به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، در روزهایی که بازار بورس رونق دارد و سهامدار شدن توصیه مکرری است که همه‌جا به گوش می‌رسد، خیلی‌ها قید مخاطرات کرونا و احتمالا ابتلا به کووید-19را زده‌اند. هر چه راهروی منتهی به دفتر اصلی شلوغ است، داخل دفتر شلوغ‌تر است. جلوی دفتر پیشخوان، دستگاه نوبت‌دهی اتوماتیک قرار گرفته است؛ نقطه اتصال دست‌ها. هر تازه‌واردی یکی از 4دکمه دستگاه را می‌فشارد و می‌رود در صف یا کنجی از دیوار، هر جا که محلی برای توقف و ایستادن باشد از چند دقیقه تا چند 10 دقیقه.
داخل دفتر پیشخوان 3ردیف صندلی آبی گذاشته‌اند و روی همه آنها مراجعه‌کننده‌ای نشسته است؛ از فاصله اجتماعی خبری نیست بیشتر از نشسته‌ها، آدم‌ها ایستاده منتظرند تا نوبتشان شود. برخی هم مقابل چند باجه که با پوشش پلاستیکی ضخیم و سراسری بین کارمندان و مشتری‌ها فاصله انداخته است، کارشان را دنبال می‌کنند. در این دفتر پیشخوان 5باجه کار می‌کند که 2تا از آنها مسئول رسیدگی به امور بورسی‌اند.
پنجره‌های دفتر یکی در میان باز است و سیستم تهویه هوا خاموش. این خاموشی باعث شده هوا تب کند و اندک نفراتی که ماسک به‌صورت زده‌اند برای خلاص شدن از گرما آن را بردارند. باجه شماره یک بورس شلوغ‌تر است و 2 متصدی‌اش که جوانند و پرجنب و جوش فرصت سر خاراندن هم ندارند. مدیر دفتر پیشخوان مردی است بالای 60 سال با موها و محاسن سپید که هرازگاهی به آنها که ماسکشان را از جلوی دهان و بینی خود برداشته‌اند، تذکر می‌دهد که ماسک بزنند، اما کمتر کسی این تذکرها را به گوش می‌گیرد.
همزمان دختر جوانی با پوشه و خودکار و ماسک نصفه و نیمه بر صورت نزدیک یکی از مراجعه‌کنندگان کلافه از گرما می‌شود و با توضیح درباره بیمه‌نامه‌ای که می‌فروشد سعی در راضی کردن بورس‌بازها برای خرید بیمه دارد؛ تلاشی بی‌ثمر.
صدای مدیر دفتر دوباره بلند می‌شود، ملتمسانه می‌خواهد افراد فاصله را رعایت کنند و ماسک بزنند. یکی را که بی‌تفاوت‌تر است و گوش شنوا ندارد، مخاطب خاص خود می‌کند: «آقا. داداش. برادر، با شما هستم.»
مراجعه‌کننده‌ای که مخاطب قرار گرفته، دلخور می‌شود: «از صبح ماسک روی صورتمه. هوا گرمه و نمی‌تونم نفس بکشم. چند دقیقه نفس بگیرم بعد می‌زنم.» گرم صحبت با بغل دستی‌اش می‌شود.
ناقلان در صف
قطع و وصل شدن مداوم سایت شرکت‌های کارگزار بورس، عطش مردم برای ورود به بازار سرمایه و الزام به داشتن کد بورسی و تأیید هویت حضوری سجام اتفاقی است که باعث شده افراد زیادی کارشان یک روزه تمام نشود و مجبور باشند برای چندبار و هر بار برای چند ساعت در صف مراجعان به دفاتر پیشخوان منتخب کارگزاری‌ها معطل شوند.
رضوانه سعیدی، یکی از این افراد است که صبح زود برای دومین‌بار به دفتر کارگزاری میدان پونک آمده تا مراحل اداری ثبت سجامش را انجام دهد. کاغذهای مربوط به ثبت‌نامش در دستش تا شده و چروکیده و عرق از سر و رویش می‌بارد: «اول صبح آمدم کارگزاری تا به جمعیت نخورم، اما قبل از من 20نفر شاید هم بیشتر نوبت گرفته بودند تا دفتر پیشخوان کارش را شروع کند.»
