به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی از وضعیت گردشگری ایران در دوران کرونا و ارزیابی آینده این صنعت، 8پیشنهاد اجرایی به دولت ارائه کرد تا بر این اساس بتوان در دوران کرونا نیز صنعت گردشگری را رونق داد و از ورشکستگی این صنعت جلوگیری کرد.
شیوع کرونا علاوه بر ایجاد محدودیت در سفر، به تعطیلی زنجیره خدمات گردشگری در بخش اقامت، غذا و نوشیدنی، تفریح و سرگرمی، حمل‌ونقل و خدمات مسافرتی در سراسر جهان انجامید. براساس ارزیابی مرکز پژوهش‌های مجلس، همزمانی شیوع کرونا با تعطیلات نوروز در ایران به‌عنوان بازه اصلی سفرهای داخلی و خروجی موجب شد تمامی فعالان صنعت گردشگری نیز با مخاطره‌ای بی‌سابقه روبه‌رو شوند.
تعطیلی کامل صادرات نامرئی
براساس تخمین مرکز پژوهش‌های مجلس، از 5سال گذشته، سالانه از ابتدای اسفندماه تا پایان فروردین‌ماه حدود یک‌میلیون مسافرت خارجی توسط گردشگران ایرانی صورت می‌گرفت و حدود 850هزار گردشگر خارجی نیز در این مدت به ایران سفر می‌کردند و حدود 20میلیون سفر داخلی با 75میلیون شب اقامت براساس میانگین نوروز1398 توسط گردشگران داخلی ثبت می‌شد. اما شیوع کرونا صنعت گردشگری را با رکود عمیق مواجه کرده است. مرکز پژوهش‌های مجلس کسب‌وکارهای حوزه گردشگری را صادرات نامرئی خوانده و اعلام کرده است که این چرخه در دوران کرونا به‌طور کامل تعطیل و واحدها و فعالیت‌های فراوان زنجیره وابسته به گردشگری آسیب‌‌دیده و کارکنان این بخش ممکن است حتی شغل خود را از دست بدهند.
مرکز پژوهش‌های مجلس البته به‌دلیل «فقدان نظام آماری منسجم در صنعت گردشگری» نتوانسته برآورد دقیقی از میزان اثرات ویروس کرونا بر صنعت گردشگری داشته باشد اما براساس شواهد موجود و اظهارات دست‌اندرکاران گردشگری اعلام کرده است که این صنعت در سال1398 میزبان حدود 8میلیون گردشگر خارجی اغلب از کشورهای همسایه بود که موجب شد ایران از نظر میزان رشد جذب گردشگر خارجی در میان 3کشور اول جهان قرار بگیرد.
مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌بینی کرده است که درصورت استمرار شرایط کرونایی در کشور، زیان فزاینده‌ای بر تمام زنجیره خدمات صنعت گردشگری وارد شود. براساس ارزیابی این مرکز، اگر سناریوی مدیریت و مهار ویروس کرونا مؤثر باشد، به‌علت ماهیت بازگشت‌پذیری سریع گردشگری به شرایط عادی، احتمال دارد سفرهای گردشگران ایرانی به‌ویژه در گردشگری داخلی در تابستان1399 رونق بگیرد و حجم سفرها حتی نسبت به سالیان اخیر بیشتر شود. برآورد مرکز پژوهش‌ها آن است که چون صنعت گردشگری در ایران و جهان با تأخیر در تقاضا مواجه شده است، افزایش سفرها بتواند علاوه بر احیای کسب‌وکارهای این حوزه، تأثیری مستقیم بر افزایش نرخ خدمات و حتی نرخ ارز داشته باشد.
پیشنهاد احیاء
مرکز پژوهش‌های مجلس براساس سناریوی بازگشت‌پذیری سریع صنعت گردشگری، به دولت پیشنهاد کرده است که جهت رونق بیشتر صنعت گردشگری کشور برنامه‌ریزی برای اعطای مرخصی سفر به‌صورت سه‌مرحله‌ای از 15تیرماه 1399 تا 30مردادماه1399 برای 3بازه زمانی 15روزه برای کلیه کارکنان شاغل در دستگاه‌های اجرایی درنظر بگیرد.
این مرکز از دولت خواست با توجه به‌صرفه‌جویی و کاهش مصرف بنزین در ایام تعطیلی ناشی از کرونا، بسته‌های تشویقی برای افزایش تقاضای سفر مردم همچون اختصاص بنزین سفر را برای گسترش گردشگری داخلی بعد از کنترل ویروس کرونا درنظر داشته باشد.
