر علمی انجام می دهند، در نتیجه توجیه این است که سد می سازند تا آب بخش کشاورزی را تامین کنند، اما آیا وزارت نیرو هیچ وظیفه ای در قبال اصلاح شیوه های آبرسانی و مدیریت منابع آب ندارد؟ این اتفاق در حال رخ دادن است زیرا در سازه های کلان آبی، سودهای کلان و اعتبارات نامحدود نهفته است.
خاموشی گسترده خوزستان، با وجود سدهای فراوان
امسال برای اولین بار در تاریخ، شاهد خاموشی های گسترده در استانی که بیشترین سدها را دارد و در گذشته بیشترین منابع آبی را داشته بودیم، زیرا برآوردها و مطالعات دقیق نبوده است. است. برای نجات این کشور، حتما باید برنامه جامعی داشته باشیم، و توسعه را به سمت آبخیزداری و جنگل داری ببریم. که هم به نفع منابع ملی است و هم جوامع محلی است. اما تخصص آقایان در سدسازی است و فقط در زمینه جابجایی و انتقال آب و برق پروژه تعریف می کنند، و ما در احیا و پایداری کشور ناتوان مانده ایم.
