به گزارش اقتصادآنلاین ، ایران نوشت : جوانی که در یکی از روستاهای شمال کشور زندگی می‌کند، چنین از سهام عدالت حرف می‌زند؛ سهامی که از سال 85 وارد اقتصاد کشور شد و با هدف کاهش فقر، واگذاری آن آغاز شد. در مرحله اول واگذاری سهام عدالت به افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل تقسیم و برگه‌هایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان طرح سهام عدالت داده شد.
ارزش این برگه‌ها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت. قرار بود که برای گروه‌های کم درآمد نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت 10 سال از محل سود شرکت بازپرداخت شود. حالا درست 10 سال از آن زمان گذشته و قرار است صورتحساب مشمولان طرح سهام عدالت، از نیمه اسفند صادر شود. اسماعیل مختاری دولت‌آبادی، مدیر کل دفتر سهام عدالت سازمان خصوصی سازی در این باره می‌گوید: «با توجه به اتمام مهلت 10 ساله برای آزادسازی سهام عدالت در بازه سال‌های 85 تا 94، باید سود سهام دوره مالی 94 در فصل مجامع شرکت‌ها که تیر ماه سال مالی 95 برگزار شد، ابتدا شناسایی و در مدت قانونی 8 ماهه به منظور واریز به حساب خزانه کل کشور دریافت می‌شد.» بر این اساس، موضوع تسویه اقساط مشمولان سهام عدالت از محل دریافت سود شرکت‌ها تا پایان سال جاری طول خواهد کشید. مختاری دولت آبادی ادامه می‌دهد: «پس از پایان فصل مجامع دوره عملکرد مالی 95 در تیر 1396 که زمان آن پس از انتخابات ریاست جمهوری سال آینده است، با محاسبه و جمع‌بندی درآمدها، اقدام به تقسیم کل سود دریافتی به تعداد کل مشمولان سهام عدالت خواهیم کرد و بر اساس شناسه و شماره حسابی که هر مشمول از 14 اسفند ماه امسال به سازمان خصوصی‌سازی خواهد داد، از میزان سود سهام دریافتی خود مطلع خواهد شد.»
سهام عدالت چطور واگذار شد؟
سهام عدالت قرار بود از طریق خصوصی سازی، هم وزن دولت را سبک کند و هم سود آن به تحقق توزیع عادلانه درآمد منجر شود. تا آبان ماه سال 85، نزدیک به سه هزار میلیارد تومان از سهام شرکت‌های دولتی واگذار شده بود ولی ارزش سهام عدالت در همان مرحله اول، دو هزار و 300 میلیارد تومان بود. در همان زمان بعد از تفسیر تازه‌ای که از اصل ۴۴ قانون اساسی شد، دولت اجازه یافت تا ۸۰ درصد سهام کارخانجات، بنگاه‌های بزرگ دولتی را به بخش خصوصی و تعاونی واگذار کند. به این ترتیب سهام شرکت‌های بزرگی مانند خودروسازی‌ها، فولاد، معادن، بیمه، بانک، هواپیمایی، کشتیرانی، نیروگاه‌ها، مخابرات و نفت، اجازه واگذاری پیدا کردند.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد بیشتر از ۱۴۲ هزار میلیارد تومان سهام شرکت‌های دولتی در 15 سال گذشته واگذار شده که حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان این سهام مربوط به سهام عدالت بوده است.
