به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم، پیش از دوران فراگیری، مرگ یک اتفاق بود. برای رسانه‌ها هم یک ارزش خبری بود که باعث می‌شد جلب‌توجه کند اما مواجهه یک‌ساله با بی‌شمار مرگ‌های روزانه، انگار منزلت مرگ را پایین آورده و دیگر اهمیت سابق را ندارد.
این پیامدی نبوده که تنها متوجه مردم و شهروندان باشد و بی‌اهمیت‌شدن مرگ در کردار و تدبیر مسؤولان حالا بیشتر به چشم می‌آید. به اندازه همه مرگ‌های روزانه، شهروندان حالا در آوار توصیه و نصیحت مسؤولان قرار دارند؛ سفر نروند، خانه بمانند، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند، گاز و برق کم مصرف کنند، از حمل‌ونقل عمومی استفاده نکنند و... حالا آنقدر حجم این توصیه‌ها متورم شده که ناخودآگاه هر افزایش آمار ابتلا را همین شهروندان منسوب به رفتار خودشان می‌کنند.
در مقابل اما همان مسؤولان برای مجموعه‌های تحت مدیریت‌شان پروتکل‌هایی مصوب کرده‌اند که کوچک‌ترین تعهدی به اجرای درست آن ندارند؛ پروتکل‌هایی که رعایت‌نشدن آن به قیمت جان بسیاری از شهروندان تمام می‌شود. ویدئویی که اخیرا در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد از اعتراض خشم‌آلود مسافر یک شرکت هواپیمایی حکایت داشت؛ مسافری که به تکمیل صددرصدی ظرفیت این پرواز به‌درستی معترض بود چرا که بر‌اساس پروتکل‌های ابلاغ‌شده از سوی سازمان هواپیمایی، شرکت‌های هوایی مجاز به تکمیل ظرفیت پرواز خود نیستند. همین اتفاق به نوعی دیگر چند هفته پیش در یکی از تعاونی‌های حمل‌ونقل اتوبوس‌های بین‌شهری افتاد و تنها رسانه‌ای‌شدن آن باعث برخورد با آن شرکت تعاونی شد.
همین چند روز پیش هم تصاویری از پیست اسکی دربندسر منتشر شده بود که نشان از فروش بلیت بالاتر از ظرفیت معمول مسؤولان این پیست داشت؛ تصاویری که حاکی از تراکم بالای مردم در یک فضای محدود داشت؛ توجیه مسؤولان هم البته که کسب درآمد بیشتر بود؛ درآمدی که به قیمت ازدست‌رفتن جان بسیاری از شهروندان تمام می‌شود.
هواپیما؛ پشت ابرها، پنهان از نظارت
هیچ سنجه‌ای برای فهم میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی شرکت‌های هوایی در دست نیست که با توجه به وضعیت موجود خیلی هم انتظار نمی‌رود در این راستا شرکت‌ها آماری اعلام کنند اما هم عکس‌های موجود و هم ویدئوهای منتشرشده گاه‌به‌گاه نشان می‌دهد آنچه در این پروازها در حال رخ دادن است تناقض آشکاری با شیوه‌نامه‌های ابلاغی از سوی ستاد مقابله با کرونا و سازمان هواپیمایی کشوری دارد. نمونه آخر را می‌توان از فریادهای مسافر ویدئوی اشاره‌شده به تکمیل صددرصدی پرواز هواپیمایی شرکت ماهان متوجه شد. تیرماه امسال مسعود محمدی، مدیرکل ایستگاه تهران شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده بود: «با هدف حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی در دوران شیوع کرونا، فروش بلیت در هواپیماها با ظرفیت کمتری انجام می‌شود.» البته که او در همان روز منظور از «ظرفیت کمتر» را توضیح داد. بر این اساس فروش بلیت در هواپیماهای ای‌تی‌آر با ظرفیت ۶۵مسافر به ۴۵نفر، در هواپیماهای ایرباس با ظرفیت ۱۳۰نفر به ۱۰۰نفر و در هواپیماهای فوکر با ظرفیت ۱۰۰به ۷۰نفر کاهش یافته است. این موضوع فارغ از وعده ضدعفونی‌کردن هواپیما و دادن بسته‌های بهداشتی به مسافران است. در زمان اعلام این وعده البته که ستاد ملی مقابله با کرونا پروتکل‌های