ضد و نقیض های بودجه۱۴۰۱ / رشد ۸درصد با بودجه انقباضی!

اقتصاد آنلاین- شادی همایونی؛ سال گذشته درآمدهای نفتی پیش بینی شده برای بودجه 1400، از محل فروش 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت پیش بینی شده بود.

حالا در بودجه 1401 قرار است میزان فروش نفت به یک میلیون و 200 هزار بشکه کاهش یابد که به این ترتیب میزان درآمدهای نفتی روی کاغذ از سال گذشته کمتر خواهد بود.

با توجه به اینکه در شرایط تحریم امکان فروش نفت را به راحتی نداریم؛ پیش بینی سال گذشته دولت به گفته کارشناسان صرفا یک درآمد غیرواقعی برای تراز کردن بودجه بوده است بنابراین آنچه امروز به عنوان رقم های پیش بینی شده برای بودجه سال آینده عنوان می شود؛ اعدادی نزدیک تر به واقعیت خواهد بود.

طرف هزینه ها آب می رود

با توجه به اعدادی که برای بودجه سال آینده شنیده می شود؛ به نظر می رسد دولت بودجه ای انقباضی بسته است. بودجه ای که قرار است در هر دو طرف یعنی درآمدها و هزینه ها، کاهش هایی داشته باشد.

طبق گفته برخی مطلعین، دولت بنا دارد بودجه دستگاه ها را مطابق با عملکرد آنها پرداخت کند. به این ترتیب بودجه تعدادی از دستگاه ها ممکن است کاهش یابد. از جمله بودجه بخش های فرهنگی که در سال های گذشته عقب ماندگی هایی از عملکرد داشته است. بر این اساس کارشناسان معتقدند بودجه سال آینده یک بودجه انقباضی خواهد بود.

بودجه سال بعد در شرایطی انقباضی پیش بینی می شود که دولت در بخشنامه بودجه 1401 رشد 8 درصدی را برای اقتصاد هدف گذاری کرده است. از آنجا که بودجه انقباضی باعث رونق نمی شود تحلیلگران معتقدند یک تناقض بزرگ در بودجه سال آینده وجود دارد.

ارائه خدمات دولت کاهش می یابد

آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی در گفت و گو با اقتصاد آنلاین گفت: اگر بودجه انقباضی باشد رکود می آورد و اگر بودجه انبساطی باشد باعث ایجاد رونق می شود اما در عین حال ممکن است باعث بالا رفتن تورم شود.

او با بیان اینکه بودجه انقباضی در شرایط کنونی نشانه ضعف مالی دولت است اظهار کرد: در صورتی که بودجه انقباضی باشد دولت ارائه خدمات خود را کاهش خواهد داد.

بغزیان افزود: با کم شدن هزینه های دولت در بخش های مختلف، شرایط برای رکود بیشتر فراهم می شود و انتظار داشتن رشد در این شرایط انتظار به جایی نیست.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه وقتی صحبت از رشد اقتصاد 8 درصد می کنیم باید بودجه متناسب با آن بسته شود متذکر شد: دولت چگونه می خواهد رشد اقتصاد 8 درصد را با بودجه انقباضی محقق کند؟

بغزیان خاطرنشان کرد: رشد اقتصادی به بودجه و برنامه توسعه پنج ساله متصل است. برای کارشناسان مشخص نیست که چه بخشی از بودجه رشد 8 درصد را توجیه می کند.

او ادامه داد: با چه استدلالی دولت می خواهد به رشد 8 درصد برسد؟ صرفا با روش حسابداری نمی توان این رشد را هدف گذاری کرد. لازم است مدل اقتصادی رسیدن به این رشد اعلام شود.

یکی از نظریاتی که در این باره مطرح می شود بحث امید  دولت به برداشته شدن تحریم و احیای برجام است. در صورتی که ایران بتواند به توافقی در این خصوص برسد و تحریم ها لغو شود؛ در یک سال نخست با پر شدن ظرفیت های خالی موجود می توان روی رشد بالایی برای کشور به دست آورد همان طور که بعد از توافق اولیه برجام اتفاق افتاد. اما این رشد نمی تواند تداوم داشته باشد و قطعا در سال های بعد برای داشتن رشد مثبت باید ظرفیت سازی صورت گیرد.

