دولت های رفاه چه بر سر اقتصاد آرژانتین آوردند؟/ داستان مردمانی که خانه خود را با پول ملی کاغذ دیواری می کنند!

اقتصادآنلاین – عاطفه حسینی؛ « تورم، تبدیل به بخشی از زندگی روزمره ما شده است. از زمانی که من متولد شدم، تورم وجود داشت، حتی قبل از تولد پدرم. من ۴۶سال سن دارم و ۳۶سال از عمرم، آرژانتین درگیر تورم دو رقمی بوده است؛ به طور متوسط، نرخ تورم سالانه ۸۰درصدی. به مرور زمان شما دیگر به زندگی با تورم عادت می‌کنید.»

این بخشی از صحبت‌های ایرینا ورنینگ، عکاس ساکن بوئنوس آیرس (پایتخت و بزرگ‌ترین شهر آرژانتین) درباره چگونگی زندگی آرژانتینی‌ها با تورم است.

ورنینگ که با همسر و دو دخترش زندگی می‌کند، قبل از اینکه عکاس شود، در رشته اقتصاد تحصیل کرده است. او می‌گوید: «فکر می‌کردم هرگز از مدرکم استفاده نمی‌کنم، اما از بریتانیا به آرژانتین برگشتم و با توجه به نرخ تورم بالای آرژانتین، باید بگویم که اشتباه می‌کردم و درحال حاضر، هر روز و هر لحظه از آن استفاده می‌کنم!»

ورنینگ برای خرید باتری‌های جدیدی برای فلاش دوربینش، ابتدا به سوپرمارکت محل خودشان مراجعه کرد، اما قیمت آن بسیار بالا بود. سپس او به یک فروشگاه لوازم اداری، یک کیوسک، یک مغازه ابزار فروشی و یک سوپر مارکت دیگر رفت؛ این هم یکی از راه‌هایی است که او برای زندگی کردن با تورم یاد گرفته است. به اعتقاد ورنینگ، یک خرید ساده در آرژانتین، تبدیل به ماموریت و اکتشافی برای یافتن آن کالا با بهترین و کمترین قیمت می‌شود؛ بلایی که تورم بر سر آرژانتین آورده است، کشوری که پیش‌بینی می‌شود، نرخ تورم آن تا سال آینده سه رقمی شود، یکی از بالاترین‌ها در جهان.

اسکناس در آرژانتین آنقدر بی‌ارزش است که در یکی از عکس‌های ورنینگ، همسر او در حال چسباندن اسکناس‌های ۱۰پزوی به دیوار است، زیرا چسباندن اسکناس‌ها به دیوار برای آنها ارزان‌تر از خرید کاغذ دیواری تمام می‌شود.

(ورنینگ می‌گوید در این عکس که همسرش درحال چسباندن پول ملی آرژانتین به دیوار به جای کاغذ دیواری است، او را بی‌لباس نشان داده تا مخاطب درک کند که تورم بالا، شهرندان این کشور را در معرض برهنگی قرار داده است)

بر اساس پیش‌بینی‌ها، تورم امسال در آرژانتین به ۱۰۰درصد می‌رسد، همانطور که چندین بار در طول ۵۰سال گذشته تکرار شده است. این کشور بار دیگر در هزارتوی تورم که عمدتاً به دلیل سیاست‌های اقتصادی اشتباه داخلی است، گم شده است. یک راننده تاکسی می‌گوید: «اگر این روند ادامه پیدا کند، دوباره شاهد غارت سوپرمارکت‌ها خواهیم بود.»

ریشه بی‌ثباتی کنونی، یک دولت پرونیست ضعیف و متفرق است؛ پرونیسم، یک ایدئولوژی و جنبش سیاسی آرژانتینی است. نام این جنبش از نام‌خانوادگی خوآن پرون، رییس جمهور سابق آرژانتین، ریشه می‌گیرد. حزب اصلی پیرو این ایدئولوژی، حزب عدالت‌گرای آرژانتین است. از سال ۱۹۴۶، از ۱۲ رییس‌جمهور برگزیده این کشور، ۹تای آن‌ها پرونیست بوده‌اند؛ اگرچه سیاست‌های آن‌ها تا حدی متفاوت بوده‌ است. پرونیسم ترکیب مبهمی از ملی‌گرایی، عوام‌گرایی، جنبش کارگری و سوسیالیسم راست‌گرا توصیف شده ‌است. مرکزیت برنامه‌های پرونیسم، عدالت اجتماعی و دولت رفاه است.

آلبرتو فرناندز، رییس‌جمهور فعلی آرژانتین، شروع کار خود را مدیون حمایت کریستینا فرناندز دی کرشنر، قدرتمندترین شخصیت پرونیسم، برای انتخاب او به عنوان نامزد پرونیست‌ها و معرفی خود به عنوان معاون وی است. دولت فرناندز، وارث اقتصادی است که از مائوریسیو ماکری، رییس جمهوری سابق آرژانتین به جای مانده، رییس جمهوری که برای اصلاح اقتصاد بسیار تلاش کرد، اما شکست خورد.

