هر نماینده‌ای می‌تواند در تمام مسائل داخلی و خارجی اظهارنظر کند

به گزارش اقتصادآنلاین، امیرمحمد حسینی در شرق نوشت:  صادقی حالا از چهره‌های سرشناس شبکه‌های مجازی، به‌ویژه توییتر هم محسوب می‌شود و از معدود نماینده‌هایی است که به اغلب اتفاقات سطح جامعه واکنش نشان می‌دهد. همین رویکرد، او را در معرض انتقادهایی هم قرار داده است. برخی به او «نماینده توییتری» می‌گویند و برخی «لشکر تک‌نفره». هر‌چند مصاحبه با صادقی به موضوعات شخصی می‌رسد که کمتر درباره‌اش سخن گفته، اما مصاحبه با محورهای اصلی دیگری آغاز می‌شود. صادقی درباره موضوع نابهنگامی در عرصه تصمیمات سیاسی و آنچه برخی فعالان سیاسی بحران در سیاست‌گذاری می‌دانند، بحث‌های مهمی دارد. او نظام تصمیم‌گیری در سطح کلان را به تصمیم‌گیری در حالت اضطرار تعبیر می‌کند. چالش مصاحبه با صادقی میان هیاهوهای جابه‌جایی، با موضوعاتی مثل عملکرد فراکسیون امید، مهندسی مجلس قبل از ورود اصلاح‌طلبان و موضوع شفافیت ادامه پیدا کرد. البته یک فوریت طرح شفافیت آرای نظام تقنینی روز یکشنبه با 168 رأی موافق در مجلس تصویب شد و بر‌اساس آن، کلیه نهادهای نظام تقنینی از‌جمله مجامع و نهادها مانند مجلس، هیئت‌وزیران، مجمع تشخیص مصلحت نظام، خبرگان رهبری و شورای نگهبان و سایر شوراها موظف به شفاف‌سازی آرا خواهند شد. شایان ذکر است که مصاحبه با او، پیش از تصویب این فوریت این طرح انجام شده است.

 

مجلس در حوزه قانون‌گذاری و نظارت فرصت‌ها و چالش‌هایی داشته است. نقاط قوت و ضعفی وجود دارد که باید هر دو را با هم دید. در حوزه قانون‌گذاری محدودیت‌هایی ذاتی وجود دارد و برخی محدودیت‌ها که بر مجلس عارض شده است. یکی محدودیت‌های ذاتی اصل چهارم قانون اساسی است که وظیفه تطبیق قوانین با قانون اساسی و شرع را بر عهده شورای نگهبان گذاشته است. محدودیت دیگری که وجود دارد نقش انفعالی نمایندگان در فرایند قانون‌گذاری است. مجلس می‌تواند طرح ارائه کند اما این طرح نباید بار مالی برای دولت داشته باشد. بنابراین عمده قوانین لوایح دولت هستند و مجلس این لوایح را بررسی می‌کند و شروع‌کننده نیست. در این شرایط گاهی دولت و مجلس با یکدیگر هماهنگ نیستند. محدودیت‌هایی هم بر مجلس عارض شده است. بعضا رویه‌های شورای نگهبان فراتر از جایگاه قانونی است که من به آن اعتقاد ندارم. یعنی محدودیت‌هایی را در فرایند تقنین به مجلس القا کرده است. باید مطالعه‌ای در این زمینه صورت بگیرد که تعامل مجلس و شورای نگهبان تا چه اندازه بر مجلس تأثیر گذاشته و رویه‌سازی کرده است. امروز مجلس از قبل مخالفت شورای نگهبان را پیش‌بینی می‌کند و محدودیت را می‌پذیرد. به عنوان مثال خیلی از مصوبات مجلس ایراد اصل 110 قانون اساسی را پیدا می‌کند. شورای نگهبان بر اساس تفسیری که از اصل 110 دارد می‌گوید قوانین عامی که تصویب می‌شود باید در حوزه نهادهای تابع رهبری محدود شود. به طور مثال قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد، قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات شامل همین ایراد شدند. 

