به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، روزانه ۵ کیلومتر از مبادی ورودی شهر آستارا از بقعه امامزادگان تا تالاب استیل و گمرک این شهر، میزبان تریلی‌های حمل بار به مقصد اوراسیاست که ترخیص آنها از اسفند سال گذشته به شیوه‌ای لاک‌پشتی انجام می‌شود. اتفاقی که در کنار تمام مسائل و معضلات خاص خود، موجب سلب آسایش شهروندان شده و با گذشت یکسال و شدت یافتن معطلی کامیون‌ها در نیمه دوم امسال به‌نظر می‌رسد پایانی بر صف طویل آنها نباشد. آن هم درحالی که گذرگاه مرزی آستارا سومین مرز فعال کشور در زمینه صادرات و واردات است و بزرگ‌ترین گمرک زمینی شمال کشور هم به شمار می‌رود که بیشترین سهم از صادرات چمدانی درکشور را به‌خود اختصاص داده است.
نه مردم آسایش دارند، نه رانندگان
مدیر مؤسسه محیط‌زیستی زیستمان در آستارا با اشاره به تشکیل صف کامیون‌های ترانزیتی در این شهر و خلأ پیگیری‌ها برای رفع این مشکل، اظهار می‌کند: این خودروها چون مجهز به کانتینر یخچال‌دار هستند هنگام بارگیری به جز موتور تریلی‌ها، موتور یخچال‌ها هم همزمان روشن می‌ماند و سر‌و‌صدای بسیار بالایی تولید می‌کند. تصور کنید در محل زندگی شما به طول چندین کیلومتر تریلی با سر و صدای وحشتناک توقف کرده باشد، هیچ آسایش و آرامشی برای شما نمی‌ماند. خانواده‌هایی که اینجا هستند نمی‌توانند پنجره‌ها را باز کنند، علاوه بر سر‌و‌صدای وحشتناک، گرد و خاک هم امان هزاران خانوار این منطقه را بریده است.
محمد نصرتی ادامه می‌دهد: این منطقه بهترین نقطه خط ساحلی شهر است و به جای استفاده از ظرفیت‌های گردشگری، تبدیل به پارکینگ تریلی‌ها شده، آن هم درحالی‌که خارج از شهر یک جاده کمربندی وجود دارد که مسکونی هم نیست. قطعا مسیر مسکونی کنونی برای رانندگان هم مطلوب نیست چون سرویس بهداشتی، کارواش و حتی یک فروشگاه مواد غذایی ندارد و رانندگان برای رفع نیازهای خود باید خودروهایشان را رها کنند. سرویس‌های بهداشتی پارک دانشجو هم به قدری نیست که پاسخگوی جمعیت رانندگان باشد که از این منظر هم باید خدمات رفاهی از سوی مدیران شهرستان برای این افراد فراهم شود.
توقف‌های عامدانه برای ترانزیت زمینی!
تاجر گیلانی فعال در حوزه صادرات میوه و تره‌بار که نمی‌خواهد نامش فاش شود، در این‌باره می‌گوید: درباره مشکلات کامیون‌های ترانزیتی این منطقه شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه دست‌های پشت پرده در راه‌آهن کشور آذربایجان عامدانه این فضای ترافیکی را ایجاد کرده که حرکت خودروها به‌صورت لاک پشتی انجام شود تا تاجر از خیر حمل بار به‌صورت زمینی بگذرد و به حمل بار ریلی روی بیاورد. وقتی بار یک تاجر ۷ روز در صف بماند، خطر تخریب و آسیب به‌ویژه درباره میوه و تره‌بار وجود دارد (مثل بار کیوی) درحالی‌که می‌تواند با حمل‌ونقل ریلی بارش را 3 روزه به مقصد برساند و یک هفته در صف معطل نشود. مانند آنچه درباره تخته روس رخ داد که از طریق دریا وارد می‌شد، اما با اقدام آذربایجانی‌ها مبنی بر کاهش تعرفه ریلی، الان از طریق ریل صادر می‌شود. اگر این اتفاق در حال وقوع است باید آن را یک اتفاق وحشتناک دانست؛ زیرا سودش به‌طور صددرصد به جیب کشور آذربایجان می‌رود. کما اینکه قرار بود مسئولان آذربایجان طی یک فاینانس پروژه ۵۰۰ میلیون دلاری ریل راه‌آهن آستارا (ایران) به رشت را در ایران اجرا کنند و این پروژه هنوز اجرا نشده است.