(کریستینا فرناندز دی کرشنر، قدرتمندترین شخصیت پرونیسم)

(آلبرتو فرناندز، رییس‌جمهور فعلی آرژانتین)

مارتین گوزمان، اولین وزیر دارایی آقای فرناندز، کنترل قیمت و مبادلات را گسترش داد، اوراق قرضه خارجی را بازسازی و با صندوق بین‌المللی پول درباره توافق جدیدی مذاکره کرد. اگرچه صندوق  بین‌المللی پول نسبت به گذشته سیاست‌های سهل‌گیرانه‌تری در قبال آرژانتین اتخاذ کرد، اما دوام این توافق مستلزم کاهش کسری بودجه‌ای و چاپ پول توسط بانک مرکزی برای تامین مالی دولت و تقویت ذخایر بین‌المللی بود. در مقابل چنین سیاستی، متحدان خانم فرناندز در کنگره با ترجیح تورم به ریاضت، به این توافق رای منفی دادند. با این وجود، این توافق با رای پرونیست‌های میانه‌رو و مخالفان تصویب شد.

اما زمانی که آقای گوزمان سعی کرد این توافق را اجرایی کند، در ماه ژوئیه به علت فشارهای خانم فرناندز، گوزمان از سمت خود استعفا داد. اقدامی که سبب شد، ارزش پزو (پول ملی آرژانتین) در خیابان‎های این کشور پایین بیاید، تقاضا برای پزو اوراق قرضه دولتی از بین رفت. با افزایش اعتراضات و اعتصابات شرایط به گونه‌ای شد که حتی برخی نگران سقوط دولت بودند.

به همین جهت فرناندزها (منظور آلبرتو فرناندز، رییس‌جمهور فعلی آرژانتین و کریستینا فرناندز دی کرشنر، قدرتمندترین شخصیت پرونیسم است) با اکراه به سرجیو ماسا، سومین شخصیت مهم در پرونیسم روی آوردند و او را هدایت‌کننده اقتصاد این کشور قرار دادند. بنظر می‌رسد، ماسا هر چند اندک، کمی آرامش برای آرژانتین به ارمغان آورده است. ماسا هدف خود را کاهش تورم از طریق کاهش کسری بودجه و ایجاد اعتماد به پزو با مازاد تجاری و ذخایر خارجی تعریف کرده است. او می‌گوید: «توافق بین‌المللی با صندوق بین‌المللی پول یک لنگر است، نه یک هدف و به عنوان نقشه مسیر می‌تواند مفید باشد."

(سرجیو ماسا، وزیر اقتصاد آرژانتین که به اعتقاد گروهی یک تنه در مقابل سقوط اقتصاد این کشور و آغاز هرج و مرج ایستاده است)

آقای ماسا با اعلام نرخ ارز بهتر به کشاورزان سویا برای بازگرداندن دلارهای خود، ذخایر ارزی را افزایش داد. با این حال، طبق گفته صندوق بین‌المللی پول، ذخایر خالص تنها ۲میلیارد دلار است. ماسا همچنین در حالی که هواداران آرژانتینی برای سفر به قطر برای جام جهانی فوتبال ماه آینده آماده می‌شوند، مالیاتی بر هزینه‌های توریستی خارج از کشور در نظر گرفته است.

او هزینه‌های دولت را کاهش داده، بودجه سخت‌تری تنظیم کرده و در حال کار بر روی کاهش یارانه‌های بی‌رویه قبوض آب، برق و حمل و نقل عمومی است. تورم با کاهش ارزش واقعی مخارج به این تلاش کمک کرده است. پرداخت کمک ۳.۸میلیارد دلاری از سوی صندوق بین‌المللی پول نیز در ۷اکتبر به آقای وزیر کمک کرد (اگرچه این پول در بازپرداخت بدهی به آن باز می‌گردد). صندوق بین‌المللی پول هم تلاش‌های آقای ماسا را ستایش کرده، اما هشدار داده که خطرات همچنان در آرژانتین بالا است.

خطرات سیاسی، یکی از بزرگترین خطراتی است که آقای ماسا با آن روبه‌رو است. خانم فرناندز در توییتی نوشت که دولت باید برای تعدیل قیمت مواد غذایی بیشتر تلاش کند؛ پسر او نیز که یک نماینده کنگره است به دلار سویا ضربه زد. با این حال، خانم فرناندز باید بداند که آقای ماسا تنها کسی است که بین آرژانتین و هرج و مرج ایستاده است.

این کشور در یک سال آینده با یک انتخابات عمومی روبرو است که انتظار می‌رود، مخالفان در آن پیروز شوند. برای تحقق اهدافی مانند اصلاحات کامل در اقتصاد و بازگشت به رشد پایدار در آرژانتین باید یک دولت قوی‌تر و مصمم‌تر از دولت فعلی، بر سرکار بیاید. لوئیس تونلی، دانشمند علوم سیاسی که به مخالفان نزدیک است، می‌گوید: «در شرایط فعلی هدف فقط زنده ماندن است، زیرا دولت فعلی، حکومت نمی‌کند». خانم فرناندز که با اتهامات قانونی به دلیل فساد (اگرچه خود او ادعا می‌کند این اتهامات فقط برای تحت فشار قرار دادن او به لحاظ سیاسی است) مواجه است، تمایل دارد که دوباره به عنوان سناتور انتخاب شود تا مصونیت از زندان را حفظ کند.

