اقتصاد آنلاین – سپیده قاسمی، در پی ایجاد محدودیت‌های بیشتر برای اینترنت بین‌المللی، اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی همچون اینستاگرام و واتساپ، استفاده ازVPNها به عنوان فیلترشکن رشد زیادی داشته است. طبق گزارش پایگاه خبری اکسیوس، استفاده از فیلترشکن در ایران با رشد ۳ هزار درصدی روبه رو شده است. این عدد بر اساس ادعای پایگاه خبری دیگر تا ۵ هزار برابر نیز رسیده و همچنان در حال رشد است.
این روند رو به افزایش درحالی است که، استفاده از VPN به عنوان فیلتر شکن همراه با تهدید امنیتی و هزینه مالی برای کاربران است.
اما چرا کاربران ایرانی تهدید امنیتی و هزینه مالیVPN را به استفاده از اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی ترجیح می‌دهند؟
حمید ضیایی پرور، استاد دانشگاه و پژوهشگر فناوری اطلاعات، در گفتگو با اقتصاد آنلاین در پاسخ به این سؤال چند دلیل اصل را برشمرد که مهمترین آن‌ها اجتماعی هستند.
وی اظهار کرد: اولین دلیل که مهمترین آن نیز است، عدم رضایت طیف زیادی از مردم از عملکرد دستگاه‌های دولتی است.
وی ادامه داد: دلیل دیگر از دست رفتن اعتماد عمومی در بین مردم است که، اپلیکیشن‌ها و پیام رسان‌های داخلی را هم شامل می‌شود.
ضیایی پرور دیگر دلیل اجتماعی را نوعی ویژگی انسانی مربوط به تمایل ذاتی زندگی جمعی دانست که منجر به کوچ دسته جمعی می‌شود، این ویژگی رفتاری، کاربران را به سمت شبکه‌های اجتماعی می‌برد که اکثر جمعیت به سمت آن رفته باشند.
وی همچنین عوامل فنی را در استقبال پایین کاربران از شبکه‌های اجتماعی داخلی مؤثر دانست و افزود: شبکه‌های اجتماعی داخلی به طور قابل لمسی در کیفیت، کمیت، کارآمدی و سرعت نسبت به خارجی‌ها در سطح پایین‌تری قرار دارند و این عامل اقبال آن‌ها را در میان کاربران کاهش داده است.
به گفته ضیایی پرور؛ علاوه بر آن ها، تجربه کاربران یا UX در اقبال کم کاربران از اپلیکیشن و شبکه‌های اجتماعی داخلی مؤثر بوده است.
وی توضیح داد: تجربه کاربران یا UX به این معنی است که، وقتی که شما با یک محصول دیجیتالی مانند یک وبسایت یا اپلیکیشن روبرو می‌شوید و از آن استفاده کنید، حاصل تعامل شما با آن محصول مجموعه‌ای تجربه‌های خوشایند یا ناخوشایند است.
ضیایی پرور تصریح کرد: در ایران تجربه کاربران از اپلیکیشن و شبکه‌های اجتماعی داخلی ناخوشاینده بوده، در حالی که این فاکتور برای بالا رفتن سطح تقاضا بسیار مهم است.
گفتنی است؛ موضوع گستردگی استفاده از VPN به عنوان فیلترشکن سال هاست در کشور مطرح است و در این زمینه ایجاد و استفاده از VPN قانونی از اوایل دهه ۹۰ از سوی مسئولان مطرح شده است. آخرین اظهار نظر در این خصوص، به بهمن ماه سال ۱۴۰۰ باز می‌گردد که ابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی، در حاشیه آیین راه‌اندازی ۵۰۰ هزار پورت فیبر نوری درخصوص طرح VPN قانونی، گفت: طرح مذکور ادامه داشته و متوقف نشده است. صحبت‌های جدیدی انجام شده و تعاملاتی با وزارت ارتباطات در این زمینه خواهیم داشت. از سال آینده بحث VPN قانونی را پیگیری خواهیم کرد. براساس اظهارات پیشین مسئولان، رسته‌های شغلی خاص، تشکیلات قضایی و امنیتی، دانشجویان، اساتید دانشگاه، پزشکان و خبرنگاران و افرادی که بنا به اقتضائات شغلی و تحصیلی نیازمند دسترسی به سایت‌های فیلتر شده هستند جزء افرادی هستند که VPN قانونی را دریافت خواهند کرد.
پیش از آن نیز جواد جاویدنیا، سرپرست وقت معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور، در فروردین ماه ۱۳۹۹ اعلام کرده بود: پیش‌نویس مسائل قانونی اعطای این VPNها در قوه قضاییه طراحی شده و بخش عمده آن در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه به تصویب رسیده است.
