حضور طاقت فرسای پرستاران در بیمارستان‌های کرونا زده

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، شیفت‌های طولانی، صدای بوق دستگاه‌ها و ناله‌های گاه و بیگاه آدم‌های ناخوش؛ این روایت هر شب بخش‌های بستری بیمارستان‌هاست که در طولانی‌ترین شب سال، دقایقش، کندتر از شب‌های دیگر می‌گذرد.

زمستان به نیمه که برسد، خیلی‌ها دوباره رخت عزا به تن می‌کنند برای سوگواری عزیزان از دست رفته‌شان. سالگرد فوتی‌های کروناست و کارکنان بخش‌های بستری، اورژانس و‌ آی سی یو بیمارستان‌ها، به یاد پرستاران و پزشکانی که پایان سال را ندیدند، سیاهپوش می‌شوند. درست مثل همکاران نرجس خانعلی‌زاده در بیمارستان میلاد لاهیجان که 6اسفند سال قبل، کرونا او را از پا درآورد. یا زهرا موسوی که قرار بود امسال شب یلدا در کنار همسر و 2 فرزند پسرش باشد. سال پیش فاطمه عباسی، مسئول بخش بیمارستان همدان، قول داده بود به جبران یلدای قبلی، او را به خانه بفرستد. شاید فرزند مریم رحیمی هم تا آخرین شب پاییز به دنیا می‌آمد، اما مادر و فرزند، یلدای امسال را ندیدند. پرستار رحیمی درحالی‌که 7ماهه باردار بود در 27سالگی به‌دلیل ابتلا به کرونا، جانش را از دست داد. ناهید نوشاد که پرستار بیمارستان گلسار رشت بود، عمرش به شب یلدا نرسید، کرونا جان او را هم گرفت. شب یلدای امسال در خانه فریبا ایزدپناهی، پرستار بیمارستان بهشتی شیراز و علی شیخ مرادی و غلامرضا وثوقی‌کیا، پرستاران بیمارستان قائم رشت هم شب طولانی پررنجی است؛ رنجی که از مهر ماه، همسر علی برجیس، از نیروهای درمان بخش اورژانس بیمارستان قزوین را در آغوش گرفته و رهایش نمی‌کند. آنها به تازگی ازدواج کرده بودند و یلدا، نخستین جشن دونفره‌شان بود. حالا به یاد همسر، طولانی‌ترین شب سال با طولانی‌ترین شب دلتنگی‌اش گره می‌خورد.

پرستاران از دست رفته در سال وحشت کرونا، کم نیستند و با اینکه آمار دقیق و رسمی از آنها وجود ندارد اما براساس بررسی‌هایی که خانه پرستار انجام داده، کرونا در 10‌ماه گذشته جان نزدیک به 90پرستار را گرفته. حالا به این عدد باید آمار خانه پرستار از ابتلای نزدیک به 80هزار نفر را هم اضافه کرد. در شب یلدا، بسیاری از این پرستاران و خانواده‌هایشان در قرنطینه به‌سرمی‌برند. با این حال اما معاونت پرستاری وزارت بهداشت تعداد پرستاران مبتلا به کرونا را بیش از 45هزار نفر اعلام کرده است.

سهم بالای پرستاران از شیفت‌‌‌های شب

شب یلدای امسال، تعداد زیادی از پرستاران به جبران کمبود نیرو، شیفت شب دارند؛ شیفت‌هایی که به‌گفته محمدشریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار، کندتر از شیفت‌های دیگر می‌گذرد و بسیار کسل‌کننده است. با این حال اما با شیوع کرونا و تأکیدی که بر دور هم جمع نشدن خانواده‌ها می‌شود،

دیانت دوست، پرستار بیمارستان شهیدبهشتی بندرانزلی پس از سال‌ها انتظار، امسال شانس ماندن در خانه را دارد. او در 19سالی که پرستاری می‌کند به یاد ندارد که پرستاران تا این اندازه نسبت به مرخصی شب یلدا بی‌تفاوت باشند. آنها حتی ماندن در بیمارستان را به خانه رفتن و بالا بردن ریسک انتقال بیماری ترجیح می‌دهند:

