به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری؛ شیوه‌های مدرن کار و آموزش از راه دور مدت‌هاست که در بسیاری از نقاط دنیا جای خود را باز کرده و بسیاری از فعالیت‌ها در حوزه‌های مختلف با استفاده از فناوری ارتباطات از راه دور انجام می‌شود اما تا نفوذ آن به تک‌تک خانه‌های دنیا، راه درازی در پیش بود. با این حال این راه دراز در ایران به کمک همه‌گیری یک ویروس یک‌شبه طی شد و کرونا فناوری را به پای ثابت زندگی، کار و نظام آموزشی تبدیل کرد. شیوع کرونا با تعطیلی ادارات و دانشگاه‌ها، کارمندان و دانشجویان را به خانه‌ها فرستاد و دورکاری شد تکیه‌کلام روزگار قرنطینه. در ایران، تعطیلی مدارس و بلاتکلیفی دانش‌آموزان درست در میانه سال تحصیلی، آموزش آنلاین را اجتناب‌ناپذیر کرد و معلم‌ها و خانواده‌هایی را که تا پیش از آن تنها به بازدهی شیوه‌های آموزش سنتی و حضوری معتقد بودند، به تغییر رویکرد وادار کرد. این تحولات در مدت زمانی کوتاه، ارزش کالاهای حوزه آی‌تی را به‌عنوان ابزارهای استفاده از فناوری‌های ارتباطی بالا برد و آنها را از کالاهای لوکس و تجملی به کالاهای ضروری تبدیل کرد، اما به‌رغم این ضرورت، دسترسی به کالاهای این حوزه برای بخش زیادی از جامعه به راحتی امکان‌پذیر نیست و برای بقیه هم هر روز سخت‌تر و گران‌تر می‌شود.
از ممنوعیت واردات تا محرومیت از ارز نیمایی
یک‌ماه پیش وزارت صنعت، ثبت سفارش واردات کالاهای حوزه آی‌تی را با هدف حمایت از تولید داخلی و به بهانه تولید اقلامی مشابه در داخل کشور، ممنوع اعلام کرد. این ممنوعیت واکنش فعالان این حوزه را به‌دنبال داشت. آنان معتقد بودند توقف واردات تجهیزات سخت‌افزاری به زیرساخت‌های کشور و کسب‌وکارهای فعال این حوزه آسیب جدی وارد خواهد کرد، آن هم در شرایطی که نیاز به این تجهیزات، به‌دلیل وضعیت خاص ناشی از کرونا، بیشتر شده و فعالیت‌های اقتصادی، آموزشی و بسیاری دیگر از فعالیت‌ها تنها بر بستر فناوری ارتباطات امکان ادامه یافته است. این ممنوعیت که رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران، آن را ناشی از یک اشتباه سهوی و ادعای نادرست معدودی شرکت فعال در این حوزه می‌داند، با مذاکرات اتحادیه‌ها و انجمن‌های حوزه آی‌تی پس از یک‌ماه لغو و ثبت سفارش دوباره آغاز شد. اما مشکلات دومینویی ادامه یافته و این بار بازار با بانک مرکزی دچار چالش شده است. تا پیش از این واردکنندگان کالاهای حوزه فناری اطلاعات از ارز نیمایی برای واردات کالاهای خود استفاده می‌کردند اما در تصمیم جدید کالاهای ردیف 22تا 24اولویت‌های وارداتی، که کالاهای آی‌تی را نیز شامل می‌شود، از شمول دریافت ارز نیمایی خارج شدند و حالا این دسته از کالاها ناچارند برای واردات از ارز حاصل از صادرات استفاده کنند.
