مسوولان انتظار داشتند در نیمه سال به ٨٠ هزار میلیارد تومان درآمد برسند و اگرچه با این درآمد هم از هزینهها جا میماندند اما این انتظارشان هم محقق نشد و ٥٨ هزار میلیارد تومان نهایت درآمدی بود که عاید دولت شد. آن هم با سهم بالا و ۷۳/۵ درصدی درآمدهای مالیاتی در تامین درآمدهای دولت.در شش ماهه نخست سال جاری ٤٣ هزار و ٣١٠ میلیارد تومان مالیات گرفته شده که با وجود رشد ۲۹/۶ درصدی نسبت به سال قبل اما از ٥٢ هزار و ٩١٠ میلیارد تومان درآمد مالیاتی پیش بینی شده ١٨ درصد کمتر است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ، اگر در حوزه مالیاتی عملکرد ٨٢ درصدی دولت را با موفقیت ارزیابی کنیم در حوزه فروش منابع نفتی توفیق زیادی به دست نیامده است. با وجود تمام افزایش تولیدها و افزایش صادارتها باز هم درآمدهای نفتی از مصوبات بسیار عقبتر است. در بخش فروش نفت خام ٥٣ درصد عدم تحقق با فروش ١٧ هزار و ٦٠٠ میلیارد تومان مشاهده میشود.
نسبت ٦٢ درآمدها به پرداختهای هزینهای
در نیمه نخست سال، نسبت درآمدها به پرداختهای هزینهای ٦٢ درصد بوده است. یعنی هزینههای ٣٨ درصد از درآمدها در این مدت بیشتر بوده است. این در شرایطی است که دولت پیشبینی کرده بود ۷۳/۶ درصد از هزینهها از محل درآمدهای سال جاری تامین شود. بررسی سایر اعداد بودجه نشان میدهد؛ نسبت مالیات به پرداختهای هزینهای ۴۵/۵ درصد بوده و سایر درآمدهای از جمله نفت به پرداختهای هزینهای ۱۶/۵درصد برآورد شده است. بنابراین ملاحظه میشود که بار هزینههای دولت بر دوش مالیاتهای دریافتی بوده است.
٢ درصد از معوقات عمرانی پرداخت شد
در حساب و کتابها هر جا دولت کسر میآورد دیواری از بخش عمرانی کوتاهتر نمیبیند. این روال سالیان طولانی است و همین مساله سبب شده ٤٠٠ هزار میلیارد تومان بدهی معوق عمرانی روی دست دولت بماند. با وجود چنین عدد بزرگی در بودجه شش ماهه تنها ٨ هزار میلیارد تومان اعتبار به این بخش تخصیص یافته است. بر اساس پیشبینیهای صورتگرفته در اقتصاد مقاومتی ٢٥٠٠ پروژه عمرانی نیمهتمام به بخش خصوصی واگذار میشود. بر اساس آخرین آمارهای برآورد شده، تعداد ١٤٢٢ طرح عمرانی ملی و ٢٤٩٥ طرح عمرانی استانی نیمهتمام و در مجموع ٣٩١٧ طرح عمرانی ملی و استانی نیمه تمام روی دست دولت مانده که برای اتمام آنها بودجه قابل توجهی نیاز است که دستکم اعتبارات تخصیص نیافته در بودجه ٤٠٠ هزار میلیارد تومان برآورد میشود.
تحریمهای مالی و بانکی اعمال شده بر اقتصاد کشور طی سالهای اخیر و نیز کاهش قیمت نفت که پس از سال ٢٠٠٤ بیسابقه بوده است و در نتیجه بروز محدودیتهای بودجهای، اجرای طرحهای مورد نظر از جمله پروژههای عمرانی را با مشکل مواجه کرده است. یکی از مشکلات ارزیابی طرحها، وجود تورم در کشور است که سبب میشود هزینهها و درآمدهای پیشبینی شده محقق نشده و در عین حال پیشبینی نرخ تورم نیز به دلیل اثرگذاری بر پروژه به پارامترهای تخمینی اضافه شود.
٣٧ هزار میلیارد تومان کسری تراز عملیاتی
وقتی دولت برای دخل و خرجش ٣٧ هزار میلیارد تومان کم میآورد؛ ناچار میشود از هزینههایی بکاهد که سر و صدایی به دنبال ندارد. ٢٨ هزار میلیارد تومان عددی بود که دولت فکر میکرد در شش ماهه نخست بدون درآمد ناگزیر به تامینش باشد اما رقم کسری بیش از پیش بینیها شد و تقریبا ٦٦ درصد از کل کسری برآورد شده برای کل سال در همین شش ماهه به دست آمده است.
