به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، در روزهای اخیر زیاد این جمله را می‌شنویم که فاصله اجتماعی را با دیگران حفظ کنید تا از انتقال ویروس کرونا جلوگیری شود. اما «فاصله» در تعاملات فردی و اجتماعی ما واجد معناهای متفاوتی است و این‌گونه نیست که هر فاصلهای برای همگان واجد یک معنا باشد. در ادامه به صورت اجمالی به تعریف فاصله در تعاملات فردی و اجتماعی اشاره می‌کنم. در جدول پایین صفحه، فاصله و انواع آن برمبنای شدت صدا١ آورده شده است. البته باید توجه داشت آنچه مطرح شده لزوما در همه فرهنگ‌ها و کشورها یکی نیست و شرح فاصله به فرهنگ و حتی به خرده‌فرهنگ وابسته است. برای مثال در یک کشور نیز از استانی به استان دیگر، از شهری به شهر و روستای دیگر این فاصله‌ها متفاوت هستند. پس ما با نسخه‌ای یکسان مواجه نیستیم، اما برای ارتباطات و تعاملات بین‌المللی به‌ویژه در شرایطی که حضور گردشگران خارجی به کشورمان فزونی یافته آگاهی از آن مفید است.
این فرهنگ است که هنجارهای خود را در زمینه فاصله ما با دیگران مشخص می‌کند و حتی با داشتن دستورالعمل بالا نیز که از مطالعه در آمریکا به دست آمده است، نمی‌توان انتظار داشت صرفا اعداد و ارقام تعیین‌کننده باشند و هدف ارایه الگویی استخراج شده است و قطعا از دختر تا پسر، از پیر تا جوان و از کاسب و تاجر تا فروشنده دوره‌‌گرد و ... در فاصله و شیوه ایستادن در کنار دیگران تفاوت وجود دارد.
فضای ارتباطی و به تعبیری دیگر فاصله، تابع شرایط محیطی و فرهنگی است. اگر شما وارد مراسم عروسی و حتی رستوران شوید و قبل از شما فرد ناشناسی در آنجا نشسته باشد، معمولا کنار نفر قبلی نمی‌نشینید و فاصلهای را با او در نظر می‌گیرید. از سویی در برخی مراسم خاص، تمایل به نزدیکی بیشتر احساس می‌شود که می‌توان به مراسم عزاداری اشاره کرد.
ادوارد هال به مطالعات مربوط به فضا و فاصله، اصطلاح همجواری می‌دهد و آن را فاصله بین یک یا چند نفر در ارتباطات اجتماعی می‌داند. اندیشمندان علوم اجتماعی در این‌باره از معیارِ فاصله اجتماعی استفاده می‌کنند که می‌تواند میزان دوست‌داشتن و حتی تنفر را هم برساند (البته در جایی که اجباری در کار نباشد مثل صف نانوایی و...). انسان‌ها در ارتباط با دیگران دارای قلمرو هستند و از این‌رو است که بی‌آنکه مرزی مشخص باشد به یکی نزدیک می‌شویم و از دیگری فاصله می‌گیریم، گویی هاله و نیرویی ما را پشت یک فاصله نگه می‌دارد. روابط انسان‌ها برحسب فاصله به صمیمانه، شخصی، اجتماعی و عمومی قابل تقسیم هستند.
در فاصله صمیمانه و دوستانه فارغ از سانتی‌مترهایی که در جدول آمده است و خود در اطراف‌مان شاهد هستیم، بیشتر مسایل محرمانه مطرح می‌شود و افراد (معمولا دو نفر) چنان حرف می‌زنند و رفتار می‌کنند که جز خودشان کسی نشنود و چیزی نفهمد، تصادفی هم اگر گوش کنیم چیزی مثل پچ‌پچ یا نجواکردن می‌شنویم. خب لابد مسأله خصوصی و مهمی در بین است که چنین به هم نزدیک می‌شوند و حرف می‌زنند. این فاصله برای اماکن عمومی مناسب نیست، منظور این است که بروز چنین رفتاری در فضای عمومی شایسته نیست و ممکن است به دیگران بربخورد و موجب کدورت شود. در مجموع این فاصله زیر ٥٠سانتی‌متر است و هرچه کمتر شود، محتوا محرمانه‌تر و خصوصی‌تر می‌شود. اما فاصله دیگر، فاصله شخصی نام دارد که می‌تواند محدوده قلمرو فرد هم باشد. تا یک متر و ٢٠سانتی‌متر هم می‌رسد، اما آنچه مطرح می‌شود، شخصی است. حتما یاد مطب برخی پزشکان و جلسات دیدار با برخی مدیران افتادید که لبت را باز نکرده، بقیه خواسته و ناخواسته می‌شنوند که چه می‌گویید و شما حتی از خِیر گفتن برخی حرف‌ها می‌گذرید، چون فضا را شخصی نمی‌دانید. پزشکان و مدیران و همه کسانی که ارباب‌رجوع دارند، لازم است دقت کنند فضای ارتباطی مناسب و شخصی‌شده‌ای برای مراجعان خود فراهم کنند تا جو رابطه، ایمن و آرامش‌بخش باشد.