براساس پیشنهاد مجلس به دولت، تخفیف 30درصدی حمل‌ونقل هوایی، ریلی و بین‌شهری برای 15مقصد گردشگری کم‌برخوردار کشور پس از بحران به مسافران و گردشگران اهدا شود و بر رشد نامتعارف قیمت خدمات گردشگری ناشی از افزایش تقاضای سفر نظارت کند. براساس این پیشنهاد، دولت دریافت مالیات بر ارزش افزوده کلیه دریافت‌کنندگان خدمات گردشگری در مناطق هدف گردشگری با اولویت مناطق کم‌برخوردار را باید به‌مدت یک‌سال بعد از بحران به حالت تعلیق درآورد، عوارض خروج از کشور را برای تمامی گردشگرانی که از ایرلاین‌های داخلی در رفت و برگشت استفاده می‌کنند، تا یک سال پس از بحران نیم‌بها کند و هزینه صدور ویزا برای گردشگران ورودی را به استثنای ویزای تجاری حذف کند. همچنین نرخ عوارض آزادراهی برای اتومبیل‌های سواری شخصی در وضعیت کنونی دو‌برابر و پس از عبور از بحران کرونا باید نیم‌بها شود و بهای ورودی کلیه موزه‌ها و آثار و بناهای تاریخی و فرهنگی متعلق به دستگاه‌های اجرایی پس از بحران کرونا باید به‌مدت یک‌سال نیم‌بها شود. مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین به دولت پیشنهاد کرده است که درصورت استمرار شرایط کرونایی تا یک‌سال آینده باید با تدوین راهبردهای مناسب از صنعت گردشگری محافظت کرده و مانع از رکود در صنعت گردشگری شود.
نجات‌بخشی گردشگری داخلی
مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین در گزارش خود از وضعیت و آینده گردشگری کشور نتیجه‌گیری کرده است: «بهترین سناریو، حمایت ویژه از گردشگری داخلی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی ستاد مبارزه با کروناست، چون 80درصد گردش مالی صنعت گردشگری کشور توسط گردشگران داخلی ایجاد می‌شود و تحریک هدفمند تقاضا می‌تواند زیان ناشی از بحران کرونا را در این صنعت و کسب‌وکارهای وابسته به آن به حداقل برساند. همچنین با توجه به سیاست‌های کنونی دولت در جهت رفع محدودیت‌های تردد بین‌شهری و استانی، سفر و گردشگری توسط عامه مردم در حال انجام است. به‌ویژه اینکه کشور در نیمه خردادماه1399 با تعطیلات عید فطر و نیمه‌خرداد مواجه است و فصل تابستان به‌عنوان فصل اصلی گردشگری ایرانیان پیش‌رو‌ست. لذا از آنجا که کمتر از 10درصد اقامت مردم در اقامتگاه‌های رسمی (هتل‌ها، هتل‌آپارتمان‌ها، مهمان‌پذیرها، زائرسراها، مجتمع‌های گردشگری) است و بیش از 60درصد آنها در کمپ‌های موقت (مانند چادر) و اقامتگاه‌های غیررسمی اسکان می‌یابند، به‌نظر می‌رسد بستن تأسیسات گردشگری و مراکز رسمی نمی‌تواند کمک چندانی به کنترل بیماری کند. به علاوه، اقامت در سکونتگاه‌های غیررسمی با وضعیت بهداشتی نه‌چندان مناسب می‌تواند سبب شیوع و گسترش بیماری شود.»
حیات در بحران
مرکز پژوهش‌های مجلس تأکید کرده است: «بسیاری از مراکز و جاذبه‌های گردشگری مانند موزه‌ها و سایت‌های تاریخی و فرهنگی که امکان مدیریت بازدید در آنها فراهم است، می‌توانند با رعایت پروتکل‌های مورد تأیید وزارت بهداشت و رعایت نکات طرح فاصله‌گذاری اجتماعی مانند کاهش تراکم حضور مردم در زمان بازدید، اضافه‌شدن ساعات بازدید در طول روز، ضدعفوفی بازدیدکنندگان در ورودی و خروجی موزه‌ها و... مجددا بازگشایی شوند؛ به‌نحوی که امکان سفر و گردشگری درون‌شهری و منطقه‌ای فراهم شود، تا از حجم سفرهای غیرضرور خارج از شهر و منطقه و همچنین بار روانی ماندن در خانه کاسته شود و کسب‌وکارهای گردشگری به حیات خود ادامه دهند.» مرکز پژوهش‌های مجلس در پایان گزارش خود آورده است: «حال که امور کنترل و مدیریت شیوع بیماری به‌خود مردم واگذار شده است و عمده اقدامات پیشگیرانه دولت، به توصیه رعایت نکات بهداشتی توسط مردم تقلیل یافته و محدودیت‌های تردد درون‌شهری و بین‌شهری برداشته شده است، الزامی است ضمن مدیریت توزیع اقلام بهداشتی مورد نیاز، سفر و گردشگری مردم ازسوی دولت به‌نحوی برنامه‌ریزی شود که ضمن ایجاد آسیب کمتر به کسب‌وکارهای صنعت گردشگری و مدیریت اوقات فراغت مردم، موجب تشدید وضعیت بیماری کرونا در کشور نشود.»
