ادعای رویترز: بایننس به مبادلات ۸ میلیارد دلاری رمزارزی ایران کمک کرده است!/ ردپای صرافی های ایرانی در دور زدن تحریم ها؟

اقتصاد آنلاین – مهسا نجاتی؛ به گزارش رویترز، داده‌های بلاکچین نشان می‌دهد که بایننس، بزرگترین صرافی رمزارز در جهان، تراکنش‌های ایران را با ارزش ۸ میلیارد دلار از سال ۲۰۱۸ به‌رغم تحریم‌های ایالات متحده برای قطع ارتباط ایران با سیستم مالی جهانی پردازش کرده است.

بر اساس بررسی داده‌های Chainalysis که یکی از برجسته‌ترین محققان در زمینه بلاکچین است، تقریبا تمام وجوه، حدود ۷.۸ میلیارد دلار، بین بایننس و بزرگ‌ترین صرافی ارز دیجیتال ایران، نوبیتکس، جریان داشته است. همچنین در این گزارش ادعا شده که نوبیتکس در وب‌سایت خود راهنمایی‌هایی را در مورد چگونگی دور زدن تحریم‌ها ارائه می‌دهد.

سه چهارم سرمایه‌های ایرانی که از بایننس عبور می‌کردند، به صورت یک ارز دیجیتال نسبتا کمتر شناخته شده به نام ترون Tron بودند که به کاربران این امکان را می‌دهد تا هویت خود را پنهان کنند.

در یک پست وبلاگی در سال گذشته، نوبیتکس مشتریان را تشویق کرد تا از ترون - یک توکن سطح متوسط - برای مبادلات ناشناس بدون در خطر انداختن دارایی خود به دلیل تحریم‌ها استفاده کنند.

میزان جریان‌های رمزارزی ایران از طریق بایننس و این واقعیت که این روند در حال ادامه است، پیش از این گزارش نشده بود.

این یافته‌های جدید در حالی به دست آمده که وزارت دادگستری ایالات متحده در حال پیگیری تحقیقاتی درباره نقض احتمالی قوانین پولشویی توسط بایننس است که بر صنعت ۱ تریلیون دلاری رمزارز با بیش از ۱۲۰ میلیون کاربر تسلط دارد.

به گفته وکلا و کارشناسان تحریم‌های تجاری، این معاملات شرکت بایننس را در معرض خطر نقض ممنوعیت‌های ایالات متحده برای تجارت با ایران قرار می‌دهد.

در ماه جولای، رویترز اعلام کرد که بایننس به خدمات رسانی به مشتریان در ایران ادامه می‌دهد و محبوبیت این صرافی در میان شرکت‌های ایرانی شناخته شده است. 

این گزارش، یکی از مجموعه تحقیقات رویترز در مورد سابقه مشکل بایننس در رابطه با رعایت مقررات مالی بود. روز انتشار آن گزارش، بایننس در یک پست وبلاگی گفت که از قوانین تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران پیروی کرده و دسترسی افراد مستقر در ایران به این پلتفرم را مسدود می‌کند.

بنیان‌گذار میلیاردر این صرافی، چانگ پنگ ژائو، در توییتی نوشت: «بایننس پس از تحریم‌ها، کاربران ایرانی را از دسترسی به این پلتفرم منع کرد، ۷ نفر از دست رفتند/راه‌حلی پیدا کردند، به هر حال بعدا دسترسی آنها ممنوع شد».

بایننس به سوالات دقیق درباره تراکنش‌های جدید که توسط رویترز فاش شده است، واکنشی نشان نداد.

سخنگوی این شرکت، پاتریک هیلمن در بیانیه‌ای گفت: "بایننس برخلاف سایر پلتفرم‌هایی که در معرض همین نهادهای تحریم شده ایالات متحده قرار دارند، یک شرکت آمریکایی نیست. با این حال، ما اقدامات پیشگیرانه‌ای را با شرکای صنعتی و ابزارهای داخلی برای محدود کردن حضور خود در بازار ایران انجام داده‌ایم."

بایننس از ارائه جزئیات مکان یا نهادی که در پشت صرافی Binance.com قرار دارد خودداری می‌کند. نوبیتکس نیز به سوالات این گزارش پاسخ نداد. شبکه ترون مستقر در جزایر ویرجین بریتانیا و بنیان‌گذار آن جاستین سان نیز این کار را انجام ندادند.

