درمان تومور همانژیوم چشم، شایعترین تومور خوش خیم غیر عصبی مادرزادی

تومور همانژیوم چشمی  و بهترین راه درمان آن

به گفته دکتر یادگاری متخصص و جراح بیماریهای چشم از آن جایی که تومورهای همانژیوم به ندرت سرطانی می‌شوند، اغلب آن‌ها نیازی به درمان‌های پزشکی ندارند. با این حال، برخی از انواع همانژیوم می‌توانند باعث بد شکلی اندام شوند و بسیاری از افراد به دلایل زیبایی به پزشک مراجعه می‌کنند. مواردی که جراحی ممکن است ضروری باشد، شامل تومورهایی است که در عمق عضلات یا استخوان هستند، یا برای تومورهای روی پوست که باعث مشکلات بینایی، تنفس یا غذا خوردن می‌شوند. پس اگر کودک شما دارای تومورهایی روی چشم می‌باشد که باعث مشکلات بینایی می‌شود، باید به طور منظم معاینات چشم را مطابق با توصیه پزشک خود انجام دهید.

همچنین مرکز تخصصی پروتزهای زیبایی ظفر خاطر نشان کرد گاهی تومورهای چشم، پزشک را مجبور به تخلیه چشم می کند به همین دلیل ساخت پروتز چشم برای بیمار انجام می شود .

انواع همانژیوم  چشم

همانژیوم مویرگی

همانژیوم مویرگی یا ماه گرفتگی توت فرنگی شکل، تومور خوش خیمی است که سبب رشد بیش از حد عروق خونی ریز می‌شود. همانژیوم مویرگی می‌تواند بر روی پلک‌ها، روی سطح چشم که ملتحمه نامیده می‌شود یا در سوکت چشم که مدار نام دارد، رخ دهد. به گفته برخی از متخصصان، 60٪ از تومورهای همانژیوم مویرگی در مدار فوقانی، 16٪ در مدار پایینی و 2٪ در هر دو پلک بالا و پایین یافت می‌شوند. این تومورچشم می‌تواند به صورت ضایعات کوچک یا توده‌های بزرگی ایجاد شوند که باعث اختلال بینایی و اثرات سیستمیک می‌شود. این تومورها یکی از شایعترین تومورها در نوزادان و یکی از رایج‌ترین تومورهای پلک و مدار چشم در دوران کودکی هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود 1 نفر از هر 10 کودک تحت تاثیر همانژیوم‌های مویرگی با شدت‌های مختلف قرار می‌گیرند.

همانژیوم گود

همانژیوم گود شایع‌ترین ضایعه عروقی (شایع‌ترین تومور عروقی) در ناحیه مداری است که در بزرگسالان دیده می‌شود. این تومورها به آرامی رشد می‌کنند و خوش خیم هستند. معمولا، به صورت ضایعات / توده عضلانی بدون علامت یا بدون درد، همراه با پروپتوز یا اگزوپتالموس (جابجایی چشم به سمت جلو- چشم بیرون زده) اتفاق می‌افتند. این ضایعات معمولا در یک طرف ظاهر می‌شوند. موارد دو طرفه به ندرت گزارش شده است. این وضعیت یک نئوپلاسم عروقی غیر نفوذی است که توسط کپسول فیبری با شکل مشخص  احاطه شده است.

علت همانژیوم

همانژیوم شایع‌ترین نئوپلاسم خوش خیم است. این بیماری به طور کلی نئوپلاسم نیست، زیرا از یک تک سلولی تکثیر شونده ایجاد نمی‌شود. تومورهای همانژیوم از یک شبکه کانال‌های عروقی تشکیل شده‌اند که با بافت فیبری جدا شده‌اند. رشد تومور بعد از رسیدن کانال‌های عروقی به بافت اطراف رخ می‌دهد (1).

علائم همانژیوم

شایع‌ترین علائم همانژیوم عبارتند از:

همانژیوم گود

همانیونوم حفره‌ای مدار چشم با اثر توده‌ای به دلیل افزایش حجم محتوای مداری بروز می‌یابد. این تومور علائم و نشانه‌های زیر را ایجاد می‌کند:

• بیرون زدن چشم از حدقه به صورت بدون درد و با پیشرفت تدریجی

• کاهش دقت بینایی و نقایص میدان دید ناشی از اثر توده یا درگیر شدن عصب بینایی، عضلات خارج از چشم یا عروق اطراف آن.

• دو بینی یا دیالوپیا ناشی از اختلال عضلات خارج چشم یا عدم تقارن محور مداری بین دو چشم.

• لاگوفتالموس به علت اختلال عضلات خارج چشم یا درگیر شدن عصب، که منجر به کراتوپاتی، کراتیت و سوراخ شدن قرنیه می‌شود.

• اختلال مردمک چشم به دلیل درگیر شدن ساختارهای عصبی در مدار (2).

