به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از مهر، اگرچه طی سال های اخیر همواره بر نزولی شدن وابستگی بودجه به نفت تاکید شده و مسئولان اعلام کرده اند که برنامه های مدونی برای خروج کامل بودجه از سیطره درآمدهای نفتی داشته اند اما آنچه که واقعیت دارد این است که همچنان یکی از راه های تامین درآمدهای بودجه، دلارهای نفتی است.
در این میان با توجه به تحریم های ظالمانه امریکا و سنگ اندازی این کشور در مسیر فروش نفت، آنچه که بیش از هر مبحث دیگری خودنمایی می کند، احتمال کسری بودجه دولت در سال آینده است.
البته رییس سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام کرده که نرخ پیش بینی شده برای نفت در بودجه سال ۹۸، کمتر از ۷۰ دلار است اما با توجه به کاهش عرضه نفت و میزان زیاد فرار مالیاتی و بی توجهی به بهره برداری کامل از ظرفیت مالیاتی کشور و عوارض و تعرفه های گمرکی، مسلم است که دولت سال آینده با کسری بودجه مواجه خواهد شد.
چه بسا که گزارش های بانک مرکزی از آمار اقتصادی نیمه نخست سال جاری که هنوز تحریم نفتی امریکا به صورت کامل اجرا نشده بود، نشان می دهد با وجود تحقق بالاتر از پیش‌بینی درآمدهای صدور نفت و فرآورده های نفتی، کسری تراز عملیاتی و سرمایه‌ای دولت در این مدت به بیش از ۳۷ هزار میلیارد تومان رسیده است که کاهش سایر درآمدهای دولت از جمله درآمدهای مالیاتی موجب بروز این کسری بودجه شده است. از این رو این مساله که سال آینده وضعیت نسبت به سال جاری بهتر خواهد شد کمی دور از واقعیت است.
راه های تامین حداکثری منابع بودجه
یکی از کلیدی ترین راه های تامین درآمد بودجه، جلوگیری از فرار مالیاتی از طریق بهره گیری از قانون مالیات های مستقیم و همکاری دستگاه ها با سازمان امور مالیاتی در راستای ارائه اطلاعات مالی و هویتی افراد است.
درواقع هر چقدر دولت بتواند از حجم فرار مالیاتی و اقتصاد پنهان بکاهد و از آن طرف درآمدهای مالیاتی را البته بدون فشار به کسبه افزایش دهد، می تواند به تامین حداقلی درآمدهای بودجه امیدوار باشد.
مساله دیگر، ساماندهی معافیت های مالیاتی است چراکه در کشور ما تمسک به معافیت مالیاتی به عنوان یکی از راه های حمایت از تولید به صورت عجیبی جا افتاده است. به گونه ای که برخی از کارشناسان حجم معافیت های مالیاتی را در ایران بیش از ۴۰ درصد عنوان می کنند.
البته وزارت اقتصاد و سازمان امور مالیاتی، قائل به کاهش معافیت ها هستند اما با توجه به نیاز کشور، لازم است متولیان هر چه زودتر در خصوص ساماندهی معافیت های مالیاتی تصمیم گیری کنند.
همچنین مورد دیگر، استفاده از صندوق مکانیزه فروش است که خوشبختانه بعد از مدت مدیدی در مجلس شوای اسلامی به تصویب رسید که انتظار می رود هرچه سریع تر مقدمات اجرای این طرح نیز پیاده سازی شودتا بتوان به هموار شدن یکی از مسیرهای کسب درآمد مالیاتی امیدوار بود.
از سویی دیگر مالیات بر عایدی مسکن که طی ماه های اخیر با کشمکش زیادی مواجه بوده و مشخص نیست چه زمانی به تصویب نهایی در مجلس خواهد رسید، نیز یکی از راه های افزایش درآمدهای مالیاتی دولت و به تبع آن جبران منابع بودجه است.
مبحث دیگر تعیین تکلیف مالیات بر ارزش افزوده در مجلس است. البته اگرچه در حال حاضر طبق گزارشات بانک مرکزی، دریافت مالیات بر ارزش افزوده وضعیت خوبی دارد اما به هر حال باید تکلیف این مالیات در مجلس مشخص شود تا نگرانی ای در این راستا نه برای مالیات دهنده و نه برای مالیات گیرنده وجود نداشته باشد.
بر این اساس، مورد دیگر را می توان درآمدهای گمرکی دانست. دولت با استفاده از درآمدهای گمرکی و تسهیل تجارت آن گونه که طی ماه های اخیر مورد تاکید قرار داده، می تواند بخشی از منابع مورد نیاز را تامین کند.
لازم به ذکر است که این مساله قطعا با هوشمندسازی گمرکات و جلوگیری از قاچاق و استفاده از ظرفیت های صادراتی کشور، بهبود حداکثری خواهد یافت.
مبحث دیگر افزایش نرخ حامل های انرژی است که البته طبق اعلام نوبخت در بودجه ۹۸ در این خصوص پیش بینی ای نشده است اما به هر حال با توجه به نیاز کشور، احتمال تمسک به این مساله در سال آینده دور از انتظار نیست.
همچنین اصلاح صف یارانه بگیران نیز می تواند یکی از راه های جلوگیری از کاهش درآمدهای دولت دانست که البته آن گونه که به نظر می رسد دولت تصمیمی در این خصوص ندارد و به احتمال زیاد تغییری در روند واریز یارانه ایجاد نخواهد شد.
از سویی دیگر کاهش هزینه های جاری یکی از راه های تامین منابع بودجه است که مهدی تقوی کارشناس اقتصادی در این راستا می گوید: یکی از راه هایی که دولت می تواند از کسری بودجه بکاهد، این است که هزینه‌های خود را کاهش دهد. همچنین در مورد انتشار اوراق قرضه به‌عنوان یکی از راه‌های پیش رو، دولت باید نرخ سود این اوراق را نسبت به قبل افزایش دهد، چرا که در غیراین صورت نمی‌تواند حجم نقدینگی در جامعه را به این وسیله کاهش دهد.
البته در این میان، تجارب سال های گذشته نشان می دهد دولت ها برای تامین کسری بودجه به استقراض از بانک مرکزی روی می آورند که تقوی می گوید: با توجه به تورم زابودن استقراض دولت از بانک مرکزی از طریق چاپ اسکناس، این روش در شرایط کنونی گزینه مناسبی نیست. افزایش مالیات‌ها به‌عنوان راهی منطقی برای تامین بودجه است. دولت اگر بتواند از صاحبان درآمدهای بالا مالیات بگیرد گام‌های مثبتی در جهت تامین بودجه کشور برداشته است.
در حالی دولت ۹ روز تا زمان ارائه لایحه بودجه سال ۹۸ به مجلس فرصت دارد که طبق اعلام یکی از مسئولان سازمان برنامه و بودجه، بررسی لایحه بودجه ۹۸ در دولت آغاز شده و در اولین جلسه نیز بررسی لایحه تاپایان تبصره ۵ (بودجه ۹۸، ۲۰ تبصره دارد) انجام شد.