در آگوست ۲۰۲۱، بایننس اعلام کرد که مشتریان دیگر قادر به افتتاح حساب و استفاده از خدمات آن بدون احراز هویت نیستند. اما بر اساس داده‌های Chainalysis که تا نوامبر سال جاری ادامه دارد، این صرافی تقریبا ۱.۰۵ میلیارد دلار معاملات را مستقیما از نوبیتکس و سایر صرافی‌های ایران پردازش کرده است.

از زمان توییت ژائو در ماه جولای، بایننس حدود ۸۰ میلیون دلار معاملات ایران را پردازش کرده است. هیلمن در بیانیه بایننس گفت که این شرکت مراحل احراز هویت را به صورت کامل از تمام کاربران می‌خواهد و ساکنان ایران از افتتاح یا داشتن حساب در این صرافی منع می‌شوند.

ما به طور مداوم در حال به روز رسانی فرآیندها و فناوری هستیم، زیرا در مورد خطرات جدید و قرار گرفتن در معرض احتمالی مطلع می‌شویم. در نتیجه این تلاش‌ها، از جمله نظارت بر معاملات همزمان در هماهنگی با فروشندگان خارجی، بین ژوئن ۲۰۲۱ تا نوامبر ۲۰۲۲، قرار گرفتن بایننس در معرض نهادهای مرتبط با ایران کاهش قابل توجهی داشته است.

داده‌های بررسی شده توسط رویترز نشان می‌دهد که در مجموع ۲.۹۵ میلیارد دلار ارز دیجیتال از سال ۲۰۱۸ به طور مستقیم بین صرافی‌های ایرانی و بایننس جابجا شده است.

داده‌ها همچنین نشان می‌دهد که ۵ میلیارد دلار دیگر ارز دیجیتال بین صرافی‌های ایرانی و بایننس از طریق لایه‌هایی از واسطه‌ها جابه‌جا شده است.

قانون‌گذاران می‌گویند که چنین جریان‌های «غیر مستقیم» باید یک پرچم قرمز برای صرافی‌های کریپتو باشد - شاخصی از پولشویی احتمالی و فرار از تحریم‌ها. کاربران رمزنگاری که به دنبال پنهان مسیرهای خود هستند، اغلب از تکنیک‌های پیچیده برای ایجاد زنجیره‌های پیچیده نقل و انتقالات رمزنگاری استفاده می‌کنند. نوبیتکس به ۴ میلیون مشتری در وب‌سایت خود توصیه می‌کند برای «حفظ امنیت» از «انتقال مستقیم» رمزارز بین پلتفرم‌های رمزنگاری ایرانی و خارجی خودداری کنند.

هیلمن، سخنگوی بایننس در ژوئن در رابطه با قرار گرفتن غیرمستقیم صرافی در معرض وجوه غیرقانونی به رویترز گفت: "آنچه مهم است این نیست که وجوه از کجا آمده است - زیرا سپرده‌های ارزهای دیجیتال را نمی‌توان مسدود کرد - بلکه کاری است که ما پس از واریز وجوه انجام می‌دهیم."

او گفت که بایننس از نظارت بر تراکنش و ارزیابی ریسک استفاده می‌کند تا اطمینان حاصل کند که هرگونه وجوه غیرقانونی ردیابی، مسدود، بازیابی و/یا به صاحب واقعی خود بازگردانده می‌شود.

علاوه بر توکن ترون، مابقی تراکنش‌های ایران با ارزهای دیجیتال اصلی بیت‌کوین، اتر، تتر و ریپل و یک توکن کوچک‌تر، لایت‌کوین بود.

بر اساس داده‌های صنعتی، بایننس بزرگترین بازار برای مبادله ترون است. برخی از صرافی‌های بزرگ دیگر، از جمله کوین‌بیس و جمینای تحت نظارت ایالات متحده، این توکن را فهرست نمی‌کنند.

تا همین اواخر، ترون تا حد زیادی زیر رادار ردیاب‌های ارزهای دیجیتال جریان داشت. بر اساس ایمیلی که Chainalysis برای یک مشتری ارسال کرد، Chainalysis پیشرو در بازار که توسط آژانس‌های دولتی ایالات متحده استفاده می‌شود، در ماه می امسال شروع به پشتیبانی کامل از ردیابی ترون کرد.

مجموعه داده ترون جزئیات بیش از ۱.۱۵ میلیون انتقال مستقیم بین بایننس و نوبیتکس را از آوریل ۲۰۲۰، زمانی که اولین جریان ترون ثبت شد، نشان می‌دهد. این داده‌ها شامل آدرس کیف پول و یک شماره شناسایی منحصر به فرد برای هر تراکنش است.

