همین موضوعات پدیده‌هایی چون بابک زنجانی را پدید آورد ولی اکنون با حذف تحریم‌ها اطلاعات شفاف شده است و همه می‌دانند در پشت پرده اقتصاد چه می‌گذرد.در حقیقت دیگر بازار سیاهی وجود ندارد که برخی‌ها بخواهند در سایه آن به منافعی برسند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، این بخشی از صحبت‌های ولی‌الله افخمی راد رئیس سازمان توسعه تجارت کشور است. گفت وگو با این مدیر ارشد حوزه تجارت خارجی را بخوانید.
از زمانی که برجام نهایی شد برخی‌ها به سیر منتقدان دولت اضافه شدند و این‌گونه ابراز داشتند که رفع تحریم‌ها به توسعه اقتصادی کمک نخواهد کرد و تمام گفت‌و‌گوهایی که صورت گرفته بی‌اثر خواهد بود.حال که به یک سالگی برجام رسیده ایم به اعتقاد شما برجام توانسته تأثیر خود را بگذارد؟
کسانی که می‌گویند برجام تأثیری نداشته و دولت در این مسیر اشتباه کرده است کم لطفی می‌کنند.برجام توانست بیشترین اثرات مثبت را بر بدنه اقتصاد بگذارد.دولت یازدهم با شعار حذف تحریم‌ها وارد میدان شد و خوشبختانه توانست این امر را عملیاتی کند. قطعاً مردم فراموش نکردند که اقتصاد کشور به علت تحریم چه شرایطی داشت و حتی به وضعیتی رسیده بودیم که واردات کالاهای ضروری با چالش مواجه شده بود.کمبود دارو و سایر اقلام از جمله اتفاق‌های ناگواری بود که بواسطه تحریم در ایران رخ داد.حال با به نتیجه رسیدن مذاکرات دیگر نگرانی از کمبود کالا در کشور وجود ندارد و همه بخش‌ها به دنبال توسعه فعالیت‌های مشترک هستند.
در حوزه سازمان توسعه تجارت چه اتفاق‌های مثبتی افتاد؟
تا قبل از اینکه برجام رخ دهد سازمان توسعه تجارت مشکلات مختلفی در عرصه بین‌الملل داشت و حتی رایزن‌های تجاری نمی‌توانستند در سایر کشورها فعالیت داشته باشند اما اکنون بر تعداد رایزنان افزوده شده است و همه آنها برای بازاریابی و توسعه فعالیت تجار ایرانی در کشورهای مختلف در حال مذاکره هستند. در این مدت حتی تراز تجاری ایران مثبت شد و دیگر واردات پیشتاز نبود. در حقیقت تمام هدف ما این بود که با رشد صادرات و کنترل واردات به تولید داخلی کمک کنیم و سهم از دست رفته در بازارهای جهانی را پس بگیریم.خوشبختانه دراین مدت کوتاه توفیقات خوبی هم به دست آمد.همچنین طی چند ماه اخیر هیأت‌های تجاری زیادی به ایران آمدند و بواسطه حضور شرکت‌های معتبر خارجی تفاهمنامه‌های زیادی امضا شد.برخی از تفاهمنامه ها به مرحله قرارداد رسیده و برخی هم در حال طی کردن مراحل اجرایی برای امضای قرارداد است.
کسانی که می‌گویند برجام اثری نداشته به طور قطع خاطرشان هست که در زمان تحریم هیچ مذاکره و گفت‌و‌گویی باعزت نبود و هیچ کشوری حتی برای کوتاه‌ترین ملاقات و گفت‌و‌گو حاضر به همکاری نبود ولی در مقطع فعلی تجار و بازرگانان ایرانی که می‌خواهند به خارج از کشور بروند باعزت از آنها پذیرایی می‌کنند و حتی قرارداد امضا می‌کنند.وقتی با 30 بانک مرکزی کشورهای مختلف ،بانک مرکزی ایران تفاهم همکاری امضا کرده است این نشان می‌دهد که شرایط با گذشته تفاوت‌های زیادی کرده است.نکته مهم آن است که بانک‌ها برای گشایش ال سی هم همکاری‌های خود را شروع کردند.کشوری که چند سال در شرایط سنگین تحریم است مگر می‌تواند به یکباره از تمام چالش‌ها عبور کند و توقع داشته باشد همه چیز به روز اول بازگردد.برجام زمانبر است و نمی‌توان غیرمنطقی به این موضوع نگاه کرد.برجام خدمت بزرگی به اقتصاد کشور کرده است.برجام کشور را از شرایط سخت و نامناسبی که داشته نجات داده است. لذا معتقدم منتقدان هم بعد از دیدن نتایج این موفقیت به مزایای برجام ایمان می‌آورند.
