برای ثبت نام در سامانه ملی فرزندخواندگی اینجا کلیک کنید
به گزارش اقتصاد آنلاین، در ایران مانند سایر کشورها خانواده‌هایی که شرایط و ضوابط مشخص شده از سوی سازمان بهزیستی را دارا هستند، می‌توانند برای حمایت از این کودکان وارد عمل شده و آنها را به فرزندخواندگی بپذیرند. یکی از شروط اولیه و لازم این اتفاق شناسایی این کودکان توسط سازمان بهزیستی کشور و تحت سرپرستی قرار گرفتن آنها ابتدا توسط این سازمان است.
شروط و قوانین مربوط به فرزندخواندگی در ایران تا پیش از سال1392 بسیار دشوار بود اما قانون جدیدی تصویب شد که به موجب آن فرزند پذیری نسبتا سهل‌تر از گذشته شد و از طرفی تعریف فرزندخواندگی نیز گسترده‌تر شد.
در این رابطه حبیب الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، گفت: «در قانون قبلی فقط کودکانی را که پدر و مادر نداشتند را می‌توانستیم به فرزندخواندگی بسپاریم اما طبق قانون جدید اگر قاضی تشخیص دهد کودکی باید از پدر و مادر خود جدا شود و آنها صلاحیت نگهداری او را ندارند، می‌توان او را به فرزندخواندگی سپرد. زیرا تقریبا 85درصد از کودکانی که در مراکز شبه خانواده هستند پدر یا مادر مشخص دارند اما چون بدسرپرست هستند در مراکز ما نگهداری می‌شوند.»
همچنین وی در مورد واگذاری کودک بی‌سرپرست به زنان مجرد افزود: «یکی دیگر از مواردی که قانون فرزندخواندگی را تسهیل کرده است، واگذاری کودکان بی‌سرپرست به خانم‌های مجرد بالای 30سال است که می‌توانند فقط فرزند دختر را به فرزندخواندگی بگیرند که خوشبختانه تا‌کنون استقبال بسیار خوبی صورت گرفته است.»
توقف بازدید خانواده‌های فرزند‌پذیر از کودکان
نتایج مثبت اصلاح قوانین سرپرستی کودک در ایران از سال1392 تا پیش از شیوع ویروس کرونا مطلوب بود اما با همه گیری این ویروس بخشی از پروسه فرزندخواندگی که به بازدید خانواده‌های فرزند‌پذیر از کودکان مربوط می‌شود متوقف شده است و ورود به مراکز بهزیستی و تمام شیر‌خوارگاه ها ممنوع شده است اما حتی با وجود اینکه اکنون درگیر بحران کرونا و مشکلات اقتصادی نظیر تورم و گرانی هستیم اثرات این تغییر همچنان قابل مشاهده است. در این بین طی سال گذشته سهم زنان مجرد بالای 30سال در فرزندپذیری به موجب اصلاح قوانین چشم‌گیر بوده است.
نگاه‌ها به قوانین فرزندخواندگی در ایران متفاوت است برخی پژوهشگران و منتقدان طرفدار تسهیل این قوانین به منظور افزایش آمار فرزندپذیری هستند اما برخی دیگر منتقد آن هستند و عقیده دارند که تسهیل این قوانین ممکن است در بلندمدت سبب سوء استفاده عده‌ای شود. برخی دیگر بر این باور هستند که به‌جای گسترده تر کردن تعریف فرزندخواندگی و افزودن کودکان بد سرپرست به دایره آن سازمان بهزیستی کشور باید تدابیر مناسبی را به منظور رفع مشکلات خانوادگی این کودکان اتخاذ کند چرا که فرزندپذیری کودکان بدسرپرست مشکلات متعددی از جمله ایجاد مزاحمت پدر و مادر واقعی فرزند به حضانت گرفته شده برای خانواده‌ای که او را به فرزندی گرفته‌اند به بار خواهد آورد.