رویترز ارقام مربوط به ترون را به همراه مجموعه داده‌های بیشتر که سایر توکن‌های رمزنگاری را پوشش می‌دهند، از سه شرکتی که به نرم‌افزار بررسی رآکتور Chainalysis دسترسی داشتند، به دست آورد.

رویترز ارقام هر شرکت را بررسی کرد. شرکت چهارم نیز برخی از ارقام مربوط به انتقال مستقیم را بر اساس مجموعه داده جداگانه‌ای که با استفاده از نرم‌افزارهای مختلف گردآوری شده است، تایید کرد.

رویترز داده‌های معاملات مستقیم را از ۲۰ آگوست ۲۰۲۱ به مبلغ حدود ۱ میلیارد دلار در اینجا در دسترس قرار می‌دهد.

داده‌ها نشان می‌دهد که حجم کل تراکنش‌های ایران از طریق بایننس بسیار بیشتر از هر صرافی دیگری است. پس از بایننس، محبوب‌ترین صرافی بعدی برای کاربران نوبیتکس از سال ۲۰۱۸، کوکوین KuCoin مستقر در سیشل بود که ۸۲۰ میلیون دلار را در معاملات مستقیم و غیرمستقیم پردازش کرد.

کوکوین و شش صرافی ایرانی دیگر در مجموعه این داده، کوین نیک مارکت، ایرانی‌کارت، رابکس، والکس، سرمایکس و تترلند، به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ ندادند.

خطر تحریم

بایننس از زمان راه اندازی خود در سال ۲۰۱۷ به میزان قابل توجهی رشد کرده است. این شرکت ماه گذشته با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری در خرید توییتر توسط ایلان ماسک، رییس تسلا، دسترسی خود را از طریق رمزارز افزایش داد.

تمرکز اصلی تحقیقات وزارت دادگستری ایالات متحده این است که آیا بایننس قوانین ضد پولشویی ایالات متحده را نقض کرده است یا خیر. سه نفر از افراد مطلع گفتند که به عنوان بخشی از این پرونده که از سال ۲۰۱۸ ادامه دارد، این وزارتخانه همچنین در حال بررسی بایننس برای نقض احتمالی تحریم‌های کیفری در ارتباط با ایران است.

در اواخر سال ۲۰۲۰، این دپارتمان به دنبال سوابق بایننس در مورد برنامه انطباق خود، از جمله هرگونه اسناد مربوط به انتقال وجوه رمزنگاری برای افراد یا نهادها در کشورها از جمله ایران بود.

وزارت دادگستری نیز از اظهار نظر خودداری کرد.

دولت ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کرد که سه سال قبل به عنوان بخشی از توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی به حالت تعلیق درآمده بود. غرب و سازمان ملل از سال ۱۹۷۹ تهران را با تحریم‌هایی به دلیل برنامه هسته‌ای، همراه با ادعای نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم هدف قرار داده‌اند.

شش وکیل و کارشناس تحریم گفتند که معاملات ایران که توسط رویترز مستند شده است، بایننس را در معرض خطر تحریم‌های "ثانویه" ایالات متحده قرار می‌دهد که برای جلوگیری از تجارت شرکت‌های غیر آمریکایی با نهادهای تحریم شده یا کمک به ایرانیان برای فرار از تحریم تجاری آمریکا طراحی شده است. تحریم‌های ثانویه می‌تواند دسترسی یک شرکت به سیستم مالی ایالات متحده را به پایان برساند.

به گفته این وکلا و کارشناسان، اگر شرکت بایننس آنچه را که وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آن را "رابطه با ایالات متحده" می‌نامد نقض کند، در معرض تحریم‌های مستقیم "اولیه" قرار گیرد.

به گفته آنها، چنین پیوندهایی می تواند شامل هر نهادی که در ایالات متحده ثبت شده است، یا تراکنش‌هایی باشد که از طریق سیستم مالی ایالات متحده یا با استفاده از دلار پردازش می‌شوند. وزارت خزانه‌داری به یک درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد.

در سال ۲۰۱۹، استاندارد چارترد در بریتانیا با پرداخت حدود ۹۳۰ میلیون دلار به مقامات ایالات متحده برای نقض تحریم‌های کیفری که شامل انتقال حدود ۲۴۰ میلیون دلار از طریق موسسات مالی ایالات متحده برای مشتریان ایرانی بود، موافقت کرد.