 

حتی در قوانینی مثل مدیریت بحران هم برای این نهادها استثنا وجود دارد. حاصل چنین رویکردی سیستم نظام دوگانه است. در نظام حقوقی قانون باید عام‌الشمول باشد اما این رویه شورای نگهبان بوده که بر مجلس القا شده و نمایندگان نیز آن را پذیرفتند. اخیرا موضوع سیاست‌های کلی نظام اضافه شده است.

 

البته اینکه تصمیم‌گیری‌ها در چارچوب سیاست‌گذاری‌های کلی پیش برود نظام قانون‌گذاری را هدفمند می‌کند. اما در عین حال چنین هیئتی اختیارات مجلس را محدود می‌کند. از سوی دیگر قانون اساسی مجلس را مرجع منحصر قانون‌گذاری دانسته است اما امروز نهادهای مختلفی وجود دارند که قانون‌گذاری می‌کنند. این نهادها کارکرد مجلس را رفته‌رفته تضعیف کردند. به مجلس اول نگاه کنید که نام آن را مجلس مؤسس می‌‌گذارم و بسیاری از قوانین در آن تصویب شده است. ترکیب مجلس از آزادی زیادی برخوردار بوده و تضارب آرا وجود داشته است. خروجی این مجلس نظام‌سازی بوده است. به نظر من هر چه دموکراسی در مجالس ما بیشتر بوده خروجی بهتری داشته است. این نسبت مستقیمی با آرای مردم دارد و هر چه آرای مردم به نمایندگان بیشتر بوده مجلس کارآمدتر بوده است. در مقابل هر چه مشارکت مردم کمتر بوده مجالس ضعیف‌تری داشته‌ایم.

 

در مورد مجلس خیلی سیاه‌نمایی و بعضی از ضعف‌ها بزرگ‌نمایی شده است. البته من شاهد هستم که از ابزارهای نظارتی برای امتیازگیری استفاده می‌شود. اما  برای مثال، تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره بانک سرمایه را مجلس آغاز کرد و امروز قوه قضائیه بر این اساس با فساد مبارزه می‌کند. اما در موضوع شفافیت باید تأکید کنم که نگاه قانون اساسی به مجلس مبتنی‌بر شفافیت است. اینکه باید مذاکرات علنی باشد و از رادیو پخش شود گواه همین ادعا است. هر موضعی از نماینده در مخالفت با طرح، لایحه یا موضوعی تا حدی نشانگر رأی او است. در گذشته رأی‌گیری با قیام و قعود انجام می‌شد و به این ترتیب اصل بر علنی‌بودن آرا به‌استثنای مواردی خاص بود. اما سیستم الکترونیکی باعث عدم شفافیت آرا شده است. در واقع نظام الکترونیکی که می‌تواند ابزاری برای سرعت و سهولت باشد در اینجا آثار منفی داشته است. ما در فراکسیون شفاف‌سازی برنامه راهبردی نوشتیم و اقداماتی را هم پیش‌بینی کردیم. شفاف‌سازی فرایند تصمیم‌گیری کمیسیون‌ها و شوراها در این راهبرد پیش‌بینی شده است. در صحن مجلس نیز لوازم شفافیت را پیش‌بینی کردیم.

 