بر اساس قوانین فعلی سه دسته از افراد می‌توانند، درخواست فرزندخواندگی بدهند:
- زن و شوهری که ۵ سال از تاریخ ازدواج آنها گذشته باشد و صاحب فرزند نشده باشند. حداقل یکی از زن یا شوهر باید بیشتر از سی سال سن داشته باشند. همچنین در صورتی که هنوز ۵ سال از ازدواج نگذشته باشد اما با تشخیص پزشک قانونی امکان بچه‌دار شدن نداشته باشند، می‌توانند تقاضای پذیرش سرپرستی کودکان و نوجوانان را بدهند.
- زن و شوهرِ دارای فرزند؛ البته حداقل یکی از آنها باید بیشتر از سی سال سن داشته باشد.
- دختران و زنان بدون همسر در صورتی که حداقل سی سال سن داشته باشند می‌توانند به تنهایی تقاضای پذیرش سرپرستی کودکان و نوجوانان را بدهند.
چند نکتهٔ مهم برای متقاضیان فرزندخواندگی:
- از میان این سه دسته، اولویت ابتدا با زن و شوهرِ بدون فرزند سپس با زنان و دختران بدون همسر و در نهایت با زن و شوهری است که فرزند داشته باشند.
- اگر کودک اقوام و بستگانی داشته باشد اصولا اولویت سرپرستی با این اقوام و بستگان است حتی اگر برخی شرایط قانونی را نداشته باشند (این امر بسته به تشخیص دادگاه و مصلحت کودک یا نوجوان است).
- اگر دختران و زنان بدون همسر (سرپرست منحصر) تصمیم به ازدواج بگیرند، باید مشخصات فرد مورد نظر خود را به دادگاه اعلام کنند. سازمان بهزیستی نیز باید گزارش ازدواج را به دادگاه ارائه کند. در این صورت دادگاه با بررسی پرونده در خصوص ادامهٔ سرپرستی به‌صورت مشترک یا فسخ سرپرستی تصمیم می‌گیرد.
- دختران و زنان بدون همسر تنها می‌توانند سرپرستی کودک یا نوجوان دختر بالای دو سال را بر عهده بگیرند.
برای ثبت نام در سامانه ملی فرزندخواندگی اینجا کلیک کنید
متقاضیان سرپرستی کودک یا نوجوان باید دارای شرایط زیر باشند:
- محجور نباشند؛ یعنی طبق قانون بتوانند امور مالی و غیرمالی خود را در کمال صحت عقل انجام دهند و خود نیازمند سرپرست نباشند
- به مواد مخدر، روان گردان و مشروبات الکلی اعتیاد نداشته باشند
- محکومیت کیفری مؤثر نداشته باشند؛ به همین دلیل ارائهٔ عدم سوءِ پیشینه کیفری برای افراد متقاضی ضروری است
- سلامت جسمی و روانی و توانایی عملی لازم برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی خود را داشته باشند. هم چنین نباید به بیماری‌های واگیردارد یا صعب العلاج مبتلا باشند
- صلاحیت اخلاقی داشته باشند
- معتقد به یکی از ادیان به رسمیت شناخته شده در ایران باشند (مسلمان، مسیحی، کلیمی یا زرتشتی باشند)
- تمکن مالی داشته باشند.
-
در حال حاضر کودکان و نوجوانانی را می‌توان به سرپرستی قبول کرد که زیر ۱۶ سال سن داشته و دارای یکی از شرایط زیر باشند:
- امکان شناخت پدر، مادر و جد (پدربزرگ) پدری آنها وجود نداشته باشد
- هیچ کدام از پدر، مادر یا جد پدری آنها زنده نباشند
- کودکان و نوجوانانی که سرپرستی آنها از سوی دادگاه به بهزیستی سپرده شده است و تا دو سال بعد از آن پدر، مادر یا جد پدری آنان برای سرپرستی به بهزیستی مراجعه نکرده باشد
- هر گاه پدر، مادر یا جد پدری هیچ کدام صلاحیت سرپرستی از کودک را نداشته باشند.
مدارک لازم برای تشکیل پرونده فرزندپذیری کدام است؟
- تصویر کلیه صفحات شناسنامه ایرانی متقاضیان
- تصویر کارت ملی متقاضیان
- تصویر کارت پایان خدمت یا کارت معافیت از خدمت (برای آقایان)
- تصویر سند ازدواج زوجین متقاضی
- تصویرآخرین مدرک تحصیلی متقاضیان
- تصویر سند مالکیت یا مبایعه‌نامه منزل یا اجاره‌نامه
- اصل یا تصویر گواهی مربوط اشتغال به کار یا تعیین میزان تقریبی درآمد متقاضیان مانند حکم کارگزینی، فیش حقوقی، پروانه کسب و ...
