اقتصاد آنلاین - سیده زهرا محمودی؛ حدود یک هفته است که از واریز یارانه جدید رییسی می‌گذرد. در برنامه امروز میز اقتصاد شبکه خبر به صورت مشروح به این یارانه جدید و ابعاد آن پرداخت شد که در ادامه مشروح این برنامه را می خوانید.
شمس‌الدین حسینی، نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که مردم چرا باید از این طرح منتفع می‌شدند و طرح چقدر کمک‌کننده است، گفت: واقعیت آن است که طی چند سال گذشته برای حمایت از اقشار ضعیف، نظام ارزی ابزار قرار داده شد و ارز دو نرخی شد. حجم گسترده‌ای از منابع متعلق به مردم به قشر و افراد محدودی که واردکننده بودند محدود شد و مردم از این سیاست منتفع نشدند. دلیل این که ارز ترجیحی اختصاص یافت آن بود که می‌خواستیم جلوی افزایش قیمت‌ها و تورم را بگیریم. اما آیا این سیاست به هدف برخورد کرد؟
وی ادامه داد: بالاترین نرخ تورم تولیدکننده طی چند دهه گذشته در اقتصاد ایران سال گذشته اتفاق افتاده است. وقتی تبعات تورمی طرح را می‌گویید پس دلیل این افزایش تورم چیست؟ زیرا بیشترین رشدهای نقدینگی را به خاطر این سیاست‌ها در سال‌های گذشته داشتیم. بانک مرکزی ارز را ٢۵هزار تومانی می خرید و حدود ۴۵٠٠ تومان می فروخت و این موضوع یکی از مهمترین عوامل افزایش نقدینگی بود. همچنین مهمترین عامل تورم در سال‌های گذشته همین متغیر بود. از سوی دیگر نیز سال گذشته تورم مصرف کننده هم به ۶۵درصد رسید. در طرف دیگر نیز وقتی از واردکننده حمایت می‌کنید طبیعی است که تولیدکننده دچار مشکل خواهد شد. توزیع درآمد نیز نه تنها بهبود نیافت بدتر شد.
وی در پاسخ این سوال که چرا زودتر جلوی آن را نگرفتید، اظهار داشت: دولت قبل که اصلا به دنبال جلوگیری از این سیاست نبود. خود دولت نیز گفته بود به ٨میلیارد دلار نیاز دارد اما به ١۶میلیارد دلار رسید. نمی‌توان کل زنجیره را رصد کرد. وقتی بودجه ١۴٠٠ را می‌بستیم کارشناسان برنامه و بودجه گفتند حکمی بگذارید که بانک مرکزی ارزهای تبصره 14 را مصرف نکند. در جلسات مشخص شد بخشی از ارزهای صنایع صرف خرید کالا شده بود. آنچه بانک مرکزی و... گزارش می‌دهند ارزهای مربوط به نفت است و ارزهای مربوط به هدفمندی ها اطلاعات بسیار ناقصی دارد. این عدم شفافیت خود پیامدهای بدی به دنبال داشت.
ارز ترجیحی به هیچ یک از اهداف خود نرسید
علی ملکی، رییس پژوهشکده سیاستگذاری شریف نیز در این باره توضیح داد: دادن یارانه دو هدف اصلی دارد. اول اینکه قیمت‌ها کنترل شود. وقتی تورم متوسط کالاهایی که یارانه می‌گرفتند را با سایر کالاها مقایسه کنید، تفاوت معناداری نمی‌بینید یعنی یارانه دادیم ولی رشد قیمت هم داشته ایم. این ارز نمی‌توانست تفاوت ایجاد کند زیرا رانت در زنجیره هدر میرفت و مصرف کننده استفاده‌ای نمی‌کرد. دومین هدف ایجاد توزان در دهک‌های متفاوت است. ممکن است تفاوت‌های درآمدی دهک‌های مختلف متفاوت باشد. اما اگر منابعی توزیع شود باید به نیازمندان برسد.
وی در پاسخ به این سوال که چه طور بفهمیم وضع برای ما بهتر شده است، گفت: این موضوع را باید در بازه زمانی دید و اثر پیاده‌سازی این طرح را باید یک سال دیگر دید نه الان. ما کالاهایی داریم مثل گوشت و... که میزان برخورداری دهک دهم چندین برابر دهک اول است. هدف از یارانه آن بود که تفاوت مصرف این دو گروه کم شود. اما حالا برعکس شده بود. وقتی یارانه‌ای به واردات دهید، گروهی که بیشترین مصرف را از آن کالا دارد، یارانه بیشتری می‌گرفت. در صورتی که آن گروه اصلا نیاز به یارانه نداشت. حتی اگر تورم کالاهایی که ارز ترجیحی می‌گرفتند کمتر بود، بازهم هدف دوم محقق نمی‌شد و قشر ثروتمند یارانه بیشتری دریافت می‌کرد. اما در واقع نه هدف اول محقق شد نه هدف دوم. حالا باید دید یارانه چه طور بازتعریف شود تا هدفی که گفتیم محقق شود.