اولین خروجی اقدامات ما تبدیل‌شدن شفافیت به یک گفتمان است. از سوی دیگر، شفافیت داوطلبانه آغاز شده است. الان فرم‌هایی توزیع شده و نمایندگان مشخص کردند که چه فعالیت‌هایی را شفاف اعلام می‌کنند. در بحث شفافیت آرا دیدگاه‌ها در مجلس مختلف است. ابتدا آقای فتحی از فراکسیون امید طرح دادند و بعد هم اصول‌گرایان طرحی را تدوین کردند. فوریت این طرح رأی نیاورده است. باید تأکید کنم که برخلاف تبلیغات سازمان‌یافته سایبری علیه من، معتقدم شفاف‌سازی نه‌تنها باعث سلامت بلکه باعث ارتقای کارآمدی مجلس می‌شود. نگاه ما علاوه‌بر شفافیت مجلس شامل شورای اسلامی شهر و روستا هم می‌شود. دیدگاه کلا‌ن‌تر این است که مذاکرات همه مجامعی که برای مردم تصمیم‌گیری می‌کنند اعم از شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و حتی شورای عالی امنیت ملی (تا جایی که قابل انتشار است) شفاف و منتشر شود. شفافیت به عنوان یکی از اصول حکمرانی خوب مطرح است و تجربه عملی همه دنیا گواه این موضوع است. شفافیت با کارآمدی و سلامت ملازمه دارد و ضعف‌ها و نقاط قوت را برجسته می‌کند؛ بنابراین عنصر بسیار مهمی برای کارآمدی نظام است. البته این شفافیت مکمل‌هایی دارد که باید آن را تکمیل کند. 

 

نکته اول این است که نباید عملکرد اصلاح‌طلبان و حتی اصول‌گرایان را از کلیت مجلس جدا کنید. وضعیتی که برای پارلمان و مجلس شرح دادیم وضعیتی است که نمایندگان در چارچوب آن فعالیت می‌کنند. اما اصلاح‌طلبان بعد از سه دوره غیبت، یعنی بعد از 12 سال به مجلس بازگشتند. بعد از سال 88 بین اصلاح‌طلبان و حاکمیت حفره بزرگی شکل گرفت و برخی تلاش کردند تا همه اصلاح‌طلبان را از قطار انقلاب پیاده کنند و این بازگشت از طریق مجلس ممکن شد. حالا توجه کنید که عده‌ای سوار قطار بودند و ما باید به آنها اضافه می‌شدیم؛ بنابراین همه‌چیز از پیش مهندسی‌شده بود؛ به‌طوری‌‌که اصلاح‌طلبان در کمیسیون‌ها اکثریت نباشند و اتفاقات دیگری که رخ داد. برای مثال فراکسیون امید در آغاز مجلس سالنی برای تشکیل جلسه نداشت. در‌حالی‌که تشکیلات آقای لاریجانی کل مجلس قدیم را در اختیار داشتند و در آن مقطع حدود یک میلیارد و دویست میلیون هزینه آنها در همان چند روز نخست شد. در‌حالی‌که ما در مسجد سلمان ریاست‌جمهوری جلسه برگزار کردیم. از سوی دیگر نفرات کمیسیون‌ها هم مدیریت می‌شد. آقای لاریجانی سه بار با من تماس گرفت تا به کمیسیون قضائی بروم. البته معتقدم که می‌توانستم در این کمیسیون مؤثرتر باشم و پشیمان هستم اما به‌هر‌حال در این رابطه مدیریتی وجود داشت. حتی به این دلیل که تشکیلات حزبی وجود نداشت ما در آغاز دیگر نمایندگان اصلاح‌طلب را نمی‌شناختیم. این البته از ضعف‌های ما بود و نتوانستیم نیروهای خود را به‌خوبی تقسیم کنیم. با وجود همه اینها، اگر عملکرد فراکسیون به صورت عمومی گزارش شود قابل قبول و قابل ارائه است.

 

در شورای سیاست‌گذاری در کارگروه داوری و پایش هستم. آنجا هم آیین‌نامه شفافیت دنبال شده و شیوه‌نامه سنجش عملکرد نوشته شده است. وقتی گزارشی از این برنامه‌ به شورای مشورتی که آقای خاتمی هم حضور داشتند ارائه کردم، آقای مجید انصاری گفت چنین اتفاقی تاکنون بی‌سابقه است. قرار است عملکرد نمایندگان فراکسیون امید، از داده‌های ثبتی گرفته تا گزارش حضور نماینده‌ها در فراکسیون و کمیسیون‌ها و سفرهای خارجی ارزیابی شود. از احزاب اصلاح‌طلب و اشخاص حقیقی عضو شورای سیاست‌گذاری نیز نظرسنجی خواهد شد. نظر نماینده‌ها نسبت به یکدیگر نیز پرسیده می‌شود و پاسخ‌گویی نماینده به افکار عمومی و رسانه‌ها نیز مطرح خواهد شد. شاخص‌های کیفی دیگری برای سنجش عملکرد نمایندگان از جمله برنامه جامع انتخاباتی نیز وجود دارد. در نهایت نیز خروجی همه این بررسی نمر‌ه‌ای برای نمایندگان خواهد بود. این برنامه در آینده نزدیک برای 105 نماینده فراکسیون اجرا خواهد شد.