جمعیت تنه به تنه هم ایستاده‌اند و تنها چیزی که رعایت نمی‌شود، پروتکل‌های بهداشتی و رعایت فاصله فیزیکی است. سعیدی معتقد است برای ثبت‌نام در بورس دارد با جانش بازی می‌کند: «از کجا معلوم کسانی که ماسک نزدند، ناقل نباشند؟ نمی‌دانم چرا مردم رعایت نمی‌کنند. اگر برای خودشان مهم نیست، چرا با جان مردم بازی می‌کنند؟»
تعارف در تذکر دادن
دفتر پیشخوان میدان ونک، در طبقه سوم یک مجتمع تجاری است. بزرگ‌تر از دفاتر مشابه دیگر و برای همین خدمات بیشتری را هم به گروه‌های نیازمند استفاده از خدمات غیرحضوری دولتی ارائه می‌کند. بین باجه خدمات بورس با باجه ارائه خدمات پستی فاصله‌ای نیست، اما آنهایی که دنبال کارهای ثبت احوالشان آمده‌اند با مراجعان بورس و پست، کاری ندارند و به فضای پشتی دفتر که بزرگ است و تعداد کارمندانش بیشتر، می‌روند. جلوی در ورودی از مراجعه‌کننده‌ها روی برگه‌ای بزرگ خواسته شده است، ماسک بزنند و دست خود را با ماده ضد‌عفونی‌کننده‌ای که کنار دستگاه نوبت‌دهی گذاشته شده، ضد‌عفونی کنند. روی زمین هم به فاصله نیم‌متر از هم محل ایمن انتظار مراجعه‌کنندگان علامت‌گذاری شده است، اما کمتر فردی فاصله‌گذاری را رعایت می‌کند. هرازگاهی مردی با لباس مشکی و ریشی گندمگون که به‌نظر مسئول نظم دادن مراجعه‌کنندگانی است که بیشترشان ماسک ندارند یا ماسکشان را زیر چانه زده‌اند، می‌آید و از آنها می‌خواهد فاصله را رعایت کنند. بعد هم به بیرون نگاهی می‌اندازد و از آنهایی که بیرون دفتر منتظرند می‌خواهد در طبقات تجمع نکنند. با اینکه تعداد ماسکنزدهها از ماسک‌زده‌ها بیشتر است، اما کسی به کسی تذکر نمی‌دهد. همه سرشان در گوشی‌های تلفن همراه است و دادن تذکر به زدن ماسک را وظیفه خود نمی‌دانند. شاید هم دنبال دردسر یکی به دو کردن با فردی که تذکر گرفته را ندارند و نمی‌خواهند سری که درد نمی‌کند را با دستمال ببندند.
وضعیت، نگران‌کننده است
مردم از بورس و رونق آن شنیده‌اند و برای ورود به بازار سرمایه شتاب دارند؛ شماری از کارگزاری‌ها از زمان شیوع کرونا تلاش کرده‌اند ارائه بخشی از خدمات را آنلاین کنند، اما صف متقاضیان دریافت کد سهامداری هستند. آنطور که روح‌الله میرصانعی، دبیرکل کانون کارگزاران می‌گوید، با فوت یکی از کارکنان بورس منطقه‌ای اصفهان و ابتلای چندین نفر از مدیران و کارکنان، اوضاع کارگزاری‌ها از نظر ابتلا به کرونا نگران‌کننده شده است: «هم‌اکنون آمار دقیقی از مبتلایان فعالان کارگزاری به کرونا نیست، اما مدیران عامل چند شرکت کارگزاری به همراه تعدادی از کارکنان به این بیماری دچار شده‌اند.» به گفته او، تعدادی از شرکت‌های کارگزاری مانند مفید از هفته پیش به‌دلیل ازدحام بسیار زیاد متقاضیان دریافت کد بورسی و کدآنلاین، اقدام به تعطیلی و ارائه خدمات غیرحضوری کرده‌اند و حتی دولت برخی از شعب این کارگزاری را در شهرستان‌ها پلمپ کرده یا هشدار داده که درصورت تکرار بی‌توجهی‌ها از فعالیت آنها جلوگیری می‌کند، اما تعداد زیادی از متقاضیان ناراضی می‌شوند و می‌خواهند حتما مراجعه حضوری داشته باشند. سازمان بورس پیش‌تر اعلام کرده بود شرکت‌های کارگزاری که توان رعایت موارد بهداشتی را ندارند اقدام به توقف خدمات حضوری کنند، اما به‌نظر می‌رسد رقابت میان کارگزاری‌ها برای دریافت مشتریان بیشتر و تصاحب بخش بزرگ‌تری از بازار مشتریان بالقوه امروزی شرایطی را فراهم کرده که دفاتر شماری از کارگزاری‌ها هم مثل دفاتر پیشخوان دولت همچنان تصمیمی برای توقف یا محدود کردن فعالیت‌هایشان نگیرند.