«پرستاران به‌دلیل شغلی که دارند ممکن است ناقل بیماری باشند. در دورهمی شب یلدا هم افراد سالمند حضور دارند پس بهتر است در این جمع‌ها نباشند.» این پرستار، سال جدید را با کرونا شروع کرد. بیماری را در بیمارستان گرفت و با درگیری شدید ریه، تعطیلات نوروز را در مرخصی استعلاجی به سر برد. همان روزها بود که پرستار ادیبی هم مبتلا شد؛ سرپرستار بخش اورژانس بیمارستان که پس از یک دوره طولانی بیماری جانش را از دست داد. بیمارستان هنوز در غم از دست دادن او سوگوار است. 10‌ماه دوری از فرزند زهرا باقری وقتی نتوانست با 20سال سابقه کار، بازنشسته شود، دست دختر 23ساله اش را گرفت و تحویل یکی از مراکز توانبخشی داد. دخترش معلولیت شدید ذهنی دارد و با شیفت‌های طولانی و مکرر، توانایی نگهداری از دخترش را ندارد. او 10‌ماه است به ملاقات دخترش نرفته، مرکز توانبخشی اجازه ملاقات نمی‌دهد و او دلتنگش است: «قبلا ماهی یک‌بار به ملاقات می‌رفتم حالا اما اجازه نمی‌دهند. عید هر سال دخترم را به خانه می‌آوردم اما عید گذشته که نشد و برای سال آینده هم وضعیت مشخص نیست.» باقری پرستار بخش زنان و زایمان یکی از بیمارستان‌های کاشان است که اسفند سال گذشته مبتلا به کرونا شد و حالا تمام دغدغه‌اش مواجهه دوباره با این ویروس و انتقال آن به خانواده است. باقری و همکارانش سال سختی را گذرانده‌اند. چند نفر از همکاران عزادار همسرانشان شده‌اند که در پی ابتلا به کرونا فوت کرده‌اند و حالا همه در اضطراب و استرس دائمی به‌سرمی‌برند. پرستار باقری، شب قبل یلدا، شیفت شب است، اما می‌گوید خیلی برایش فرقی نمی‌کند که شب یلدا هم در شیفت بماند:« ما به‌دلیل ماهیت شغل‌مان، همیشه در مراسم‌ و اعیاد در بیمارستان هستیم و دور از خانواده. برای خانواده‌هایمان سخت است که کنارشان نباشیم.» باقری از شرایط سخت امسال می‌گوید، از دغدغه تعویض مداوم ماسک و دستکش و ضدعفونی کردن تمام سطوح و شست و شوی مکرر دست‌ها که منجر به مشکلات پوستی برایشان شده. او استرس و فشار کاری امسال را بی‌سابقه می‌داند.

پشت گوش انداختن قوانین پرستاری

جواد توکلی، فعال صنفی و عضو هیأت مدیره نظام پرستاری مشهد معتقد است که بخشی از این استرس‌ها ناشی از کمبود نیرو و معوقات و قوانین اجرا نشده گروه پرستاری است. او که پس از 25سال فعالیت‌، بازنشسته شده، مناسبت‌های زیادی را به یاد دارد که در شیفت‌های طولانی سر کار بوده: «نه فقط شب یلدا، ما شب‌های مناسبتی زیادی بوده که در بیمارستان بوده‌ایم. شب احیا، سال تحویل و سایر اعیاد همواره در بیمارستان کار کردیم. » او می‌گوید اگر تعداد پرستاران بیشتر بود، شاید می‌شد بخشی از آنها را برای شب یلدا به مرخصی فرستاد، اما زمانی که تعداد نیروها کم است، شیفت‌ها هم بیشتر می‌شود.