کنترل پروتکل‌های کرونا یا دلایل دیگر؟
پیش از این مسئولان گمرک اعلام کرده بودند تأخیر در تردد تریلی‌ها به‌علت رعایت و کنترل پروتکل‌های بهداشتی کروناست. هادی تیزهوش تابان، رئیس اتاق بازرگانی گیلان به رسانه‌ها گفته بود؛ «رصد و بازرسی اجرای پروتکل‌های بهداشتی در کامیون‌های ترانزیت پل مرزی آستارا موجب کندی حرکت آنها شده و این پل مرزی جوابگوی تردد بیش از 300کامیون در شبانه روز نیست.» اما اکنون بعد از گذشت یکسال تجربه دوران کرونا، کنترل و نظارت پروتکل‌های کرونا به روش سریع‌تری باید انجام می‌شد و تنها نمی‌توان به این دلیل اکتفا کرد. در همین زمینه هفته گذشته حسین کاخکی، مدیرکل دفتر همکاری‌های بین‌الملل گمرک ایران در نشست همکاری‌های گمرکی ایران و جمهوری آذربایجان از توافق با گمرک جمهوری آذربایجان برای تسریع تردد و کاهش ترافیک کامیون‌های تجارت خارجی در دو سوی مرز آستارا خبر داده بود.
کاخکی عنوان کرده بود؛ «طبق گزارش‌های واصله، ساخت‌و‌ساز در مرز مشترک جمهوری آذربایجان و روسیه از دلایل ترافیک کامیون‌ها در مرز آستاراست و این موضوع از گمرک کشور روسیه پیگیری خواهد شد. به‌گفته این مسئول، برای کاهش ترافیک کامیون‌ها در مرز آستارا مقرر شد با همکاری گمرک استان اردبیل، تعدادی از کامیون‌ها به مرز بیله سوار هدایت شوند.»
رشد صادرات غیرنفتی
در این زمینه کریم رسولی، مدیر گمرک آستارا دلیل این افزایش تردد را رشد صادرات غیرنفتی نسبت به سال گذشته عنوان و اظهار می‌کند: صادرات ما نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد رشد داشته است، اما طبق قوانین، روزانه بیش از ۲۵۰ تریلی نمی‌تواند از گلوگاه مرزی خارج شود؛ بنابراین زمانی که خودروهای حمل‌ونقل زیادتر می‌شوند این ترافیک به‌وجود می‌آید. همچنین با توجه به اینکه 2 کشور ایران و آذربایجان توافقی در تهران امضا کردند که کامیون‌های ایرانی به‌صورت حمل یکسره و مستقیم کالا را به هر جای کشور آذربایجان انتقال بدهند، تقاضا برای حمل بار زیاد شده است. دلیل دیگر، پیمان‌نامه اوراسیاست که موجب رشد صادرات بین کشورهای عضو از جمله ایران به روسیه از این مرز شده است. اینها همه دلایلی هستند که باعث افزایش تردد در مرز آستارا شده است.
رد شیطنت آذربایجانی‌ها
مدیر گمرک آستارا درباره این سؤال که «حرکت کند تریلی‌ها ممکن است به‌دلیل فشار آذربایجانی‌ها برای ترغیب تجار به حمل‌ونقل ریلی باشد» می‌گوید: نه اینگونه نیست، بلکه از کشور مقصد پذیرش کامیون‌های ترانزیت نسبت به سال گذشته 2 برابر شده است، بنابراین دلیل کندی تردد وجود یک گلوگاه و افزایش تردد است.
رسولی تنها راه‌حل موجود را احداث پل جدید و تقویت اسکله و راه‌آهن عنوان می‌کند و می‌افزاید: با توجه به اینکه زیر‌ساخت‌های گمرک برای راه‌آهن کم است، نمی‌شود در این زمینه خدمات ارائه بدهیم و ناگزیریم بیشتر از مرز زمینی استفاده کنیم. در این شرایط اگر هیچ مشکلی هم نباشد نهایتا می‌توانیم ۲۵۰ تریلی را خارج کنیم؛ درحالی‌که درخواست‌های ما از کشور آذربایجان روزانه ۴۰۰ تردد است.
این مسئول درباره ایجاد امکانات رفاهی برای رانندگان اظهار می‌کند: این مشکل مربوط به گمرک آستارا نیست و باید خود دولت یا پایانه اقدام به ایجاد تیرپارک (محلی برای استقرار رانندگان تریلی و امکانات) کند. این تیرپارک‌ها باعث می‌شود تا تریلی‌ها به جای جاده و مبادی گمرکی در داخل محوطه پارک شوند و برای مردم مشکل ایجاد نشود.
سهم ۸۳ درصدی ایران از صادرات محصولات کشاورزی به اوراسیا در رونق تجارت خارجی مؤثر است و روسیه بزرگ‌ترین بازار تقاضای اوراسیا را دارد. در این بین روابط حسنه ایران با این کشور و سایر همسایگان شمالی و اعضای اتحادیه اوراسیا در توسعه اقتصاد فرامرزی بی‌تأثیر نیست. همه اینها سبب شده تا ۸۰ درصد صادرات گیلان از مرزهای زمینی، دریایی و ریلی آستارا محقق شود؛ اما در کنار همه این مزایا و امتیازها، انتظار می‌رود با پیگیری مجدد و مستمر مسئولان محلی و استانی از طریق وزارت امور خارجه، رویه‌های گمرکی در گمرک جمهوری آذربایجان تسریع و معضل صف‌های کیلومتری کامیون‌ها در آستارا حل شود.