- تصویر مدارک بیمه پایه اجتماعی
- اصل گواهی پزشک متخصص زنان و زایمان مبنی بر عدم امکان بچه‌دار شدن (برای زوجین فاقد فرزندی که پنج سال از ازدواج آنان نگذشته باشد و بخواهند از اولویت اول برخوردار شوند. البته متعاقباً متقاضیان مذکور در این خصوص باید از پزشکی قانونی نیز گواهی دریافت نمایند)
- توجه نمایید؛ تصویر مدارک فوق باید خوانا باشد و بعد از اعلام بهزیستی باید در یکی از دفاتر اسناد رسمی توسط شما برابر اصل شود.
آیا می‌توانید دو یا چند کودک را به سرپرستی بپذیرید؟
- در برخی موارد بلی و در برخی موارد خیر. بدین معنا که؛ امکان پذیرش تقاضای سرپرستی از دو یا چند کودک طی یک تقاضانامه و همزمان وجود ندارد. مگر در موردی که شما بخواهید کودکانی که با هم خواهر و برادر هستند را بپذیرید. به استثناء این مورد و برای فرزندپذیری مجدد باید: (1) از تاریخ تحویل اولین کودک به شما حداقل 2 سال بگذرد.(2) پذیرش تقاضا قبل 2 سال، منوط به این است که کسی در لیست انتظار نباشد یا شما کودکی را بپذیرند که دیگران آن را بنا به دلایل گوناگون نظیر سن بالا، بیماری یا معلولیت یا ... نپذیرند.
- موضوع دیگر اینکه؛ تقاضای مجدد سرپرستی، تقاضای مستقلی از سرپرستی قبلی شما است. بنابراین با شما مانند یک شما جدید برخورد می‌شود و فرایندها می‌بایست از ابتدا تا انتها برابر ضوابط و مقررات جاری انجام شود.
- در پذیرش تقاضا جهت سرپرستی مجدد باید علاوه بر بررسی مجدد متقاضیان، وضعیت کودک تحت سرپرستی قبلی نیز مورد بررسی قرار گیرد.
قابل توجه متقاضیان فرزندخواندگی مقیم خارج کشور
- شما باید در برگ مصاحبه اولیه، اعلام نمایید که قصد فرزندپذیری از کدام استان را دارید. درصورتی که استان مدنظر خود را اعلام نکنید، بهزیستی به صورت پیش فرض بهزیستی استان تهران را انتخاب می‌کند.
- بعد از بررسی سوالات مربوط به مشخصات فردی و مصاحبه اولیه و وجود کودک متناسب با شرایط شما، باید جهت دریافت مدارک بعدی به مراجع ذیصلاح فرزندپذیری محل اقامت خود مراجعه نمایید. البته شما توسط کنسولگری به مراجعه مذکور معرفی خواهید شد.
- شما باید تصویر مدارک و ترجمه آن را در سامانه قرار دهید. مدارک باید توسط دارالترجمه رسمی، ترجمه شود. سپس اصل و ترجمه آن از طریق کنسولگری به بهزیستی ایران ارائه شود.-مرجع فرزندپذیری کشور محل اقامت شما باید کتباً ( مجزا یا به همراه گزارش مددکاری) صراحتاً متعهد شود که از زمان ورود کودک به آن کشور تا پایان 18 سالگی بر وضعیت کودک تحت سرپرستی و خانواده نظارت کرده و گزارش‌های مربوطه را در دوره‌های زمانی مقرر مطابق ضوابط و مقررات سازمان بهزیستی ایران از طریق سفارتخانه یا دفتر حافظ منافع و کنسولگری به بهزیستی ارسال می‌نماید.