شب یلدا با روز پرستار همزمان شده و توکلی نسبت به حل نشدن مشکلات پرستاران گلایه می‌کند. او می‌گوید با شیوع کرونا، مردم متوجه سختی کار پرستاران شدند، درحالی‌که قبل از این ویروس، بیماری‌های دیگری هم بوده و این گروه همواره شرایط سختی را می‌گذراندند. انتقاد او به قوانینی است که در مجلس شورای اسلامی تصویب شده، اما عملی نمی‌شود: «مسئولان تنها شعار می‌دهند، واقعیت اما در بیمارستان‌ها دیده می‌شود. همان پرستارانی که حالا در فهرست فوتی‌ها قرار دارند خیلی‌هایشان می‌خواستند مشمول قانون مشاغل سخت و زیان آور شوند و زودتر بازنشسته شوند، اما کرونا گرفتند و حالا در کنار خانواده هایشان نیستند. قرار بود قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری اجرا شود که این اتفاق نیفتاد. مشکلات پرستاری قابل حل است، اما حل نمی‌شود.» شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار، با توکلی هم‌نظر است. او می‌گوید: پرستاران سال بسیار سختی را پشت سر گذاشته‌اند، آنها نزدیک به 90نفر از همکارانشان را از دست داده‌اند و خیلی‌هایشان هم مبتلا شده‌اند. فشار کاری و دیدن مرگ هر روزه بیماران آنها را در وضعیت سختی قرار داده است. حالا به همه اینها بی‌توجهی به بهبود شرایطشان، اوضاع را بحرانی کرده است. سال گذشته وزیر بهداشت در روز پرستار اعلام کرد که معوقات پرستاران را به صفر می‌رساند و چند وقت پیش پرستاران در بوشهر تجمع کردند که هنوز معوقاتشان را دریافت نکرده‌اند. شریفی مقدم می‌گوید: هر چقدر که مسئولان پرستاران و مشکلاتشان را نادیده گرفتند، مردم در این مدت، بیشترین حمایت را از آنها کردند. از هفته گذشته، پویشی با عنوان «سپاس» برای قدردانی از کادر درمان راه‌اندازی شد. قرار بر این شد تا افراد زیباترین جملات را برای قدردانی از این افراد بنویسند و برای سامانه این پویش بفرستند.

کمبود نیرو، تعداد شیفت‌های شب را بالا برده

شریفی‌مقدم هم شیفت‌های شب بسیاری در کارنامه‌اش دارد. او می‌گوید: شیفت شب، بسیار طولانی و خسته‌کننده است و بر متابولیسم افراد تأثیر می‌گذارد.

حتی حالا که بازنشسته شده باز هم تحت‌تأثیر شیفت‌های شب زیادی که سر کار بوده، دچار اختلال خواب است:«بسیاری از پرستاران به‌دلیل کمبود نیرو، در شب یلدا شیفت هستند. اگر نیرو اضافه شده بود قطعا تعداد شیفت‌ها برای هر پرستار هم کمتر می‌شد و آنها زمان بیشتری برای استراحت داشتند.» پرستاران در 10‌ماه گذشته سخت‌ترین شرایط را تحمل کردند و هنوز مشخص نیست سرنوشت ویروس و همه‌گیری آن به کجا می‌رسد. شریفی مقدم می‌گوید: گروه پرستاران به‌عنوان مراقبان بیماران کرونایی گاهی به‌دلیل کمبود تخت در پارکینگ بیمارستان از بیمار مراقبت می‌کردند. آنها شب یلدا ندارند و مردم هم به حرمت همین گروه، شب یلدایی برگزار نکنند. مطالبات گروه پرستاری، در روز پرستار، اجرای قوانینی است که کیفیت کارشان را بالا می‌برد و میزان مراقبت از بیماران را افزایش می‌دهد. مسئولان وزارت بهداشت در آستانه روز پرستار، خبر از افزایش 50درصدی حقوق آنها می‌دهند و می‌گویند که قرار است برای پرستاران «حق کرونا» درنظر گرفته شود. مریم حضرتی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، خبرهای زیادی برای پرستاران دارد که حکایت از توجه ‌ویژه به آنها دارد، فعالان صنفی اما شرایط دیگری را روایت می‌کنند. به‌گفته محمود عمیدی، پرستار و فعال صنفی، هیچ کدام از وعده‌های داده شده برای بهبود شرایط پرستاران عملی نشده است؛ مهم‌ترین آن هم استخدام نیروست. با اینکه استخدام نیرو، دستور مقام معظم رهبری است، اما وزارت بهداشت نیروهای شرکتی و 89روزه استخدام کرد: «هیچ جای دنیا، یک سازمان یا وزارتخانه‌ای نیروهایش را از یک شرکت تامین نمی‌کند. ممکن است برون‌سپاری انجام شود. اما اینکه وزارت بهداشت شرکتی راه‌اندازی کند یا تامین اجتماعی شرکت  معرفی کند و از آن طریق نیرو جذب شود، اقدام عجیبی است.» او می‌گوید: زمانی هم که مجوز استخدام می‌دهند، نیروی جدید قابل توجهی اضافه نمی‌شود. بلکه همان نیروهای قبلی هستند که تغییر وضعیت می‌شوند؛ بنابراین نیرویی به بخش درمان افزوده نمی‌شود. این در حالی است که در این مدت تخت‌های زیادی به بیمارستان‌ها اضافه شده و مراکز درمانی فراوانی هم افتتاح شده‌اند. براساس اعلام وزارت بهداشت، از ابتدای شیوع کرونا، 2هزار تخت آی‌سی‌یو به تخت‌های بیمارستانی کشور اضافه شده و برای همین تخت‌ها، مجوز جذب 30هزار نیرو را گرفته و اعتبارات آن هم تامین شده است.

