چنان‌که به گفته سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز عمده کالای قاچاق از گمرک وارد کشور می‌شود که گویا با راه‌اندازی سامانه جامع گمرکی تنها اندکی از حجم قاچاق نسبت به گذشته کم شده شده است. براساس آمارهای رسمی سالانه حدود ۵۵ هزار تا ۶۰ هزار میلیارد تومان کالای قاچاق وارد ایران می‌شود، که عمده کالای قاچاق از مبادی رسمی وارد می‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، سید حسین سلیمی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، می‌گوید: «باید تمامی راه‌هایی را که امکان ورود کالای قاچاق در آن است، کنترل کرد و این کنترل تنها بر عهده گمرک نیست. در گذشته کالای قاچاقی را که وارد گمرک می‌شد با عنوان دیگری ترخیص می‌کردند، اما در حال حاضر با مانیتور کردن کالاها، نظارت بر ورود کالاهای غیررسمی و قاچاق شدیدتر شده است.»
نظارت و کنترل گمرک کشور در حال حاضر به چه صورتی است؟ آیا راه‌اندازی سامانه جامع گمرکی تاثیری در کم شدن حجم قاچاق داشته است؟
با توجه به تجهیز سیستم‌های کنترلی در گمرک، امکان مانیتور کردن و رصد فعالیت‌های کارشناسان امکانپذیر شده است که این امر را می‌توان حرکت در راستای بهبود گمرکات دانست. بر اساس آمارهای اعلام شده معضل قاچاق با ۳۰ درصد کاهش روبه رو بوده است، اما نکته‌ای که در این کاهش وجود دارد، این است که کاهش قاچاق در جاهایی اتفاق افتاده که قابل کنترل بوده است، زیرا برخی از مرزها مانند عراق و افغانستان در کنترل گمرک کشور نیست. زمانی که واردات کالا از مسیرهایی که تحت کنترل کشور نیست، صورت می‌گیرد، به عنوان مثال از کردستان کوله پشتی آورده می‌شود، مسئولیت این نوع کالاها هم در نتیجه با گمرک نیست. در حال حاضر مسئولان گمرکی در حال برنامه‌ریزی برای اداره کردن گمرک به بهترین شکل ممکن هستند و در تلاش هستند تا تمام راه‌هایی را که زمینه‌ساز ورود کالای قاچاق می‌شود، از طریق عکسبرداری و مراقبت کامل از کالای ترانزیتی ببندند. ما در تلاش هستیم تمامی راه‌هایی را که احتمال ورود کالای قاچاق از آنها وجود دارد شناسایی کنیم و با اقدامات لازم مسیرهای این چنینی را ببندیم. با این حال در برخی از مرزهای کشور گمرکی برای کنترل ورود کالاها وجود ندارد. در حال حاضر یک گمرک در کرمانشاه و دیگری در ترکیه مستقر است که اگر دراین بین کالایی به صورت غیرقانونی و قاچاق رد و بدل شود، مسئولیتش با کسان دیگری است تا اجازه ندهند کالای قاچاق وارد کشور شود.
بنابراین به نظر شما مرزهایی که مجهز به گمرک نیستند، باید به سیستم‌های کامپیوتری مجهز شوند؟
به هرحال باید تمامی راه‌هایی را که امکان ورود کالای قاچاق در آن است کنترل کرد و این کنترل تنها بر عهده گمرک نیست. در گذشته کالای قاچاقی را که وارد گمرک می‌شد به عنوان دیگری ترخیص می‌کردند، اما در حال حاضر با مانیتور کردن کالاها، نظارت بر ورود کالاهای غیر رسمی و قاچاق شدیدتر شده است و تمام راه‌هایی که ممکن است از آن مسیر کالای قاچاق وارد کشور شود کنترل می‌شود. در مرزهایی هم که گمرکی برای کنترل ورود کالاها وجود ندارد، باید اقداماتی صورت بگیرد تا کالای قاچاق از آن مرزها وارد نشود. در آن شرایط گمرک می‌تواند صد در صد در کنترل و جلوگیری از ورود کالای غیرقانونی موفق باشد. مسئولان مربوطه در راستای کاهش ورود کالای قاچاق پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. برخی از مشکلات ساختاری در گمرک هم سبب افزایش ورود کالای قاچاق به کشور می‌شود. به عبارت دیگر هر زمان که گمرک قیمت بالایی را برای کالایی در نظر بگیرد، تمایل و رغبت برای وارد کردن کالای قاچاق افزایش می‌یابد. بنابراین تعدیل گمرکات و ملاحظات گمرکی، اگر در حد متعارفی قرار بگیرد، دیگر وارد کننده تمایلی به وارد کردن کالای قاچاق نشان نمی‌دهد. دلیل تمایل نداشتن وارد کننده هم آن است که حاضر به قبول ریسک بالا برای تفاوت اندک در قیمت کالای قانونی و قاچاق نیست. اینجاست که بحث کاهش تعرفه‌های گمرکی مطرح می‌شود، چراکه برخی از این تعرفه‌ها زمانی که زیاد ازحد بالا باشد، وارد کننده را به طرف قاچاق سوق پیدا می‌دهد، اما در حال حاضر خوشبختانه خبرها حاکی از تعدیل تعرفه‌ها و کنترل آنهاست.
استفاده از سامانه جامع گمرکی تا چه حد به شفافیت اقتصادی کمک می‌کند؟
زمانی که فردی از راه قانونی کالایی را وارد کشور کند، اسم او در سامانه ثبت می‌شود. این کار کمک می‌کند تا مشخص شود هدف از وارد شدن کالا چه بوده است؛ آیا برای فروش آورده شده یا برای تولید کننده که در نهایت مصرف شود؟! کنترل مناسبی باید در این قسمت صورت بگیرد. همان‌طور که در حال حاضر بر اساس گفته وزیر، سیستم‌ها بر اساس طرح جامع است و هر کالایی که برای توزیع و فروش وارد کشور می‌شود، اطلاعاتش در مرز ثبت می‌شود که این کالا برای فروش است. این فرایند به عملکرد بهتر وزارت دارایی برای گرفتن مالیات کمک می‌کند. همه این فرایندها به صورت سیستماتیک در حال انجام است. در چند سال اخیر کنترل گمرکات آن‌طور که انتظار می‌رفت، نبود و از هر مرزی جنس قاچاق وارد کشور می‌شد و در نهایت هم وزارت دارایی و گمرک به حق و حقوق خود نمی‌رسید، اما در حال حاضر سیستم کنترل و نظارت در گمرک در حال شکل‌گیری است، با اینکه مخالفت‌هایی هم پیش می‌آید و به ندرت هم کالاهای قاچاق از مرزهای دیگر وارد می‌شود. باید راه ورود برای این نوع کالا هم بسته شود و تنها کالا از گمرک وارد و ترخیص شود.