همسایه‌ها ناراضی
روی دیوارهای طبقات منتهی به دفتر کارگزاری روی کاغذ نوشته شده: «مشاعات ملک شخصی نیست. لطفاً تجمع نکنید. ماسک بزنید و به سلامت دیگران احترام بگذارید.» امضای امنای مجتمع پای برگه است. به‌نظر می‌رسد کسبه و صاحبان کسب و کارهای اطراف دفتر پیشخوان از رعایت نشدن پروتکل‌ها از سوی مراجعان و امکان ابتلای پرسنل یا مراجعان خودشان به کرونا نگرانند. تعداد کسانی که دو طرف پله‌ها و در راهرو ایستاده‌اند، زیاد است و همه با هم حرف می‌زنند؛ بدون ماسک و بدون رعایت هرگونه قاعده‌ای که رسم این روزهای کرونایی است. منشی شرکتی نزدیک به دفتر پیشخوان تازه سرکار آمده و در حال باز کردن دفتر کارش است. می‌پرسم با این تعداد مراجعه‌کننده نگران ابتلا به کرونا نیست؟ نگاهی به افراد منتظر می‌اندازد و می‌گوید: «یه‌ماه بیشتر است که هر روز بساطی داریم با اینا. هر چه ما مراعات می‌کنیم مشتری‌های این دفتر عین خیالشان نیست.» دختر جوان شیلد و ماسک به‌صورت دارد و با دستکش نخی خودش را از کرونا دور نگه داشته است. او معتقد است با وضعیتی که این دفتر درست کرده، دیر یا زود چند نفر از اهالی مجتمع کرونا می‌گیرند: «آنقدر گفتیم که مدام توی راهرو و این فضای بسته تجمع نکنند که زبانمان مو درآورده. یک نفر ناقل باشه در این فضای سربسته همه را مبتلا می‌کنه.»
ایده‌ای برای خلوت کردن دفاتر
نمی‌شود جلوی تجمع مراجعه‌کننده‌ها را گرفت. مراجعه‌کنندگانی که اغلب ماسک ندارند یا اگر هم داشته باشند با رسیدن به دفتر آن را برداشته‌اند. رعایت نشدن تذکرها و دستورالعمل‌های نصب شده روی در و دیوار دفتر پیشخوان، باعث شده متولیان برخی از دفاتر پیشخوان تلاش کنند با هر ترفندی هم که شده، از تجمع مشتری در دفتر خود جلوگیری کنند. برخی دفاتر از ساعت خاص به بعد، خدمات ارائه نمی‌کنند و نوبت‌دهی را به روز بعد موکول می‌کنند، اما متولی یکی از این دفاتر در میدان ونک ایده‌ای جالب دارد و ایده‌اش را با همه نقص‌هایش به مرحله اجرا درآورده است؛ نوبت‌دهی تلفنی به مراجعه‌کنندگان. روش کارش ساده است. شماره مشتری‌ها را می‌گیرد و نوبتشان که شد با آنها تماس می‌گیرد تا بیایند دنبال کارشان؛ ترفندی که اگرچه خیلی با استقبال روبه‌رو نشده، اما به هر حال چند مراجعه‌کننده را پی کارشان فرستاده و دفتر را خلوت‌تر کرده است. این ایده البته مشکلاتی هم دارد؛ مشکلی که گریبان «علیرضا» را گرفته و او را معترض به دفتر پیشخوان کشانده است: «نوبتم خیلی وقته گذشته، چرا تماس نگرفتین بیام به کارم برسم. اگر نمی‌آمدم که اصلاً یادتان نبود من هم در نوبتم.» کارمند مسئول، شلوغی دفتر را بهانه می‌کند و با گرفتن مدارک مرد معترض از او می‌خواهد کمی منتظر بماند. اعتراض علیرضا در نهایت باعث می‌شود کارش زودتر از دیگر افراد حاضر در دفتر پیشخوان انجام شود.
