اقتصادآنلاین – سیده زهرا محمودی؛ حدود یک سال است که تولیدکنندگان دام و طیور با مشکلات جدی در تامین نهادههای دامی خود مواجه شدهاند؛ این مشکلات به جایی رسیده است که بسیاری از تولیدکنندگان تولید را رها کرده و بسیاری نیز با ضررهای مالی دست و پنجه نرم میکنند. مرکز پژوهشهای مجلس با انتشار گزارشی در این خصوص به بررسی و تحلیل چالشهای توزیع و تامین خوراک مرغداریهای کشور پرداخته است.
در این گزارش با اشاره به اهمیت راهبردی صنعت طیور در تامین امنیت غذایی کشور، نسبت به وضعیت نامطلوب تامین نهادهها و چالشهای جدیای که در پی خواهد داشت، هشدار داده شده است. افزایش شدید قیمت نهادهها در ماههای گذشته به افزایش ریسک جوجهریزی، کاهش حاشیه سود مرغداران و حتی ضرر آنان منجر شده است و این موضوع میتواند کشور را در ماههای آینده با کمبود گوشت مرغ و تخم مرغ مواجه کند.
چالشهای تامین و توزیع خوراک طیور کشور چیست؟
در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس اصلیترین مشکل تولید مرغ و تخم مرغ کشور، کمبود نهادهها از سوی دولت، عدم مدیریت صحیح مصرف توسط واحدهای پرورشدهنده و همچنین قیمت بسیار بالای نهادهها عنوان شده است.
توزیع ناکارآمد نهادهها، اولین چالشی است که در این گزارش به آن اشاره میشود. برای مثال باوجود سیستمی شدن تخصیص نهاده به تولیدکنندگان، بازهم برخی امکان دستکاری آمار و دریافت سهمیه خارج از ضوابط را دارند. همچنین مرغداران باید وجه نهادهها را در یک بازه زمانی کوتاه مدت بپردازند که با شرایط حال حاضر نقدینگی، بسیاری این امکان را ندارند و از این رو سهمیه آنها از بین میرود و حتی در صورت پرداخت وجه هم نهادهها با تاخیرهای 45روزه به دست مرغداران میرسد؛ اما مشکلات به اینجا ختم نشده و در زمان تحویل، بار تحویلی کمتر از سهمیه است که این موضوع منجر میشود، همین سهمیه اندک مرغداران با کم فروشی، کمتر هم شود. چالشهای سامانه بازارگاه نیز یکی از مشکلات و چالشهای تولیدکنندگان محسوب میشود.
قیمتگذاری دستوری
دولت اخیراً اقدام به قیمتگذاری دستوری قیمت برخی از کالاها کرده است که مرغ و تخم مرغ نیز از جمله این کالاها محسوب میشوند. اکنون از اهم چالشهای تولیدکنندگان مرغ و تخم مرغ، مسئله قیمتگذاری دستوری است. مرغداران مجبورند واکسن، دارو، مکملها و... را با قیمت ارز آزاد خریداری کنند و تنها نهادههاست که ارز دولتی شامل آن میشود که آن هم مشکلات خود را دارد و به همه مرغداران نمیرسد؛ دولت با وجود اینکه تنها به نهادهها ارز دولتی میپردازد، اما 100درصد تولید آنها را به صورت دستوری قیمتگذاری میکند که این موضوع سبب زیان تولیدکنندگان شده است.
قیمت دستوری اختلاف زیادی با قیمت عرضه در بازار دارد؛ برای مثال با وجود اینکه نرخ مصوب مرغ در مهر ماه 10هزار و 500 تومان بوده است، قیمت عرضه آن در بازار به 17هزار و 500تومان هم رسید. البته لازم به ذکر است؛ تا زمانی که سیستم توزیع نهادهها قادر به تامین نیاز تولیدکننده با قیمت دستوری نیست، نباید انتظار عرضه با قیمت دستوری را داشت.
انحصار در واردات نهادهها
انحصار در هر بازاری سبب ایجاد مشکل و چالش در آن بازار شده است. در صنعت مرغداری نیز انحصار در واردات خوراک یکی از مشکلات اساسی تولیدکنندگان است. انحصار سبب تاخیر در تحویل نهاده، نبود نظارت کافی و عدم کیفیت خوراک دام و عدم تنوع آنها شده است. گفتنی است؛ ضعف در خدمات بازرگانی یکی دیگر از چالشهایی است که این گزارش به آن اشاره کرده است.
قیمت مرغ و تخم مرغ افزایش خواهد داشت؟
در این گزارش آمده است؛ باتوجه به اینکه قیمت نهادهها تاثیر مستقیمی بر قیمت تمامشده محصول دارند، در صورت عدم رفع ایراردات موجود، قیمت نهایی محصول نیز افزایش شدیدی خواهد داشت که این امر از ابتدای سال جاری محسوس شده است. همچنین باتوجه به اینکه قیمت جهانی نهادههای دامی در ماههای آینده تشدید میشود، قیمت نهایی مرغ و تخم مرغ که نقشی مهم در تامین پروتئین سبد غذایی خانوارهای کشور دارند، افزایش خواهد یافت.
در پایان این گزارش نیز راهکارهایی برای رفع این مشکلات ذکر شده است که احصای آمار دقیق جوجه ریزی، تخصیص سهمیه خوراک و...، رفع انحصار در واردات نهادههای دامی، تنوع بخشی در اقلام خوراکی، تنوع بخشی به مبادی وارداتی، افزایش شفافیت و نظارت پذیری سامانهها، رفع ایرادات سامانه بازارگاه، نظارت مستمر و کارآمد بر همه اجزای زنجیره ارزش و همچنین رفع موانع تجاری و ایجاد انگیزه برای بازرگانان صاحب صلاحیت، از جمله این پیشنهادات است.
اگر پیشتر برنامهریزی در خصوص تامین و توزیع نهادههای دامی انجام میشد، بسیاری از این چالشها رخ نمیداد و شرایط بهتری در وضعیت تولید کشور رقم میخورد؛ با این حال همچنان ضروری است که اقدامات مناسب از سوی مسئولان مربوطه صورت گیرد تا تولیدکنندگان بیش از این دچار ضرر نشوند و با اتخاذ راهکارهای مناسب از ضررهای پیش رو برای تولیدکنندگان و مصرفکنندگان جلوگیری به عمل آید.