اقتصاد آنلاین- شادی همایونی؛ غول شرکت‌های دولتی، شرکت ملی نفت است که به تنهایی بودجه‌ای بالغ بر ۹۰۰ هزار میلیارد تومان دارد. بودجه‌ای که تنها ۳۰۰ هزار میلیارد تومان از بودجه عمومی کل کشور کمتر است.
کل بودجه سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۲۸۰۰ هزار میلیارد تومان است که حدود ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه عمومی دولت است و مابقی که حدود ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان است بودجه شرکت هاست.
از ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان مزبور، ۱۲۰۰ میلیارد تومان متعلق به ۵ شرکت بزرگی است که همگی در بخش انرژی کشور فعالیت می‌کنند. شرکت ملی نفت، شرکت پالایش و پخش، شرکت ملی گاز، توانیر و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی این ۵ ابر شرکت هستند.
بنابراین به گفته کارشناسان اگر فقط بودجه همین ۵ شرکت بررسی شود کفایت می‌کند و نیازی نیست بودجه ۴۴۵ شرکت دیگر مورد بررسی قرار گیرد.
نکته قابل تامل اینکه غول شرکت‌های نفتی، با بودجه‌ای بیشتر از بودجه عمومی کشور، درآمدی محرمانه دارد. محسن زنگنه رئیس کمیته اصلاح ساختار بودجه در این باره گفته بود: هیچ کسی در این کشور به شما نخواهد گفت درآمد شرکت ملی نفت چقدر است. ما سه ماه در مجلس از مسئولان سوال کردیم اما هیچ کسی به ما پاسخ نداد. از وزیر نفت در صحن علنی پرسیدیم؛ پاسخی نشنیدیم. پرسش را موکول کردیم به یک جلسه خصوصی تر در کمیسیون کردیم اما در کمیسیون هم هیچ پاسخی به این پرسش داده نشد. تا امروز هم ما متوجه نشدیم درآمد شرکت ملی نفت چقدر است.
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه تصریح کرده بود: آخرین پاسخی که به ما دادند این بود که اینها اسناد طبقه بندی شده است و ما فقط به دو سه نفر در کشور این آمار را اعلام می‌کنیم و من مطمئنم که آن دو سه نفر هم از این آمار اطلاعی ندارند. این اوج شفافیت در کشور ماست.
شرکت نفت بازرس قانونی دارد
حسن خوشپور کارشناس مدیر ارشد اسبق سازمان برنامه و بودجه در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین با اشاره به گفته‌های زنگنه تاکید کرد: درآمد شرکت ملی نفت محرمانه نیست و این شرکت نیز مانند هر شرکت دیگری بازرس قانونی دارد و سازمان حسابرسی نفت به این موضوع ورود می‌کند. از سوی دیگر تولید نفت به صورت روزانه به اطلاع سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و دیوان محاسبات می‌رسد.
او متذکر شد: درست است که گزارش درآمدها به صورت محرمانه ارسال می‌شود اما پیش‌بینی بودجه و صورت‌های مالی شرکت ملی نفت محرمانه نیست. قطعا درآمدهای روزانه نفت محرمانه خواهد بود اما وقتی سال تمام می‌شود و زمان می‌گذرد؛ میزان صادرات و درآمدها مشخص می‌شود.
جست‌وجوی آمار درآمدهای شرکت ملی نفت، اطلاعاتی مربوط به سال ۹۷ را نشان می‌دهد که درآمد این شرکت را ۴۵۰ هزار میلیارد تومان عنوان می‌کرد.
در یکی از بخش هایی که در قالب یادداشت‌های توضیحی گزارش صورت مالی شرکت‌های دولتی آورده شده، توضیحاتی درباره درآمدهای عملیاتی این شرکت عنوان می‌شد.
بر اساس این یادداشت در سال ۱۳۹۷، مجموع درآمدهای عملیاتی این شرکت در سال ۱۳۹۷ بالغ بر ۴۹۰ هزار و ۲۱۵ میلیارد تومان بوده که حدود ۴۸ درصد آن یعنی ۲۳۳ هزار و ۵۲۱ میلیارد تومان، درآمد ناشی از فروش نفت خام داخلی بوده است. بقیه درآمدهای عملیاتی این شرکت از محل فروش نفت خام صادراتی، فروش میعانات گازی صادراتی و داخلی و همچنین فروش گاز، مایعات گازی و سایر تامین شده است.
مجموعا بیش از ۸۰ درصد یعنی ۳۹۵ هزار و ۷۹۲ میلیارد تومان از درآمدهای عملیاتی شرکت ملی نفت ایران از محل فروش نفت خام داخلی و صادراتی و ۱۶ درصد یعنی ۷۸ هزار و ۵۷۵ میلیارد تومان از درآمدهای عملیاتی این شرکت از محل فروش میعانات گازی داخلی و صادراتی تامین شده و مابقی درآمدهای ناشی از فروش گاز، مایعات گازی و سایر است.
فروش میعانات گازی صادراتی شرکت ملی نفت ایران به صورت نقدی در سال ۱۳۹۷ مجموعا ۴ میلیارد و ۴۸ میلیون دلار معادل ۱۶ هزار و ۷۸۲ میلیارد تومان بوده و بیش از ۴۲ درصد رقم مذکور یعنی ۱ میلیارد و ۷۰۶ میلیون دلار، بابت صادرات میعانات گازی تولیدی کنگان بوده است.
درحال‌حاضر عدد به روزرسانی شده‌ای از درآمد شرکت ملی نفت به عنوان بزرگ‌ترین شرکت دولتی ایران وجود ندارد.
قرار است مجلس به شرکت‌های چند لایه ورود کند
غلامحسین کرمی عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین با اشاره به رانت‌های پنهان در شرکت‌های چند لایه خاطرنشان کرد: شرکت‌های دولتی دارای شرکت‌های وابسته‌ای هستند که اگرچه سهم دولت در آن شرکت‌ها اندک است اما همین شرکت‌های وابسته تبدیل به حیاط خلوت دولت شده‌اند. یعنی شرکت‌های دولتی عموما با ایجاد شرکت‌های تو در تو دارای لایه‌های پنهانی می‌شوند که لازم است آن لایه‌ها نیز شفاف شود.
او اذعان کرد: یکی از موضوعاتی که مجلس دنبال می‌کند بررسی مناسب بودجه شرکت‌های دولتی است. چون بودجه شرکت‌های دولتی به دلیل حجم بالایی که دارد و فسادی که در آن پنهان است به دغدغه ما تبدیل شده است.
کرمی اظهار کرد: برای بودجه سال ۱۴۰۱ یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما نظم بخشی به بودجه شرکت‌های دولتی است تا هم منابع درآمدی به درستی تعریف شود و هم منابع مصرفی و منابع کشور بدون حساب و کتاب خرج نشود.