بنظر می‌رسد که آقای ماسا ۵۰ساله، دارای انگیزه‌هایی برای رییس جمهور شدن است. اما فعلا و به عنوان وزیر اقتصاد، او فرصت کمی دارد تا با سیاست‌های خود مرهمی باشد بر اوضاع وخیم آرژانتین، وظیفه‌ای که اگر بتواند به آن عمل کند حتما در آینده نامی برای خود دست و پا خواهد کرد.

اما درحال حاضر و تا به ثمر رسیدن سیاست‌های آقای ماسا، شاید برای ترسیم وضعیت آرژانتین اکتفا به عکس‌های ورنینگ کافی باشد.

از آنجایی که مردم بسیاری از کشورهای جهان در سال جاری مجبور شدند با افزایش فزاینده قیمت‌ها کنار بیایند، ورنینگ می‌گوید: «هیچ اقتصاد بزرگی وجود ندارد که بهتر از آرژانتین درک کند که چگونه زندگی با تورم را مدیریت کند. این واقعیتی است که آرژانتینی‌ها در نیم قرن گذشته با آن زندگی کرده‌اند. حتی در چنین شرایطی نیز، بانک مرکزی این کشور به چاپ پول ادامه می‌دهد تا کسری بودجه بی‌امان را جبران کند، در حالی که میلیاردها دلار به صندوق بین‌المللی پول هم بدهکار است.»

(در سال ۲۰۰۱، یک پزو برابر با ۱دلار بود اما در جولای ۲۰۲۲، برای خرید ۱دلار به ۳۳۵پزو نیاز بود)

ورنینگ که قصد دارد با عکس‌های خود نشان دهد، چگونه آرژانتینی‌ها یاد گرفته‌اند که با تورم و همچنین عدم ثبات مالی زندگی کنند، معتقد است: «بقیه جهان نیز درحال حاضر تورم را تجربه می‌کنند و از نظر مفاهیم اقتصادی، با تورم ۱۰درصد یا ۱۰۰درصد، نتایج یکسان است؛ به عبارت دیگر مکانیسم‌های محافظت از خود در برابر تورم، کارهایی که باید در تغییر عادات مصرف‌کننده‌ ایجاد شود، شرایطی که دستمزد به صورت واقعی کاهش می‌یابد و ... همه یکسان هستند.»

(سارا، یکی از دوستان ورنینگ، به او گفته که هر وقت تخفیفی می‌بینم، خرید می‌کنم. من شامپوی کافی برای یک سال و نیم دارم. تا زمانی که تاریخ انقضا وجود نداشته باشد، من فقط شامپو می‌خرم و ذخیره می‌کنم.)

(رومینا که گرداننده سگ‌ است به ورنینگ گفته که چرخاندن دو سگ دیگر را قبول کرده، زیرا اگر قیمت خدمات خود را افزایش دهد، مشتریان خود را از دست خواهد داد. رومینا می‌داند که راه رفتن با سگ‌های بیشتر روی سلامتی او تأثیر می‌گذارد، اما می‌گوید: من جوان هستم و فعلاً زندگی در زمان حال را انتخاب می‌کنم)

آرژانتینی‌ها رابطه پیچیده و منحصر به فردی با پول دارند. در این کشور تقریبا تمام کارها و خدمات با پول نقد انجام می‌شود زیرا اعتماد کمی به بانک‌ها وجود دارد و مردم پول‌های خود را زیر تشک یا صندوق امانات ذخیره می‌کنند. همچنین اکثراً آنها سعی می‌کنند به محض دریافت حقوق، پزوهای خود را خرج کنند. برای محافظت از پول خود، بسیاری از افراد با دستمزدهای بالاتر معمولاً به محض دریافت حقوق، پزو را به دلار آمریکا یا هر ارزی که کمتر از پزو کاهش می‌یابد، تبدیل می‌کنند. بیشتر این تعاملات در بازار سیاه صورت می‌گیرد، جایی که حدود ۵۰درصد از کشور در آن فعالیت می‌کنند. نرخ ارز رسمی ۱۴۷پزو به ۱دلار است، درحالی‌که میانگین نرخ‌ها در بازار سیاه ۲۹۰پزو است.

درحال حاضر، از هر ۱۰آرژانتینی چهار نفر زیر خط فقر زندگی می‌کنند و بر اساس تخمین‌ها، در طول همه‌گیری کرونا ۶۰درصد از کودکان این کشور در فقر زندگی کرده‌اند؛ شرایطی که به اعتقاد ورنینگ، بدترین وضعیتی است که می‌تواند بر یک جامعه حاکم شود، این که فقیرترین افراد فقیرتر شوند و ثروتمندترین افراد ثروتمندتر شوند. چه کسی دوست دارد در چنین جامعه‌ای زندگی کند؟