بهداشتی حمل‌ونقل هوایی را هنوز ابلاغ نکرده بود و شرکت‌های مختلف به عنوان یک گزینه این پروتکل‌ها را اجرا می‌کردند اما از اول آبان امسال این گزینه قرار شد به‌صورت اجباری از سوی تمام شرکت‌های هوایی اجرا شود. در این روز محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: «همه ایرلاین‌ها باید پروتکل‌های بهداشتی را به اضافه جذب مسافر به اندازه ۶۰درصد ظرفیت کابین هواپیما رعایت کنند.» به این مفهوم که از ابتدای آبان تا امروز شرکت‌های هوایی که بیش از ۶۰درصد ظرفیت خود اقدام به فروش بلیت کرده‌اند، مرتکب تخلف شده‌اند. حالا اگر این تخلف صورت بگیرد چه اتفاقی می‌افتد؟ آن‌طور که سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری گفته شرکت متخلف اخطار می‌گیرد! اتفاقی که برای پرواز کرمان-تهران شرکت هواپیمایی ماهان افتاد. چند روز پیش محمد‌حسن ذیبخش، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «سازمان هواپیمایی کشوری به‌دلیل عدم‌رعایت مقررات ابلاغی مقابله با شیوع ویروس کرونا به شرکت‌های هواپیمایی ماهان در مسیر کرمان- تهران در ۱۵/۱۱/۹۹ و کارون در مسیر اهواز -تهران در ۱۴/۱۱/۹۹ اخطار داد. اخطار به شرکت‌هایی هوایی در حالی صورت می‌گیرد که شهروندان در صورت تعدی از قوانین منع تردد بین شهری تا یک میلیون تومان هم جریمه می‌شوند.
اتوبوس؛ دورزدن پروتکل‌ها با یک فرمان
اگر آماری از میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی شرکت‌هایی در دست نیست اما در ناوگان حمل‌ونقل عمومی برون‌شهری اعداد و آماری می‌توان یافت. یکی از این آمار به نقل از کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور است که اعلام کرد: «در ناوگان حمل‌ونقل عمومی برون‌شهری ۹۵درصد پروتکل‌های بهداشتی رعایت شده است.» البته که آنچه به چشم می‌آید و شاهدان عینی می‌گویند تفاوت‌های فاحشی با ۹۵درصد رعایت پروتکل‌ها دارد. خبرگزاری ایسنا از یکی از مسافران کیاشهر به تهران نقل می‌کند: «بسیاری از اتوبوس‌ها در این مسیر به‌ویژه بین مسیر، مسافران بسیاری را سوار می‌کنند و تا مقصد با حداکثر ظرفیت سفر خودشان را انجام می‌دهند و در این بین خبری هم از دادن بسته‌های بهداشتی به مسافران نیست.» تکمیل ظرفیت کامل اتوبوس‌های بین‌شهری هم با همان توجیهی صورت می‌گیرد که در شرکت‌های هوایی رایج است؛ کسادی کسب‌وکار و نبود مسافر و سخت‌بودن معیشت.
داریوش باقر جوان، مدیرکل حمل‌ونقل مسافر سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای اما به جام‌جم می‌گوید: تقریبا همه شرکت‌هایی که مسافر جابه‌جا می‌کنند وظیفه دارند در اتوبوس و مینی‌بوس فقط صندلی‌هایی را بفروشند که کنار پنجره قرار دارد و اگر فاصله‌گذاری و دیگر پروتکل‌های بهداشتی مانند بسته‌های بهداشتی را رعایت نکنند، قطعا با آنها برخورد می‌کنیم. آن‌طور که او به ما می‌گوید برای این رویکرد راه‌های مختلفی هم وجود دارد و تا امروز این رویه منجر به ۴۱۰۹ برخورد شده که از این تعداد ۲۴ مورد سبب تعلیق موقت مجوز این شرکت‌ها شده است. مدیرکل حمل‌ونقل مسافر سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای از رعایت ۹۵درصدی پروتکل‌ها می‌گوید و معتقد است هر چند ضریب اشغال اتوبوس‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته تا ۴۰درصد کاهش داشته و باعث زیان‌های اقتصادی شده اما در این راه هیچ تسامحی با متخلفان صورت نمی‌گیرد.