 

یکی از اقدامات من ایجاد فراکسیون شفافیت بود که در مجالس گذشته وجود نداشت و بخشی از فعالیت‌ها را در چارچوب این فراکسیون سازماندهی کردم. از ظرفیت‌های دیگر مثل مرکز پژوهش‌های مجلس نیز استفاده کردیم. در حیطه‌های دیگر مثل لایحه جرم سیاسی که از مجلس قبلی پیگیر اخبار آن بودم، از ظرفیت‌های گوناگون استفاده کردم. برای اصلاح این قانون نیز گروهی از استادان دانشگاه و فعالان سیاسی تشکیل دادم و از ظرفیت معاون قوانین مجلس نیز استفاده کردیم. طرح مهم دیگری هم با همین روند تهیه شده است؛ طرح لغو همه احکام و مجوزهایی که برخی دستگا‌ه‌ها را از شمول قوانین و مقررات عمومی استثنا می‌کند. این طرح را با تعامل با دیوان محاسبات تهیه کردیم.

 

حضور دائمی من در فضای مجازی ظرفیت بزرگی را در اختیارم قرار داده است. هیچ حسابی را در فضای مجازی مسدود نمی‌کنم مگر اینکه الفاظ مستهجن استفاده کرده باشد. همه کسانی که نقد می‌کنند یا حتی ناسزا می‌گویند، برای من حکم نبض جامعه را دارند. شماره من در شبکه‌های اجتماعی از جمله تلگرام و واتس‌اپ در دسترس قرار دارد و از مطالبات مردمی در این فضاها استفاده می‌کنم و در دفتر از سراسر کشور نامه‌هایی دارم که در آنها مطالبات اقشار مختلف مطرح شده است. از حوزه کارگری گرفته تا دانشگاه و... . من از همه این مراجعات الهام می‌گیرم و بهره‌برداری می‌کنم.

 

نوعا خودم رسیدگی می‌کنم و گروه خاصی ندارم. (خنده)

 

گاهی به واسطه یک توییت حرف‌های خودم را زده‌ام و بعضا باعث ایجاد موج شده است. اما تأکید می‌کنم  گاهی ممکن است شتاب‌زده عمل کرده باشم و اظهارنظرم دقیق نبوده باشد. نکته دیگر اینجاست که  برخی از موضوعات هم بدون حضور در این فضا از نظر شما دور می‌ماند. مثل مصاحبه‌ای که یکی از شبکه‌های خارجی‌زبان درباره ترور دانشمندان هسته‌ای پخش کرد. بسیاری از نمایندگان در جریان این اتفاق نبودند. توییتری‌ها نقد دیگری هم به من دارند. می‌گویند چرا اینجا اظهارنظر می‌کنی؟ در حالی که من اظهارنظرها را در مجلس نیز دنبال می‌کنم. غالبا هم این اظهارنظر بازتابی از فعالیت‌های قبلی من است.

 