بیشتر ناکامیها هم از جانب نفت بود. درآمدهای به دست آمده از محل فروش نفت و فرآوردههای نفتی ٢٤ هزار میلیارد تومان محاسبه شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۲/۳ درصد کمتر شده است. پیشبینیها برای این بخش از درآمدها ٣٧ هزار و ٩٠٠ میلیارد تومان بوده که عدم تحقق ٣٥ درصدی داشته است. اگر اختصاصا فروش نفت خام و درآمدهای حاصل از آن را بررسی کنیم؛ ناکامیها بیشتر هم میشود. در این مدت ١٧ هزار و ٦٠٠ میلیارد تومان نفت خام فروخته شده که ۱۵/۹ درصد کمتر از سال گذشته بوده و ٥٣ درصد عدم تحقق را نشان میدهد.
پس از برجام و افزایش تولید و صادرات نفت، این انتظار وجود داشت که درآمدهای حاصل از نفت با وجود عدم رشد قیمتها، با افزایش همراه شود اما بررسی عملکرد شش ماهه در این بخش نشان میدهد ١٧ هزار میلیارد تومان بابت فروش نفت خام به دست آمده که این مبلغ حتی از عملکرد ٦ ماهه سال پیش که هنوز سایه تحریمها بر سر اقتصاد سنگینی میکرد ٩/١٥ درصد کمتر است.
٩هزار میلیارد تومان مالیات از مصرفکنندگان گرفته شد
بار اصلی مالیاتهای اخذ شده بر دوش کارکنان بخش عمومی و خصوصی و مصرفکنندگان است. ٢٢ درصد از درآمدهای مالیاتی غیرمستقیم را مالیات بر ارزش افزوده با ٩ هزار میلیارد تومان و رشد ٥ درصدی و ۱۶/۷ درصد از مالیاتهای مستقیم را کارمندان بخش عمومی و خصوصی با پرداخت هفت هزار میلیارد تومان برعهده داشتهاند. نگاه جزییتر به درآمدهای به دست آمده مالیاتی نشان میدهد اشخاص حقوقی دولتی با سهم ۶/۵ درصدی دو هزار و ٨٠٠ میلیارد تومان مالیات پرداختهاند که رشد قابل توجه ١٢٠ درصدی را به ثبت رسانده است.
سهم مالیات نهادهای انقلاب صفر شد
اما نکته قابل تامل آنکه مالیات نهادهای انقلاب نسبت به مدت مشابه سال قبل ٦/٤٧ درصد کمتر شده است و سهم مالیات پرداخت شده توسط این نهادها با ١٠ میلیارد تومان صفر شد. روند کاهشی مالیات این نهادها در سالهای گذشته همواره با درصدهای دو رقمی کاهش یافته است. این نکته را باید در کنار موضوع قابل تامل دیگر گذاشت و آن کاهش صددرصدی مالیات از محل حقوق ورودی دستگاههای اجرایی است.
در مقابل مالیات بر واردات ٢٨ درصد، مالیات ورودی کالاها ٢١ درصد، خودرو ١٢٠ درصد، فروش نفت ١٧٦ درصد و سیگار ۵۴/۸ درصد افزایش یافته است.
بدهی دولت به بانکها به ١٧٢ هزار میلیارد تومان رسید
بانک مرکزی علاوه بر عملکرد مالی دولت، جداول پولی شش ماهه اول سال را نیز منتشر کرده است. بر اساس این جداول بدهی دولت به بانکها به ١٧٢ هزار و ٢٢٠ میلیارد تومان رسیده که نسبت به سال گذشته ۲۶/۵ درصد رشد را نشان میدهد. بر این اساس داراییهای خارجی ٥٧٥ هزار میلیارد تومان گزارش شده که این داراییها نیز در مقایسه با شهریور سال قبل ۱/۵ درصد رشد داشته است.
٨٦ درصد از نقدینگی شبه پول است
نقدینگی شش ماهه امسال به عدد ١١٢٢ هزار میلیارد تومان رسیده آن هم با رشد ۲۸/۶ درصدی. تفکیک اجزای نقدینگی حکایت از آن دارد که ١٣٦ هزار میلیارد تومان یا ١٤ درصد از نقدینگی را پول و ٩٧٤ هزار میلیارد تومان یا ٨٦ درصد را شبهپول تشکیل میدهد. از آنجا که شبهپول (حسابهای مدتدار بانکی) بر اساس دستور شورای پول و اعتبار ١٥ درصد سود دریافت میکند؛ حتی اگر دولت هیچ کاری انجام ندهد ٨٦ درصد از نقدینگی کشور رشد ١٥ درصد را ملاحظه میکند.