مشکلات تهیه ارز حاصل از صادرات
بر مبنای تصمیم اخیر بانک‌مرکزی، بخش عمده‌ای از تجهیزات آی‌تی باید با ارز حاصل از صادرات وارد شوند در نتیجه واردکنندگان کالاهای آی‌تی دیگر امکان تهیه ارز از سیستم بانکی را نخواهند داشت. این روند به اعتقاد فعالان بخش‌خصوصی و واردکنندگان، دسترسی بازار فناوری اطلاعات به ارز را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند و به ورشکستگی و بسته شدن بسیاری از کسب‌وکارها منجر خواهد شد. گفته می‌شود از این پس در فرایند واردات بخش عمده‌ای از کالاهای آی‌تی، واردکنندگان باید به جای ثبت‌سفارش و انتخاب گزینه تخصیص ارز از سیستم بانکی، گزینه درخواست ارز حاصل از صادرات را انتخاب کنند یعنی از این به بعد متقاضیان واردات باید به‌دنبال صادر‌کنندگانی باشند که حاضر باشند ارز خود را برای واردات به فعالان آی‌تی بدهند؛ روندی که به گفته دبیر کمیسیون شبکه سازمان نظام صنفی رایانه، با توجه به کم بودن منابع ارزی و امکان جابه‌جایی پول هر صادر‌کننده در خارج از کشور بسیار سخت، زمان‌بر و پرهزینه است. به گفته احسان زرین‌بخش بر اساس اعلام شفاهی کارشناسان بانک مرکزی حداقل ۳۰روز طول خواهد کشید تا بانک مرکزی مجوز تخصیص ارز حاصل از صادرات را تأیید کند و مجوز صادر شده هم فقط ۳۰ روز اعتبار دارد اما پیدا کردن یک صادر‌کننده و جلب رضایت آن برای تخصیص ارز صادراتی به واردکنندگان و از سوی دیگر واریز ارز به حساب بانکی زمانی بیشتر از ۳۰ روز را طلب می‌کند. این روند به اعتقاد کارشناسان این حوزه پروژه‌های مربوط به توسعه زیرساخت‌های شبکه کشور را نیز با مشکل مواجه خواهد کرد؛ زیرا شرکت‌ها باید پروژه‌های قراردادی خود را براساس زمان تعیین شده و تعهدات مندرج در قرارداد تحویل دهند، حال آنکه این شرکت‌ها بعد از یک‌ماه ممنوعیت ثبت‌سفارش امروز با مشکل تامین ارز مواجه شده و از ادامه کار و اجرای تعهدات خود دور مانده‌اند.
ارز گران‌تر، کالای گران‌تر
رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران با بیان اینکه این تصمیم به‌طور قطع به گرانی کالاهای حوزه فناوری اطلاعات منجر خواهد شد، می‌گوید: اگر پارسال این تصمیم گرفته می‌شد اتفاق خاصی نمی‌افتاد چون هم قیمت ارز آزاد به این گرانی نبود و هم کالای حوزه آی‌تی ضرورت امروز را برای خانوارها نداشت اما امسال با توجه به دورکاری کارمندان بیشتر سازمان‌ها، بازار آی‌تی با 20تا 30درصد افزایش تقاضا مواجه شد. محمدرضا فرجی ادامه می‌دهد: گرانی ارز در سال گذشته افزایش قیمت کالاها را به‌دنبال داشت اما بسیاری از مشتریان با روی آوردن به خرید اجناس دست دوم و تعمیر کالاهای قدیمی خود، دوران گرانی را گذراندند، امسال اما ادامه روند افزایش قیمت ارز با افزایش تقاضا همراه شده و امروز محرومیت از ارز نیمایی به جهش قیمتی در این حوزه منجر خواهد شد. او با اشاره به زمان‌بر بودن دریافت ارز حاصل از صادرات ادامه می‌دهد: واردکننده برای دریافت این ارز ممکن است یک تا دوماه در نوبت بماند و با توجه به اینکه سود تجار حوزه آی‌تی 2تا 3درصد بیشتر نیست، خواب سرمایه به زیان سرمایه‌گذاران منجر خواهد شد. این موضوع نیز ناخواسته بر نرخ کالا تأثیرگذار خواهد بود.