من که از عیب منزه نیستم و ممکن است بعضی از اظهارنظرها بجا و درست نبوده باشد. اما من از قانون اساسی الهام می‌گیرم، چراکه به واسطه تحصیلاتم با قانون اساسی خو گرفتم و بزرگ شدم. بر همین اساس اعتقاد دارم  هر نماینده می‌تواند در همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهارنظر کند. نکته اینجاست که هر کسی در اظهارنظر آزاد است اما چرا چنین مسئله‌ای در قانون اساسی برای نماینده‌ها آمده؟ قانون اساسی اینجا تأکید می‌کند که اظهارنظر ‌یکی از کارویژه‌های نماینده است. یعنی او باید صدای مردم و مترصد رویدادها باشد. این مهم است که نماینده چقدر به رویدادها توجه می‌کند و  بر مسائل روز اشراف دارد. وقتی شما نماینده هستید در طول یک هفته باید به انواع مختلف طرح‌ها و لوایح از حوزه‌های گوناگون رأی دهید. من پیش از این وکیل بودم و در فضای دانشگاهی فعالیت می‌کردم. اما امروز از صبح تا عصر با طیف متنوعی از موضوعات درگیر هستم و به همین دلیل فکر می‌کنم نماینده باید در فرایند تحولات قرار داشته باشد. نکته دیگر این است که در فضای مجازی رویدادها لحظه‌ای هستند و نکته دیگر اینکه ما اصلاح‌طلبان و به‌ویژه شخص من از صداوسیما حذف‌شده هستیم. از کمیسیون ما طوری فیلم‌برداری می‌شود که من در آن حضور نداشته باشم. (خنده) در این شرایط من از رسانه خودم استفاده  و احساس می‌کنم مردم نوعا از این عملکرد رضایت دارند.

 

بله این از ضعف‌های فراکسیون بوده است. من از توییتر به‌عنوان ابزاری برای اطلاع‌رسانی عملکرد خود استفاده می‌کنم؛ اما فراکسیون این کار را نکرده و سیستم اطلاع‌‌رسانی ضعیفی داشته است. بار دیگر تأکید می‌کنم که صدا‌و‌سیما نیز به صورتی کاملا هوشمندانه، فراکسیون امید را بایکوت کرده و حتی در مواردی موضوعات را وارونه نیز جلوه داده است. به این صورت که وقتی اتفاق خوبی می‌افتد، با نماینده اصولگرا مصاحبه می‌کند و وقتی اتفاق بدی رخ می‌دهد، حتی در نماهای گزارش‌ها نیز اصلاح‌طلبان را نشان می‌دهد. گاهی ما نیز بلندگوی آنها هستیم. برای مثال در جمع‌های دانشجویی انتقادهای زیادی به فراکسیون امید مطرح می‌شود؛ اما وقتی به چند نمونه از عملکردهای فراکسیون اشاره می‌کنم، فضا کاملا تغییر می‌کند. به‌تازگی یکی از این نمونه‌ها را در شورای 51نفره نمایندگان مجلس تهران و شورای شهر مطرح کردم. در آن جلسه گفته شد اگر آقای میرزایی‌نیکو نبود، اکنون آقای الویری در این جلسه حضور نداشت؛ چرا‌که در هیئت نظارت صلاحیت‌های افراد بسیاری رد می‌شد و نمایندگان امید در مقابل فشارها مقاومت زیادی کردند. به دانشجو‌ها می‌گویم کمیته پیگیری مشکلات دانشجوها در فراکسیون ثابت بوده و موضوعات مختلف از‌جمله بازداشت‌های 96 را پیگیری کرده است. بخش زیادی از  فرایند آزادی بازداشتی‌ها، حاصل پیگیری‌های فراکسیون امید بوده است. باید اینجا به این نکته‌ نیز اشاره کنم که اگر عملکرد من دیده شده و مردم ارزیابی مثبتی از آن دارند، به واسطه حرکت زیر سایه آقای عارف بوده است. صحبت‌نکردن آقای عارف به‌عنوان بزرگ، یک راهبرد است؛ راهبردی که آرامش و پناه ایجاد می‌‌کند تا شرایط برای حرکت فردی مثل من که می‌خواهد آوانگارد باشد، فراهم شود. اگر او نباشد، نمی‌توان حرکت کرد. این موضوع مثالی هم در زمین فوتبال دارد؛ بعضی از افراد بازیکن بدون توپ هستند و حرکت بدون توپ آنها موقعیت‌های زیادی ایجاد می‌کند. آقای عارف نیز در مجلس خیلی از اوقات توپ را در اختیار ندارد؛ اما کارهای زیادی انجام می‌دهد.