محمد قویدل، مدیریت امور حمل‌ونقل پایانه مسافربری تبریز نیز در گفت‌وگو با جام‌جم در خصوص نظارت بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در اتوبوس‌های بین شهری می‌گوید: «پروتکل تعریف‌شده برای اتوبوس‌ها سوارکردن مسافر در صندلی‌های کنار پنجره است که تعداد آن ۱۷ مسافر در یک اتوبوس است. در خصوص نظارت بر رعایت این دستورالعمل و عدم سوار کردن مسافر در بین مسیر ما دو راهکار را در نظر گرفته‌ایم. راهکار اول این‌که گشت‌های نظارتی ما در طول مسیرها و در همکاری با سایر شهرستان‌ها، اتوبوس‌ها را به‌صورت تصادفی متوقف کرده و بازرسی می‌کنند که به تعداد مجاز مسافر سوار کرده باشند. او ادامه می‌دهد: «در داخل پایانه مسافربری هم اطلاع‌رسانی لازم انجام می‌شود که مسافران در صورتی‌که مشاهده کردند رانندگان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، می‌توانند با سامانه ۱۴۱ تماس بگیرند و تخلفات رانندگان و شرکت‌های مسافربری را گزارش دهند تا با متخلفین طبق قانون برخورد شود.»
به گفته قویدل در صورت انجام تخلف شرکت و راننده به کمیسیون معرفی شده و در ابتدا تذکر لازم داده می‌شود و در مرحله بعدی فعالیت شرکت و کارت هوشمند راننده برای مدت زمان معین تعلیق شده و اجازه فعالیت آنها سلب می‌شود.
قطار؛ گران می‌کنیم که رعایت کنیم
قصه رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حوزه حمل‌ونقل ریلی قصه متفاوت‌تری است؛ از اعتراض‌های معمول شهروندان در عدم رعایت این پروتکل‌ها در قطار خبری نیست اما مسئله‌ای که باعث گلایه شده این است که شرکت حمل‌ونقل ریلی حالا به بهانه رعایت پروتکل‌های بهداشتی قصد دارد ۲۵درصد به قیمت بلیت‌های ارائه شده بیفزاید؛ تصمیمی که با اعتراض بسیاری هم رو‌به‌رو شده است، چرا که در سه سال گذشته نزدیک ۵۰درصد بلیت قطار افزایش داشته و حالا قرار است طی همین امسال ۲۵درصد دیگر گران شود. دلیل؟ «اجرای پروتکل‌های بهداشتی مبارزه با کرونا و فاصله‌گذاری اجتماعی». طبق همان شیوه‌نامه ابلاغی در ابتدای آبان‌ماه ظرفیت مسافران قطارها هم باید کاهش پیدا کند اما آن‌طور که حسن موسوی، معاون مسافری شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران می‌گوید، این امر موجب‌شده عملا حدود ۵۰درصد صندلی‌های قطارها بدون استفاده بماند که باعث خسارات سنگینی برای شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی شده است.
شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی فقط در ۱۰ماه سال‌جاری حدود ۶۰۰ میلیارد تومان از این امر متضرر شدند، بنابراین راه‌آهن به شورای عالی ترابری پیشنهاد کرده که برای جبران این ضرر، ۲۵درصد بهای بلیت صندلی خالی کوپه‌ها از مسافران اخذ شود. او گفته برای کوپه‌های چهار نفره که به دو نفر یا کوپه‌های شش نفره که به سه نفر فروخته می‌شود، افزایش ۲۵درصدی اعمال خواهد شد اما اگر خانواده‌ای تمام بلیت‌های کوپه را خریداری کند هیچ افزایش قیمتی نخواهد داشت. حکایت افزایش قیمت همان حکایت تاکسی‌های شهری است، هر‌چند آنها هم به‌جای چهار نفر حالا اقدام به سوارکردن سه مسافر می‌کنند اما هزینه مسافر نداشته چهارم را از سه نفر مسافر حاضر اخذ می‌کنند.