اگر برجام عملیاتی نمی‌شد شرایط اقتصادی کشور چگونه بود؟ آیا اقتصاد کشور با چالش‌های جدیدی روبه‌رو می‌شد؟
قطعاً چالش‌ها بیشتر و صدمات اقتصادی روز به روز بیشتر می‌شد.برجام بازار سیاه را کنار گذاشت و جلوی سودجویی خیلی‌ها را گرفت.اگر این امر رخ نداده بود همچنان با رانت‌های مختلفی روبه‌رو بودیم.مسائل و مشکلاتی که در دوران تحریم داشتیم کم نبود و هر کدام آن به تولید و تجارت کشور زیان‌های زیادی را تحمیل می‌کرد. از آن سال‌ها حتی آمار و اطلاعات شفافی نداریم و نمی‌دانیم به طور واقعی حجم تجارتمان با کشورهای مختلف چقدر بوده است و اصلاً چه کسانی خریدار و چه کسانی فروشنده بودند. وقتی اطلاعات درستی در اختیار نباشد یقیناً فساد در ابعاد مختلف شکل می‌گیرد و برخی‌ها می‌توانند از رهگذر تحریم سود ببرند.حال دولت یازدهم برای پایان دادن به این موارد محکم برای مذاکرات و حل تحریم وارد عمل شد و خوشبختانه برجام اتفاق افتاد. حالا که برجام صورت گرفته تمام آمارها شفاف شده است و می‌دانیم فروشندگان و خریداران چه کسانی هستند.به عنوان مثال مگر قبل از برجام ما می‌توانستیم کالای پتروشیمی بفروشیم؟حال کره به تنهایی حجم خریدش ظرف سه ماه اول سال 15 برابر شده است.این واقعیت اقتصاد است که این روزها پدیدار شده است حتی کشورهای اروپایی که در زمان تحریم قعر جدول همکاری‌ها بودند این روزها جزو 10 ردیف اول تجارت شده‌اند. اگر برجام رخ نداده بود مگر موضع اروپاییان نسبت به ایران تغییر می‌کرد و آنها حاضر می‌شدند مبادلات خود را از سر بگیرند.
در حقیقت مخالفان برجام موافقان بازار سیاه هستند؟
نمی خواهم بگویم تمام کسانی که مخالف برجام هستند طرفدار بازار سیاه هستند ولی واقعیت این است که تجارت رسمی و شفاف در فضای روشن صورت می‌پذیرد ،وقتی تحریم باشد آنهایی که قانونمند هستند از مدار خارج می‌شوند لذا باید دنبال آدم‌هایی برویم که راه های خلاف قانون کار کردند.
شاید یکی از دلایلی که باعث شد برخی‌ها به برجام انتقاد کنند کاهش واردات مواد اولیه و افت صادرات است.تصور بر این بود که بعد از برجام صادرات و واردات کالاهای واسطه‌ای رونق می‌گیرد اما چنین امری حادث نشد.علت این امر چه موضوعی بود؟
کاهش واردات و صادرات ربطی به برجام ندارد، لذا این انتقادها را وارد نمی‌دانم.در زمان دولت قبل قیمت هر بشکه نفت بیش از 100 دلار بود لذا با توجه به منابع ارزی که آن زمان کشور داشت واردات و صادرات دنبال می‌شد.اکنون درآمد ارزی نه تنها در کشور ما بلکه درسایر کشورها که عمده درآمدشان از نفت بود بشدت کاهش یافته با این اوصاف طبیعی است که آنها نتوانند مانند سال‌های گذشته از ایران خرید داشته باشند.
حتی خدمات فنی و مهندسی هم نسبت به گذشته کاهش بیشتری یافته است.از آنجا که برخی از کشورهای همسایه در پرداخت هزینه‌های پیمانکاری در ایران مشکل دارند تجار و تولیدکنندگان هم حاضر نیستند مانند گذشته صادرات خدمات فنی و مهندسی را انجام دهند لذا وضعیت پیش آمده را کاملاً طبیعی می‌دانم و معتقدم به دلیل اجرایی شدن برجام می‌توان سطح همکاری را با کشورهای اروپایی افزایش داد و گذشته را جبران کرد.نرخ صادرات کشور طبق آمار سه ماهه اخیر، 10 میلیارد و ۴۷۲ میلیون دلار و نرخ واردات ۹ میلیارد و یک میلیون دلار بوده است. طبق این آمار تراز تجاری کشور حدود یک میلیارد و ۴۷۰ میلیون دلار ثبت شده است که این رقم در مقایسه با سال قبل حدود ۱۳ درصد کاهش واردات را نشان می‌دهد ولی صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود پنج درصد کاهش داشته است. کاهش شاخص صادرات عمدتاً به خاطر افت قیمت جهانی میعانات گازی بود.