در چه اقلامی واردات داریم؟
به گفته رئیس اتحادیه فناوران یارانه تهران تولیدات داخلی در حوزه آی‌تی تنها چند قلم کالا را شامل می‌شود که همان نیز کل نیاز بازار را پاسخ نمی‌دهد. فرجی می‌گوید: کیس، کیبورد و موس تنها کالاهایی هستند که بازار آنها می‌تواند به‌طور تقریبی با تولیدات داخلی تامین شود اما در سایر کالاها متکی به واردات هستیم. این فعال صنفی معتقد است: هم‌اکنون در زمینه تولید لوازم جانبی کامپیوتر و ماشینهای اداری کالاهایی چون کیبورد، موس، اسپیکر، پولشمار، صندوق مکانیزه فروش، کاغذ خردکن، آل این وان، پاوربانک، کارتریج و مواد مصرفی پرینتر در یک‌سری از مدل‌های خاص، به موفقیت‌هایی
دست یافته‌ایم، اما امکان تولید برخی کالاها و قطعات مانند مادربورد، هارددیسک، رم، سی‌پی‌یو، کارت گرافیک، تبلت، لپ‌تاپ و سرور و ... در کشور فراهم نیست. فرجی اضافه می‌کند: این کالاها نه‌تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر هم تولید نمیشوند، زیرا انحصار تولید آنها در دست یک یا دو کمپانی خاص است؛ به‌طور مثال سی‌پی‌یو تنها توسط دو کمپانی Intel و AMD در جهان تولید می‌شود، لذا واردات و دسترسی ارزان‌تر به این کالاها از الزامات کشور است.
کالاهای آی‌تی لوکس نیستند
لازمه همگام شدن با تحولات عصر کرونا استفاده از کالاهای حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است و این حقیقت باعث می‌شود دیگر مثل گذشته کالاهای مزبور در زمره کالاهای لوکس به‌حساب نیایند. می‌گفتند عصر، عصر ارتباطات است، ولی تا همین یک‌ماه پیش این عصر برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی آغاز نشده بود. امروز اما هیچ دانش‌آموزی بدون تجهیزات سخت‌افزاری مثل موبایل یا تبلت امکان ادامه تحصیل ندارد. عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران درباره مشکلات ماه‌های اخیر در حوزه واردات تجهیزات کالاهای آی‌سی‌تی می‌گوید: هرچه در بستر اینترنت است، نیاز به تجهیزات سخت‌افزاری دارد. حمید توسلی می‌افزاید: اختلاف زاویه دید ما با تصمیم‌گیرندگان این است که ما معتقدیم کالاهای صنف آی‌تی کالاهایی با اولویت بالا هستند و این را همه افراد در دوران کرونا و دورکاری و قرنطینه با تمام وجود حس کردند؛ وقتی یک دانش‌آموز در خانه می‌نشیند و می‌خواهد از راه دور درس یاد بگیرد نیاز به تجهیزات سخت‌افزاری دارد؛ تبلت و لپ‌تاپ و گوشی و اینترنت. همین اینترنت سرور می‌خواهد، سرور سی‌پی‌یو می‌خواهد، به‌دنبال آن هم هارد و رم نیاز است. اینها همه زیرساخت‌هایی است که باید وجود داشته باشد، بانکداری دیجیتال و فروش‌های آنلاین هم بر همین مبنا یعنی سخت‌افزار استوار است. ما شرایط تحریم را درک می‌کنیم اما بحث سر این است که کدام کالاها اولویت دارند. به عقیده کارشناسان، تجهیزات آی‌تی جزو 10اولویت اول کشور و از ضرورت‌های وارداتی است و شرایط دورکاری، آموزش آنلاین، بانکداری الکترونیک و مثال‌هایی از این دست توجه به این ضرورت را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
فشار کرونا بر آی تی
رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران: امسال با توجه به دورکاری کارمندان بیشتر سازمان‌ها و آموزش آنلاین مدارس، بازار آی‌تی با 20تا 30درصد افزایش تقاضا مواجه شد. بسیاری از خانوارها سال گذشته را در پی افزایش قیمت ناشی از گرانی ارز با روی آوردن به خرید دست‌دوم و تعمیر کالاهای خود گذراندند، اما محرومیت از ارز نیمایی به جهش دوباره قیمت در این حوزه منجر خواهد شد