ارز ترجیحی تنها منابع را هدر داد
سعید زارع‌زاده، رییس مرکز برنامه و پژوهش کمیته امداد امام خمینی در پاسخ به این پرسش که این این یارانه چقدر در کمک به معیشت اقشار کم برخوردار کمک کننده است، گفت؛ با سیاست ارز ترجیحی شاهد افزایش تورم در سال‌های گذشته بودیم و منابع عملا هدر داده شد. مصرف دهک‌های بالا چندین برابر مصرف اقشار ضعیف است. این تغییر شیوه پرداخت یارانه یک کار ضروری است که جلوی رانت و فساد را خواهد گرفت. طرح قبلی به نفع جامعه نبود و به نفع گروهی خاص بود. افزایش قدرت خرید را باید برای دهک‌های پایین داشت. آیا اختلاف ١٠٠هزار تومانی بین دهم یک و ٩ کافی است؟ اطلاعات و دیتاهای ما باید کامل شود و این طرح قابل توسعه است.
وی ادامه داد: اگر کالابرگ توزیع شود، می‌توان برای افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی امتیازات بیشتری قائل شد. افزایش قیمت‌ها روی کالاهای جایگزین هم تاثیر دارد. غالب افرادی که تحت پوشش نهادها هستند، در روستاها و مناطق محروم هستند. این سیاست قطعا به نفع روستاهاست. در مناطق شهری نیز اگر بتوانیم طرح تکمیلی را ببینیم به طور قطع تاثیر مثبتی خواهد داشت.
نیازمند همراهی مردم هستیم
حسینی در ادامه در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید اگر بخواهیم بگوییم طرح موفق خواهد بود و عدالت را محقق خواهد کرد چه کاری را باید در دستور کار قرار دارد، بیان کرد: باید توجه داشت در خصوص چرایی هنوز جای بحث داریم. نیاز به همراهی مردم داریم. یکی از ایرادات طرح آن است که مردم در جریان بسیاری از تصمیمات دولت نیستند. اینکه ما براساس کاغذ بگوییم چه کسی در کدام دهک است خیلی قابل اتکا نیست. یکی از مهمترین عوامل هزینه در این دهک‌بندی دیده نشده است. یعنی مسکن. وقتی رییس جمهوری می‌گوید ۵٠درصد هزینه‌ها مسکن است چرا مسکن را در این دهک‌بندی ندیدیم؟ نحوه اجرا، میزان جبران و زمان جبران مکمل را توصیه میکنم که به آن توجه شود. مگر دولت سال گذشته طرح دو فوریتی نیاورده؟ پس آمادگی اجرا داشته است؟ چه طور تصمیمات را موکول میکنیم به یک ماه دیگر؟ من به رییس جمهوری توصیه میکنم وارد میدان شود و جلوی سیاست آزمایش و خطا را بگیرد. ما دو تعادل مهم داریم. تعادل بودجه دولت و خانوار. وقتی دولت دچار کاستی شود به بانک‌ها مراجعه می‌کند. مردم وقتی دچار کاستی شوند به کجا مراجعه کنند؟ چرا باید مردم به پای اشتباهات ما بسوزند؟ تاکنون یک ریال از نفت برای این طرح اختصاص نیافته و همه آن از تبصره ١۴ است. وقتی این سیاست اجرا می‌شود شوکی به بازار وارد می شود و باید پیش بینی های لازم را داشت.
مردم نباید هزینه دهند / اگر زیرساخت ها فراهم نیست، به همه یارانه دهید
ملکی در پاسخ به این سوال که برای اینکه طرح به هدف خود برسد و به مردم فشار وارد نشود باید چه کرد گفت: هزینه خطای دولت را مردم نباید دهند. اگر دولت زیرساخت کافی ندارد باید به همه یارانه دهد و وقتی مطمئن شد از زیرساخت‌ها حذف کند نه برعکس. ضمن اینکه وقتی به ٩دهک یارانه دادید، این حذف معنی ندارد. نباید هزینه را به یک دهم تحمیل کرد. رضایت مردم تضمین کننده موفقیت است. من فکر میکنیم یا باید دهک‌ها را شناسایی کرد و اگر اطلاعات نداریم نباید مردم را فدای خود کنیم.
نباید قدرت خرید مردم با تورم‌های بعدی از بین برود. البته این طرح تورم زا نیست البته به شرطی که درست اجرا شود. اگر ناترازی، کسری بودجه و... کنترل نشود این طرح بی فایده است. دولت باید بعد از اجرای طرح، بسته مهار تورم خود را حاضر کند.
زمان واریز یارانه جاماندگان مشخص نیست
طبیه حسینی سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها نیز با حضور در این برنامه در پاسخ به این پرسش که چه افرادی می‌توانند در سامانه شما ثبت نام کنند، گفت: افرادی که تاکنون یارانه نگرفتند، یارانه آنها حذف شده و... می‌توانند به سامانه مراجعه و برای دریافت یارانه ثبت نام کنند.
وی در پاسخ به پرسش چه قدر زمان می‌گیرد که یارانه برای این افراد واریز شود توضیح داد: نمی‌توان زمان مشخصی اعلام کرد زیرا فعلا در برهه ثبت نام هستیم. افرادی که یارانه می‌گرفتند و یارانه آنها قطع شده باید به سامانه وزارت رفاه مراجعه کنند.
مهمترین ضعف در وزارت رفاه است
حسینی، نماینده مجلس نیز در ادامه توضیح داد: مهمترین ضعف در وزارت رفاه است. قانون دو ماه پیش تصویب شده. در این دو ماه چه می‌کردند؟ شما مطمئن نیستید که به من یارانه تعلق می‌گیرد؛ من باید هزینه بدهم؟ کارت نان، کارت هوشمند سوخت است و چیزی بیشتر از آن نیست. نباید اغراق کرد و مسائل را پیچیده کنیم.