6هزار نیرو ترک کار کردند

 به‌گفته عمیدی، قبل از کرونا هم بیمارستان‌ها با کمبود نیروی پرستار مواجه بودند. به‌طوری که یک‌سوم استاندارد پرستار در کشور شاغل است؛ مثلا در خوزستان برای هر تخت نیم پرستار وجود دارد. درحالی‌که حداقل استاندارد 3 پرستار برای هر تخت است. معاونت پرستاری وزارت بهداشت اما آمار دیگری می‌دهد. براساس اعلام مریم حضرتی، از سال98 تاکنون، حدود 10هزار نیرو جذب شده، اما هنوز پاسخگوی نیاز نیست. ماجرا اما تنها به کمبود پرستار ختم نمی‌شود. از زمان شیوع کرونا، تعداد قابل توجهی از پرستاران ناامید از شرایط استخدام با توجه به خطرات شیوع بیماری، دست از کار کشیدند. عمیدی می‌گوید که تعدادشان حدودا 6هزار نفر است. آنها اغلب شرکتی و غیررسمی بودند: «قرار بود برای کادر درمان شاغل در بخش کرونا، سختی کار درنظر گرفته شود، اما بعدا معلوم شد که پزشک عمومی برای یک ساعت کار، 40برابر پرستار پاداش می‌گیرد و پزشک متخصص 71برابر. این پرداخت‌ها ناعادلانه است. چرا که بیشترین فشار بر دوش پرستاران قرار دارد.» عمیدی امسال قرار است شب یلدا در کنار خانواده‌اش باشد، اما می‌گوید که هر سال 30درصد از پرستاران در این شب مشغول به کارند و احتمالا میزان آن امسال به 40درصد هم برسد. آنها نگران همکاران‌شان در بیمارستان‌ها هستند. نمی‌دانند این بار اگر مبتلا شدند جان سالم به در می‌برند یا سرنوشت، نامشان را در کنار نام همکاران فوت‌شده‌شان قرار می‌دهد. عمیدی می‌گوید بیشتر پرستاران فوت شده بین 25تا 46سال داشتند.  «برخی از بیمارستان‌ها به نیروهای مبتلا به کرونا گفته‌اند استعلاجی نروید و در بخش کرونا مشغول به‌کار شوید. آخر مگر ممکن است؟ فرد مبتلا دچار ضعف و بی‌حالی است چطور سر پا باشد. همه اینها در شرایطی است که وقتی هم که به مرخصی استعلاجی می‌روند از حقوق‌شان کم می‌شود. یا وقتی در بیمارستان محل کارشان بستری می‌شوند پولش را از حقوقشان کم می‌کنند.»

با اینکه بیش از 10‌ماه از شیوع کرونا در کشور می‌گذرد، اما خبرهای رسیده حکایت از این دارد که تاکنون اقدامی برای ثبت نام پرستاران فوت شده از کرونا در بنیاد شهید انجام نشده و این در حالی است که اسفند سال گذشته پس از دستور مقام معظم رهبری برای شهید حساب‌شدن این افراد، کمیته‌ای در وزارت بهداشت تشکیل شده بود، اما تاکنون خبری نشده است. وزارت بهداشت تاکنون آمار دقیقی از پرستاران فوت شده از کرونا اعلام نکرده است. معاونت پرستاری این وزارتخانه گفته که همان کمیته که در زمینه شهدای کادر درمان، تشکیل شده باید تعداد پرستاران فوت شده را اعلام کند.