اما اگر دولت نتواند در سال آینده برجام را بازگرداند؛ حتی در یک سال آینده نیز رشدی اتفاق نخواهد افتاد و اساسا دولت خانه رشد اقتصاد را روی یک حباب بزرگ ساخته است.

 رشد صفر چگونه به 8 درصد تبدیل می شود

وحید شقاقی عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی نیز با اشاره به رشد منفی انباشت سرمایه ناخالص گفته بود: آنچه در دهه 90 رخ داد تجربه رشد اقتصادی صفر درصد بود. این کمترین میزان رشد از دهه 40 تاکنون است. در این دهه کیک اقتصاد ایران کوچک اما تعداد افرادی که باید از این کیک سهم می‌داشتند 10 میلیون اضافه شد که مهم‌ترین عامل این موضوع را می‌توان در عدم رشد‌ در طول این دهه عنوان کرد. به عبارت دقیق‌تر میانگین رشد انباشت سرمایه ناخالص منفی 5 درصد بود که نشان می‌دهد در این دهه نه تنها سرمایه‌گذاری قابل توجهی انجام نشده بلکه رشد منفی هم داشته‌ایم.

او تاکید کرد: در اقتصادی که سرمایه‌گذاری صورت نمی‌گیرد طبیعتا نباید انتظار رشد داشت. تبیین علل این موضوع نشان می‌دهد که نباید به‌صورت تک علتی تحریم‌ها را عامل اصلی دانست بلکه تحریم در ذیل سیاستگذاری‌های اقتصادی تعریف می‌شود و آنچه دهه 90 را از اقتصاد ایران گرفت سیاستگذاری‌های نادرستی بود که جنبه‌های درونی و بیرونی دارد.

شقاقی شهری عنوان کرد: تحریم باعث شد اقتصاد غیرقابل پیش‌بینی و بدون ثبات شود، سرمایه‌گذاری در کشور صورت نگیرد و به‌تبع آن رشد اقتصادی هم منفی شود. در چنین شرایطی پیشنهاد می‌شود دولت سیزدهم تمام سیاستگذاری‌های خود را به‌گونه‌ای تنظیم کند که موجبات شفافیت و پیش‌بینی‌پذیری را فراهم شود. در این صورت ثبات و امنیت ایجاد می‌شود و می‌توان به سرمایه‌گذاری مولد و رشد اقتصادی امید داشت. در غیر این‌صورت هیچ سرمایه‌گذاری حتی دستوری نیز نمی‌تواند منجر به بهبود اوضاع شود.به هر حال دولت سیزدهم و رئیس سازمان برنامه و بودجه در حالی رشد 8 درصدی اقتصاد را برای سال آینده وعده داده است، که در سالهای گذشته عمدتا رشد اقتصادی منفی یا مثبت نزدیک به صفر بوده است.

در سال های گذشته همواره دولت ها به دنبال درآمدهای نفتی و تامین هزینه ها از این محل بوده اند. اگرچه بارها در گفتار از کاهش اتکا به نفت سخن گفته شده اما هیچ اصلاح ساختاری در این خصوص صورت نگرفته است.

بیژن عبدی کارشناس اقتصادی گفت: در اخبار جهانی، صحبت از بودجه های سالانه کشورها اهمیت و جایگاهی ندارد. شاید در خصوص کسری بودجه ها اخباری منتشر شود اما در مورد جزئیات آن بحثی معمولا طرح نمی شود و هیاهو ندارد. حال چرا بودجه در کشور ما تا این اندازه مهم است که همه چشم به جزئیات آن دوخته اند؟ مهمترین علت این است که عمده درآمد بودجه در ایران متعلق به نفت و گاز و منابع ملی است. در کشورهایی که تحت این عنوان درآمد دارند؛ نحوه تخصیص در بودجه اهمیت پیدا می کند.

او یادآور شد: در حالی که کشورهای توسعه یافته تمرکز درآمدشان بر گرفتن مالیات است اما ما هنوز روی درآمدهای نفتی حساب باز می کنیم و نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی مان کمتر از 10 درصد است. در چنین شرایطی معافیت های بالایی نیز در بخش های مختلف پیش بینی کرده ایم و یا برنامه جدی ای برای مقابله با فرار مالیاتی در نظر نگرفته ایم.