همانژیوم مویرگی

همانژیوم‌های مویرگی معمولا به صورت یک ضایعه سفت رخ می‌دهند، اما تا 20٪ نوزادان دچار ضایعات چندگانه نیز می‌شوند. زنان سه برابر بیشتر از مردان در معرض این تومور قرار دارند. تومورهای همانژیوم مویرگی بیشتر در نوزادان نارس و یا دارای وزن پایین در هنگام تولد یافت می‌شوند. ممکن است در هنگام تولد وجود نداشته باشند، اما در طی 6 ماه اول زندگی ظاهر شوند. اندازه آن‌ها معمولا بین 12 تا 15 ماهگی کاهش می‌یابد. بعضی از همانژیوم‌های زود هنگام با لکه‌های مشخصی همراه هستند- نقاط کوچک خال مانند قرمز که توسط عروق تلانژکتاتیک در لایه‌های سطحی پوست ایجاد می‌شوند (2).

اکثر همانژیوم‌های مویرگی در سن 5 تا 6 سالگی تقریبا به طور کامل برطرف می‌شوند.

عوارض همانژیوم

همانژیوم‌های مویرگی پلک می‌توانند باعث ایجاد تاری دید (کاهش بینایی) شوند. در نوزادان، اگر این ضایعه بر روی سطح چشم فشار وارد کند، باعث ایجاد آسیتگماتیسم می‌شود و کودک ممکن است دچار آمبلیوپی انکساری گردد. آستیگماتیسم ممکن است در برخی از موارد تومور با درگیر شدن پلک فوقانی، دائمی‌باشد. آمبلیوپی انسدادی می‌تواند در صورتی ایجاد شود که ضایعه باعث افتادگی پلک در حدی شود که جلوی دید چشم را بگیرد. البته اگر تاری دید در چشم آسیب دیده ایجاد شود، می‌توان آن را با عینک یا درمان انسداد با استفاده از پچ‌ها یا قطره‌های آتروپین درمان کرد. تاری دید شایع‌ترین عارضه همانژیوم مویرگی پلک در کودکان می‌باشد و شیوع آن 60٪ است.

همانژیوم مویرگی در سوکت چشم می‌تواند بر روی چشم فشار وارد کرده و منجر به آمبلیوپی یا استرابیسم (لوچی) شود. همچنین می‌تواند عصب بینایی را فشرده کند که ممکن است به آتروفی عصب بینایی منجر شود. استرابیسم می‌تواند در اثر فشار عضله خارج از چشم یا اثر مکانیکی تومور رخ دهد.

هر دوی این شرایط ممکن است موجب آسیب و کوری در کودکان خردسال شود.

• معمولا تومورهای همانژیوم مویرگی، زمانی که بیماران گریه می‌کنند، بزرگ می‌شوند. گریه فرآیند والسالوا را شبیه سازی می‌کند که فشار داخل قفسه سینه را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود خون بدون اکسیژن به فضاهای مویرگی همانژیوم وارد شود که سبب بزرگ شدن و پر رنگ شدن تومور می‌گردد. اگرچه این علامت می‌تواند مشاهده شود، اما برای تومورهای همانژیوم مویرگی ویژکی شاخصی نیست

تشخیص همانژیوم

یک معاینه چشم پزشکی کامل، کلید تهیه فهرست جامعی از تشخیص‌های مختلف می‌باشد

تشخیص همانژیوم گود

تشخیص بالینی)

تشخیص می‌تواند به وسیله تاریخچه و معاینه بالینی ایجاد شود. اما با تصویربرداری از مدار چشم (سی تی اسکن) تأیید می‌شود. علائمی نظیر افزایش فشار داخل چشم، اختلالات مردمک، تورم عصب بینایی و چروک‌های مشیمیه باید نشان دهنده احتمال وجود یک توده در ناحیه مداری (1) باشند.

بررسی‌های آزمایشگاهی

• تصویربرداری مداری- تصویربرداری مداری با سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) و ام آر آی تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) به تشخیص همانژیوم گود کمک می‌کند. سی تی اسکن همانژیوم گود را به صورت یک توده همگن محدود و مشخص نشان می‌دهد که اندکی ضخیم‌تر از عضله واقع در ناحیه اینتراکونال (درون عضلات چشم) می‌باشد. کلسیفیکاسیون ممکن است در تومورهای بلند مدت یافت شود (1).

• اولتراسوند-  اولتراسوند اسکن A  و اسکن  B نیز مفید می‌باشد. اولتراسوند اسکن B یک ضایعه صاف و گرد یا بیضی را نشان می‌دهد. اسکن A یک ساختار منظم درونی با بازتابی داخلی بالا را نشان می‌دهد (1).