استاندارد چارترد مسئولیت تخلفات را پذیرفت. بانک فرانسوی BNP Paribas در سال ۲۰۱۴ با اعتراف به نقض تحریم‌های ایالات متحده علیه کشورهایی از جمله ایران و پرداخت ۸.۹ میلیارد دلار موافقت کرد. هر دو بانک به بهبود کنترل‌های خود متعهد شدند.

بایننس می‌گوید مشتریانی را در ایالات متحده نمی‌پذیرد. مشتریان آمریکایی در عوض به یک صرافی جداگانه به نام Binance.US هدایت می‌شوند که توسط یک شرکت آمریکایی اداره می‌شود که از سال ۲۰۱۹ در خزانه‌داری به عنوان یک تجارت خدمات پولی ثبت شده است.

مدیرعامل بایننس، ژائو، Binance.US را یک "نهاد کاملا مستقل" توصیف کرده است. رویترز در ماه اکتبر گزارش داد که وی در واقع صرافی ایالات متحده را کنترل و مدیریت آن را از خارج هدایت می‌کند.

یکی از مشاوران بایننس، در پیامی به مدیران اجرایی در سال ۲۰۱۸، عملیات ایالات متحده را "غیررسمی" توصیف کرد.

در یک پست وبلاگ پس از آن مقاله، ژائو مجددا تایید کرد که Binance.US "به طور مستقل از Binance.com عمل می‌کند."

اکثریت قریب به اتفاق ۸ میلیارد دلار تراکنش‌های ارز دیجیتال ایران که توسط رویترز شناسایی شده‌، مربوط به صرافی اصلی بایننس است.

اما داده‌های Chainalysis نشان می‌دهد که Binance.US همچنین تراکنش‌های ارزهای دیجیتال به ارزش ۱.۵ میلیون دلار از صرافی‌های ایرانی نوبیتکس، والکس و تترلند را پردازش کرده است.

نهادهای آمریکایی که تحریم‌های ایران را نقض کنند، ممکن است با جریمه‌هایی تا یک میلیون دلار برای هر تخلف مواجه شوند. همچنین افرادی که در این تخلف‌ها مشارکت داشته باشند، ممکن است با مجازات‌های حبس تا ۲۰ سال روبرو شوند.

در اکتبر امسال، خزانه‌داری صرافی بیترکس مستقر در سیاتل را به دلیل نقض تحریم‌های ایران و سایر کشورها با پردازش تراکنش‌های ارز دیجیتال به ارزش بیش از ۲۶۰ میلیون دلار، ۲۴ میلیون دلار جریمه کرد. بیترکس در آن زمان گفت که این مساله را به طور کامل حل کرده است.

یکی از سخنگویان Binance.US که برای این گزارش تماس گرفت، گفت که ارقام رویترز برای تراکنش‌های بایننس با صرافی‌های ایرانی دقیق نیست و شامل «داده‌های تراکنش مستقیم و غیرمستقیم Chainalysis، حجمی را که ذکر می‌کنید با هم ترکیب می‌کند و هم افزایش می‌دهد». این سخنگو رقم دیگری ارائه نکرد.

سخنگوی Binance.US " به تمام قوانین قابل اجرا ایالات متحده در مورد مبادلات دارایی‌های دیجیتال پایبند است" و فقط به نهادهایی اجازه داد و ستد را می‌دهد که "فرآیند غربالگری دقیق" را تکمیل کرده‌اند.

نوبیتکس و سایر صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی توسط ایالات متحده تحریم نشده‌اند. رویترز شواهدی پیدا نکرد که نشان دهد افراد، شرکت‌ها یا سازمان‌های ایرانی تحریم شده از بایننس یا Binance.US استفاده کرده‌اند.

"بهترین گزینه"

نوبیتکس، بزرگترین صرافی ایرانی، در سال ۲۰۱۷ راه اندازی شد. امیرحسین راد، بنیان‌گذار و مدیرعامل آن، دکتری فلسفه و مهندسی شیمی را در دانشگاه صنعتی شریف ایران گذرانده است. راد نیز در خصوص این گزارش نظری نداد.

هدف نوبیتکس که در صفحه لینکدین خود در اوایل سال جاری اعلام کرد، اجازه دادن به ایرانی‌ها برای سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال با وجود "سایه تحریم‌ها" است.

