اقتصاد آنلاین – سهیل بانی؛ توقف روند صعودی شاخص کل بورس که از اواخر سال گذشته آغاز شده بود، نام صندوق تثبیت بازار سرمایه را بار دیگر بر سر زبان اهالی بازار انداخته است. صندوق تثبیت بازار سرمایه، در سال ۱۳۹۴ به منظور کنترل و کاهش ریسک‌های بازار، در شرایط وقوع بحران‌های مالی و اقتصادی تاسیس شد. به همین دلیل است که در زمان‌هایی که شاخص روندی نزولی را تجربه می‌کند، معامله‌گران از صندوق تثبیت انتظار دارند که با ورود به بازار، از افت بیشتر آن جلوگیری کند. با این وجود برخی از کارشناسان و فعالان بازار، نقدهایی را به عملکرد صندوق وارد کرده‌اند.
مبدا و مقصد پول‌‌های صندوق تثبیت کجاست؟
طبق اساسنامه، صندوق تثبیت بازار سرمایه از چهار منبع برای تامین مالی فعالیت‌های خود استفاده می‌کند؛ سرمایه صندوق، ۳۰ درصد از کارمزدهای متعلق به سازمان بورس ، سپرده‌گذاری سالانه یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی و منابع دیگری که برحسب قوانین و مقررات و با تصویب مراجع ذیصلاح می‌توانند به صندوق واریز شود.
اما بیشتر انتقادات به عملکرد صندوق، در بخش چگونگی هزینه‌کرد منابع است. برخی از فعالان بازار بیان می‌کنند که صندوق تثبیت بازار سرمایه، هنگام ورود به معاملات بورس، تنها سهام نمادهای شاخص ساز را خریداری می‌کند تا شاخص کل را افزایش دهد. این دسته از اهالی بازار معتقدند که این شکل از مداخله، تاثیری در بهبود اوضاع بورس ندارد و تنها عدد شاخص را افزایش می‌دهد.
افشای عملکرد صندوق در گرو مجوز سازمان بورس
برای بررسی این ادعا، با امیر مهدی صبایی، مدیرعامل صندوق تثبیت بازار به گفت‌وگو پرداختیم. صبایی با تاکید بر اینکه این ادعا‌ها کاملا بی پایه و اساس هستند و به هیچ وجه آنها را تایید نمی‌کند، گفت: کسانی که این ادعا را مطرح کرده‌اند، از کجا می‌دانند که صندوق تثبیت چه سهم‌هایی را خریداری کرده است؟
وی افزود: این افراد یا باید از عملکرد صندوق اطلاع داشته باشند که از آنجا که صورت‌های مالی صندوق افشا نشده، این موضوع ممکن نیست و یا باید خرید و فروش‌های کد معاملاتی صندوق را چک کنند که غیرقانونی است و باید در این خصوص پاسخگو باشند.
به علاوه، صبایی اظهار کرد که صورت‌های مالی سال 1400 صندوق تثبیت بازار سرمایه آماده است و صندوق، تنها در انتظار مجوز انتشار آن از سوی سازمان بورس است تا صورت‌های مالی خود را برای عموم افشا کند. وی همچنین تاکید کرد که با انتشار این صورت‌های مالی، ابهامات موجود در بحث شیوه مداخله صندوق در بازار، برطرف خواهد شد.
صندوق تثبیت باشد یا نه؟
فارغ از درستی ادعا نحوه عملکرد صندوق تثبیت، یکی دیگر از نقدهایی که از سوی کارشناسان، ماهیت این صندوق است است. فردین آقا بزرگی، کارشناس با سابقه بازار سرمایه در اینباره در گفتگو با اقتصادآنلاین بیان کرد که نباید منابع مالی را به کنترل و ایجاد سمت و سو در فضای عمومی بازار اختصاص داد و بهتر است که از ابزارها و مشتقاتی استفاده کرد که می‌توانند ریسک معاملات را پوشش دهند.
وی ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر حجم استفاده از این مشتقات، نسبت به کل معاملات رقم بسیار کمی است. فقدان آموزش درباره این ابزارها و ناآگاهی معامله‌گران نسبت به آنها، حتی در سطح حرفه‌ای، باعث شده تا علاقه‌ای نسبت به استفاده از آنها وجود نداشته باشد.
آقابزرگی در پایان تصریح کرد: نه تنها در گذشته صندوق تثبیت نتوانسته اثر خاصی بر بازار داشته باشد بلکه نمی‌توانیم انتظار خاصی هم از آن داشته باشیم.