تشخیص همانژیوم مویرگی

خصوصیات رادیوگرافیک

رادیولوژی معمولا زمانی مورد نیاز است که تشخیص نامشخص باشد و این روش در ضایعات با جز توده‌ای عمیق رایج‌تر می‌باشد.

اولتراسوند

در اولتراسوند، همانژیوم مویرگی به طور مشخص ضایعات فوق انعکاسی و فشرده با پیک‌های بلند داخل توموری روی جا به جایی شریان هستند. اولتراسوند عمدتا برای ضایعات کوچک و محدود مفید است.

سی تی اسکن

ظاهر سی تی اسکن به صورت یک توده لخته مانند قویا رو به افزایش می‌باشد. این پیشرفت معمولا یکنواخت است. در تصویربرداری محض، به سختی می‌توان این ضایعات را از دیگر ضایعات عروقی مدار تشخیص داد، بنابراین سن بیمار و ظاهر بالینی را در نظر داشته باشید.

ام آر آی

ظاهر ام آر آی همانژیوم مویرگی معمولا کمی بر روی  T1، کم شدت و روی T2 ایزو یا شدید و دارای حفره‌های جریان جا به جا می‌باشد. افزایش با گادولینیم و با زیاد شدن مشخص عروق درون توموری همگن می‌باشد. ظاهر لوب مانند آن با سپتوم نازک مشخص است (3).

درمان همانژیوم

همانژیوم با توجه به محل و شدت آن، و اینکه آیا باعث مشکلات بینایی می‌شود یا خیر، می‌تواند به روش‌های مختلف درمان شود.

جراحی برای درمان همانژیوم گود

محل و اندازه ضایعه در تصمیم گیری در مورد رویکرد برداشتن همانژیوم گود به صورت جراحی موثر است

رویکرد درون ملتحمه یا درون گوشت پاره

این رویکرد زمانی استفاده می‌شود که درگیری دو سوم مدار قدامی وجود داشته باشد. این رویکرد در مواردی مفید است که ضایعات عقب‌تر قرار داشته باشند.

رویکرد میان جمجمه‌ای

این نوع رویکرد، یعنی از طریق جمجمه و مغز، برای ضایعاتی که راس مدار را درگیر کرده‌اند، استفاده می‌شود. برای برداشتن تومور با کمترین میزان خونریزی، کرایوپروب می‌تواند مفید باشد (1)

تومورهای همانژیوم مویرگی

همانژیوم مویرگی می‌تواند به طرق مختلفی بسته به موقعیت، شدت و اینکه آیا باعث ایجاد مشکلات بینایی می‌شود یا خیر، درمان گردد.

پروپرانولول

پروپرانولول داروی موثری است که در درمان همانژیوم‌ها استفاده می‌شود. معمولا به صورت خوراکی مصرف می‌شود، اما گاهی اوقات وقتی همانژیوم بسیار کوچک و نازک باشد، می‌توان آن را به صورت موضعی نیز استفاده کرد. از آن جا که پروپرانولول می‌تواند ضربان قلب و فشار خون را تحت تاثیر قرار دهد، گاهی اوقات مراقبت دقیق در ابتدای درمان مورد نیاز است و ممکن است شامل بستری کوتاه مدت در بیمارستان باشد.

داروهای استروئیدی

داروهای استروئیدی نیز می‌توانند برای درمان همانژیوم استفاده شوند. استروئیدها می‌توانند پیشرفت همانژیوم را متوقف کنند و باعث کوچک شدن رگ‌های خونی شوند. بسته به اندازه و محل همانژیوم، استروئیدها ممکن است برای مصرف خوراکی یا برای تزریق مستقیم به همانژیوم تجویز شوند. همچنین می‌توان آن را به طور موضعی روی همانژیوم استفاده کرد. داروهای استروئیدی می‌توانند عوارض جانبی نامطلوب مانند تاخیر در رشد فیزیکی ، آب مروارید، گلوکوم و انسداد شریان مرکزی شبکیه را به همراه داشته باشند.

درمان‌های لیزری

گاهی اوقات ممکن است درمان‌های لیزری در مورد همانژیوم‌های سطحی استفاده شود تا از رشد آن‌ها جلوگیری نمایند، اندازه آن‌ها را کاهش دهند و یا رنگ آن‌ها را روشن نمایند.

جراحی معمول

جراحی معمول برای برداشتن همانژیوم در اطراف چشم معمولا برای تومورهای همانژیوم کوچکی که در زیر پوست قرار دارند  استفاده می‌شود.

آسیب به شریان مرکزی شبکیه ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود که به عنوان یک عارضه جراحی در نظر گرفته می‌شود. از آن جا که تومور محصور شده است، خونریزی معمولا حداقل است. همانند هر عمل جراحی مداری (اوربیتومی) ، همواره خطر آسیب به عصب بینایی، عضلات خارج چشم و ساختارهای جانبی اطراف وجود دارد.