البته حدود 40 درصد از این واگذاری‌ها، به بخش‌های شبه دولتی رسید. جعفر سبحانی، مشاور رئیس کل سازمان خصوصی‌سازی می‌گوید: «در سه سال گذشته میزان خرید بخش خصوصی افزایش پیدا کرده و آمار بخش شبه دولتی‌ها یا خصولتی‌ها پایین آمده یعنی در بخش شبه دولتی مجموع واگذاری‌ها از سال ۱۳۸۰ تا مهر ماه سال ۱۳۹۲ مجموعاً ۳۹ درصد بوده که این آمار هم اکنون به ۲۷ درصد رسیده است.»بر اساس گزارش‌های سازمان خصوصی‌سازی در سبد سهام عدالت 60 شرکت سرمایه‌پذیر حضور دارند و کار قیمت‌گذاری 49 شرکت از این تعداد انجام شده است. 11 شرکت دیگر هنوز قیمت‌گذاری نشده‌اند و ارزش آنها حدود 11 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
علی طیب نیا، وزیر اقتصاد و دارایی درباره نحوه اجرای سهام عدالت گفته بود: «سهام عدالت به شیوه‌ای که اجرا شد، جز بی‌صاحب‌سازی بنگاه‌های اقتصادی ثمری نداشت و ۶۲ بنگاه اقتصادی بی‌صاحب شدند، آیا سهامداران عدالت در حال حاضر امکان مدیریت شرکت‌ها را دارند؟»
سهام عدالت به چه کسانی رسید؟
مشمولان دریافت سهام عدالت بیش از 49 میلیون و 132 هزار نفر هستند که ارزش سهامی بیشتر از 47 هزار میلیارد تومان را به خود اختصاص داده‌اند. بیشترین حجم این سبد در اختیار بیش از 13 میلیون نفر از کارکنان شاغل در دستگاه‌های اجرایی، بازنشستگان کشوری، لشکری و تأمین اجتماعی به ارزش بیش از 13 هزار میلیارد تومان قرار گرفت. تمامی روستاییان و عشایر نیز با جمعیتی بیش از 2 / 11 میلیون نفر، ارزشی حدود 11 هزار میلیارد تومان را در این پرتفوی به خود اختصاص داده‌اند، همچنین ارزش سهام دو دهک پایین جامعه، حدود 12هزار میلیارد تومان می‌شود. روی هم رفته، این تعداد از سهامداران بیشتر از نصف جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند.
سبد سهام عدالت ترکیبی از ۶۰ شرکت بورس و فرابورس است و برای هر نفر از مجموع پورتفوی سهام عدالت مبلغ یک میلیون تومان سهام اختصاص داده شده است؛ بنابراین سهام عدالت متعلق به شرکت خاصی نیست و مجموع سبد سهام در درصدی از ۶۰ شرکت دولتی تعریف شده است که سود و زیان شرکت‌های مذکور به‌صورت علی‌السویه بین سهامداران تقسیم می‌شود.
دارندگان سهام عدالت بالاخره به سود می‌رسند؟
سود شرکت‌های سهام عدالت تاکنون 19 هزار و 900 میلیارد تومان بوده است که ۱۳۰۰ میلیارد تومان آن پیش از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ از سوی دولت محمود احمدی‌نژاد به عنوان سود سهام عدالت بین گروه‌هایی از مردم توزیع شد. اقدام دولت نهم برای توزیع سود سهام عدالت اقدامی تبلیغاتی برای انتخابات عنوان شد و مجلس با تصویب قانونی جلوی توزیع آن را گرفت.
بر اساس قانون، دولت باید تا سال 95 سهام عدالت را آزادسازی می‌کرد. در اوایل آذر ۱۳۹۵ سازمان خصوصی‌سازی ایران اعلام کرد که بعد از 10 سال، تکلیف سهام عدالت در سال آینده روشن می‌شود و از پایان سال آینده سود سهام عدالت به دارندگان آن پرداخت خواهد شد. حالا نیز با تصویب شورای عالی اجرای اصل ۴۴، سازمان خصوصی‌سازی مکلف شد تا زمان آزادسازی سهام عدالت، سود این سهام را از شرکت های سرمایه‌پذیر وصول و متناسب با میزان سهام قابل تخصیص به هر فرد نسبت به پرداخت سود به مشمولان اقدام کند. دولت آبادی، مدیر کل دفتر امور سهام عدالت سازمان خصوصی سازی درباره جزئیات سود این سهام در گفت‌و‌گو با فارس چنین توضیح می‌دهد: «سود پرتفوی سهام عدالت در سال‌های مالی قبل از 95 به دلیل تسویه اقساط 10 ساله به خزانه کل کشور واریز شده و تاکنون 53 درصد از این رقم تسویه شده است.
به عبارت بهتر به ازای هر یک میلیون تومان سهام عدالت توزیع شده به هر مشمول تاکنون مبلغ 532 هزار تومان از محل سود دریافتی از مجامع شرکت‌ها با خزانه کل کشور تسویه شده و الباقی ثمن معامله معادل 482 هزار تومان با توجه به مهلت شش ماهه‌ای که طبق قانون برای تسویه مشمولان سهام عدالت گذاشته شده، در صورت پرداخت، امکان آزادسازی در پایان شهریور ماه سال آینده را خواهد داشت. در غیر این صورت معادل آنچه که تاکنون بابت تسویه اقساط به خزانه کل کشور به نیابت از مشمولان سهام عدالت تا پایان عملکرد سال مالی 94 واریز شده آزاد می‌شود.»