- همچنین شما به مرجع متناظر با اداره سوءپشینه و سازمان پزشکی قانونی در ایران معرفی خواهید شد. -معرفی به سازمان پزشکی قانونی جهت ارزیابی بررسی وضعیت جسم و روان، عدم اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل، نازایی و ناباروری معرفی خواهید شد. -با توجه به لزوم بررسی پیشینه کیفری، شما علاوه بر دریافت گواهی عدم سوءپیشینه از مراجع خارج از کشور، به اداره تشخیص هویت در ایران نیز توسط بهزیستی معرفی خواهید شد. -شما جهت مشاوره فرزندپذیری در ایران نیز به مراجع ذیصلاح معرفی خواهید شد.
- کلیه مدارک خارجی شما باید توسط مترجمین رسمی در ایران یا مترجمین رسمی در خارج از کشور به زبان فارسی ترجمه شده و به انضمام اصل گواهی‌ها به تأیید نمایندگی برسد و از طریق وزارت امور خارجه به دفتر روابط عمومی و امور بین‌الملل بهزیستی کشور ایران ارسال شود. -بهزیستی بعد از بررسی کلیه سوابق و مدارک شما، درصورتی که صلاحیت شما را تأیید کند، از شما برای شرکت در جلسه کمیته فرزندپذیری در ایران دعوت می‌کند.
- بعد از تأیید نهایی شما توسط کمیته فرزندپذیری، مدارک به دادگاه جهت صدور حکم ارائه می‌شود. -کودک توسط بهزیستی استان به شما معرفی می‌شود. اگر شما کودک را قبول کنید، صورتجلسه تحویل توسط شما امضاء می‌شود و کودک به صورت آزمایشی و به مدت حداکثر شش ماه تحویل خواهد شد و می‌توانید به همراه کودک از کشور خارج شوید.
- اما در خروج کودک یا نوجوان از کشور باید بدانید که:الف) در دوره شش ماهه آزمایشی، امکان اخذ یا اصلاح شناسنامه کودک با نام شما وجود ندارد. بنابراین به دلیل عدم امکان صدور گذرنامه برای کودک در این مرحله، معمولاً کشورها اجازه ورود کودک به کشورشان را نمی‌دهند. لذا باید مدت شش ماه را در ایران زندگی کنید. بنابراین الزامی است که برای گذراندن این مدت در ایران آمادگی داشته و محل سکونتی در ایران به بهزیستی معرفی کنید. ب) اما اگر امکان خروج کودک در دوره آزمایشی را داشته باشید، شما باید تضمین مناسب جهت بازگشت کودک یا نوجوان تا پایان دوره آزمایشی، به دادستان بسپارید.
- 1.در دوره آزمایشی، بر وضعیت کودک نظارت خواهد شد. اگر در این مدت مشکلی پیش نیاید و وضعیت شما توسط بهزیستی مورد تأیید باشد، موضوع به دادگاه اعلام تا حکم دائم سرپرستی صادر می‌شود. 2. بعد از آن شما جهت صدور شناسنامه به اداره ثبت احوال جهت صدور و اصلاح شناسنامه معرفی می‌شوید.3.بعد از صدور شناسنامه یا اصلاح آن، شما: الف) برای انجام تملیک یا تعهدات مالی به نفع کودک به دفترخانه اسناد رسمی هدایت می‌شوید. تصویر مدرک فوق را شما مستقیماً یا از طریق نمایندگی باید به بهزیستی ارائه دهید تا در پرونده بهزیستی ضبط شود.ب) به اداره بیمه معرفی می‌شود تا برای فرزندخوانده خود حساب بیمه عمر افتتاح نمایید. تصویر مدرک فوق را شما مستقیماً یا از طریق نمایندگی باید به بهزیستی ارائه دهید تا در پرونده بهزیستی ضبط شود.
- به سبب هماهنگی‌های بین‌بخشی؛ بهزیستی با دادگاه خانواده، سازمان پزشکی قانونی، اداره تشخیص هویت، و غیره و همچنین انجام مشاوره‌های فرزندپذیری در داخل کشور و برای متقاضیان خارج از کشور انجام اقدامات و تعامل بهزیستی با نمایندگی‌ها، وزارت امور خارجه، مراجع فرزندپذیری خارج از کشور و غیره فرایند سرپرستی طبیعتاً طولانی و زمان‌بر است. بنابراین لازم است در کلیه مراحل صبور باشید.