پروتکل‌هایی برای اجرا نشدن
مدیرکل بازرسی و پاسخگویی به شکایات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌گوید: بیشترین شکایت مردم از رعایت نشدن پروتکل‌های کرونا از دفاتر پیشخوان برخی اداره‌هاست. به گفته محمدحسین حیدری هر صنفی که براساس دستورالعمل ستاد ملی کرونا بازگشایی می‌شود، شکایت از آن سرازیر می‌شود. بیشترین شکایت از دفاتر خدماتی است که خدمات ادارات دولتی ازجمله بیمه‌ها را ارائه می‌کنند. او توضیح می‌دهد: بعد از دریافت این شکایات، بلافاصله با دستگاه مربوطه تماس می‌گیریم به‌عنوان مثال در تماسی که با سازمان تأمین اجتماعی گرفته شد، اعلام کردند که مراجعه حضوری مردم برای تمدید دفترچه ضروری نیست و به‌صورت خودکار دفترچه‌ها تمدید شده است اما مردم به‌صورت سنتی احساس می‌کنند که باید حضوری این خدمات را دریافت کنند. حیدری می‌افزاید: در برخی دفاتر پیشخوان با هجوم مردم و صف‌های فشرده مواجه شده‌ایم که امیدواریم با رسیدگی دستگاه‌های مرتبط این مسئله حل شود. به گفته این مقام مسئول در وزارت بهداشت، با عملیات قهری نمی‌توانیم پروتکل‌ها را نهادینه کنیم. پروتکل‌ها برای حفظ سلامت مردم است و اگر لازم است مردم به اماکن عمومی مانند بانک یا دفاتر پیشخوان مراجعه کنند، خودشان باید این تردد را مطابق با پروتکل‌های بهداشتی انجام دهند. حیدری با تأکید بر اینکه نظارت مردمی بیشترین تأثیر را دارد از مردم خواست موارد تخلف را به سامانه ۱۹۰ گزارش کنند.
غیرحضوری لطفاً
صف بلند مردم در دفاتر پیشخوان دولت در حالی است که در روزهای اخیر تغییراتی در روند احراز هویت متقاضیان دریافت کد سجام از سوی سجام پیش‌بینی شده و فرایند احراز هویت را به‌صورت غیرحضوری هم تأیید کرده‌اند. درواقع متقاضیان می‌توانند تنها با استفاده از تلفن‌های هوشمند برای احراز هویت اقدام کنند. فرد متقاضی با ورود به سامانه سجام تصویری از خود را در سایت بارگذاری و موظف است نوشته‌ای را که به شکل آنلاین در نمایشگر تصویر خود دریافت می‌کند را بخواند. ربات یا فرد تأیید‌کننده کد سجام پس از تأیید چهره فرد متقاضی و خواندن مطلب از سوی فرد به شکل آنلاین، هویت متقاضی دریافت کد سجام را تأیید می‌کند. با وجود این هنوز دفاتر پیشخوان دولت مملو از افرادی است که در صف انجام فرایند دریافت کد بورس و سجام خود هستند. اغلب این افراد از اقشار نسبتا کم‌درآمد جامعه و افرادی هستند که گوشی‌های تلفن همراه هوشمند در اختیار ندارند یا توانایی استفاده از این فناوری را برای احراز آنلاین هویت خود ندارند.