از آنجا که تحریم‌ها بر توانایی ایران برای تجارت با دنیای خارج ضربه زده، کریپتو برای تجارت فرامرزی در این کشور محبوبیت پیدا کرده است. این صرافی اعلام کرد که به عنوان یک پل امن بین ۳.۵ میلیون ایرانی و دنیای ارزهای دیجیتال عمل می‌کند.

نوبیتکس در گزارش سالانه خود در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که ۷۰ درصد از تراکنش های رمزنگاری ایران را پردازش می‌کند. این صرافی در چندین پست در وب‌سایت و کانال‌های رسانه‌های اجتماعی خود در سال جاری توصیه کرده است که مشتریانش از بایننس استفاده کنند.

داده های Chainalysis نشان می‌دهد که کاربران نوبیتکس در آوریل ۲۰۱۸ شروع به انتقال بیت‌کوین از طریق بایننس کردند.

در راهنمای معاملاتی در وب‌سایت نوبیتکس که اولین بار در سال ۲۰۱۹ منتشر و در اکتبر امسال به‌روزرسانی شد، نوبیتکس به کاربران توصیه کرد برای تبدیل ریال ایران به ارز دیجیتال حساب باز کنند و سپس به صرافی خارجی مانند بایننس که آن را «معتبرترین» می‌خواند، نقل و انتقالات انجام دهند. " در پست‌های بعدی در سال ۲۰۲۰ گفته شد که «برای ما ایرانی‌ها، بایننس همچنان بهترین گزینه است» و بایننس «مشکلات کمتری برای کاربران ایرانی ایجاد می‌کند».

با توجه به خطر ناشی از تحریم‌های ایالات متحده، شرایط عمومی استفاده نوبیتکس به مشتریان توصیه می‌کند از "انتقال مستقیم" رمزارز از نوبیتکس به بایننس اجتناب کرده و در عوض چندین کیف پول دیجیتال برای انتقال وجه در مراحل جداگانه ایجاد کنند.

داده‌های Chainalysis نشان می‌دهد که حجم تراکنش‌های ترون بین نوبیتکس و بایننس از آگوست ۲۰۲۰ افزایش یافته است.

در همان ماه، سون، بنیان‌گذار ترون، در توییتر گفت که این رمرزارز ویژگی جدیدی را فعال کرده است که به معامله‌گران اجازه می‌دهد هویت خود را پنهان کنند.

سون نوشت این ویژگی که به عنوان zk-SNARK شناخته می‌شود، "از داده‌های کاربر با قوی‌ترین حفاظت از حریم خصوصی در این صنعت محافظت می‌کند."

نوبیتکس به کاربران توصیه کرد که به دلیل "امنیت بالا" کیف پول‌های دیجیتال را در بایننس برای خرید ترون باز کنند. یک پست وبلاگ نوبیتکس در جولای ۲۰۲۱ گفت zk-SNARK کلیدی برای پنهان نگه داشتن کسانی است که کریپتو ارسال و دریافت می‌کنند.

بر اساس داده‌ها، پس از اینکه بایننس در ۲۰ آگوست ۲۰۲۱ کنترل‌های خود را بر روی مشتریان سخت‌تر کرد، مشتریان نوبیتکس همچنان می‌توانند از بایننس برای تجارت ترون و سایر توکن‌های رمزارزی استفاده کنند.

بایننس تراکنش‌های مستقیم نوبیتکس را بین آن تاریخ تا نوامبر سال جاری به ارزش بیش از یک میلیارد دلار پردازش کرد که بسیار بیشتر از سایر مبادلات بین‌المللی بود. داده‌ها نشان می‌دهد که در اکتبر سال جاری، ۲۰ میلیون دلار ترون به صورت مستقیم بین بایننس و نوبیتکس جریان داشته است.

طبق گزارش Chainalysis در ماه سپتامبر، ایرانی‌هایی که توسط خزانه‌داری ایالات متحده به دلیل حملات سایبری و فعالیت‌های باج‌افزاری تحریم شده‌اند، از نوبیتکس استفاده کرده‌اند.

به گفته Chainalysis، بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲، کیف‌پول‌های دیجیتال ایرانی‌های تحریم شده بیش از ۲۳۰ هزار دلار وجوه باج‌افزار بیت‌کوین دریافت کرده‌اند که بیشتر ارزهای دیجیتال به نوبیتکس ارسال شده است.

مقامات ایرانی به درخواست برای اظهار نظر پاسخ ندادند. وزارت امور خارجه ایران تحریم‌های آمریکا را «یک‌جانبه، غیرقانونی و ظالمانه» خوانده است.