برای مثال شما وقتی به اتفاق خانواده در یک بوستان نشسته‌اید، اگر خانواده دیگری در حالی که فضا و جای خالی وجود دارد، از حدی به شما نزدیک‌تر شوند و کنارِ شما بنشینند، حس خوبی به شما دست نمی‌دهد؛ هرچند مکان عمومی است، اما شما احساس می‌کنید آنها به حریم‌تان وارد شده‌اند.
فاصله اجتماعی را هم باید در نظر گرفت که تقریبا از ١٢٠سانتی‌متر تا بیش از سه‌ونیم متر است. این فاصله مخصوص نشست‌های اجتماعی است و کم کردن آن موجب افزایش نگرانی و اضطراب دیگری می‌شود. برای نمونه می‌توان به جلسات بازرگانی و کسب‌وکار در دفاتر اداری اشاره کرد.
در نهایت به فاصله عمومی می‌رسیم. این فاصله به فرهنگ وابسته است. اگر هم بخواهیم در این محدوده با دیگران ارتباط بگیریم، فقط نمی‌توان به ارتباطات کلامی بسنده کرد و باید از حرکات غیرکلامی از جمله حرکات دست‌ها هم استفاده کرد، چون شنونده نزدیک شما نیست. به عبارتی هر چه فاصله ما بادیگران بیشتر می‌شود، در زمان صحبت‌کردن و ... بالابردن صدا، تلفظ، اشاره‌ها و حرکات غیرکلامی مهم‌تر می‌شوند. به این نکته نیز باید توجه داشت که دوستان ما فضای شخصی خاص خود را دارند و ممکن است به یکی از آنها بتوان نزدیک‌تر شد، اما دیگری چنین اجازه ای به ما ندهد و اگر این موضوع را رعایت نکنیم موجب ناراحتی و حتی عصبانیت و پرخاشگری او می‌شود.
همچنین مکان و معماری نیز روی فاصله موثر است. دانش‌آموز یا دانشجو در کلاس روز اول روی یک صندلی می‌نشیند، پس از چند روز می‌گوید صندلی من و از نشستن دیگری روی آن ناراحت می‌شود، گویا مالک آن است و در زمان استفاده از آن صندلی شاید درس را هم بهتر یادمی‌گیرد. همین گونه است که مادربزرگ‌ها در خانه خود راحت‌تر هستند، حتی اگر در خانه فرزندشان همه اختیارات خانه خودشان را هم داشته باشند.
خانم‌ها و حتی آقایانی را هم دیده‌اید که در مسجد و... جای خاصی دارند و حتی اگر حضور نداشته باشند، بقیه ترجیح می‌دهند جای آنها ننشینند یا افرادی که وقتی جایی را برای چند ساعت ترک می‌کنند، چیزی از وسایل‌شان را آنجا می‌گذارند تا کس دیگری آنجا ننشیند، این صحنه در کتابخانه‌هایی که کنکوری‌ها و دانشجویان بیشتر به آنجا مراجعه می کنند، مشهودتر است. یا وقتی همراه برخی برای تفریح جایی می‌روید، حاضر نیستند در مکان جدیدی اتراق کنند و سعی می‌کنند جایی بایستند و استراحت کنند که قبلا آنجا رفته‌اند و حس خوبی از آن دارند. دفاع از فضای شخصی به شخصیت و روش ارتباطی افراد بستگی دارد یا واکنشی آرام نشان می‌دهند یا تند. برای مثال از خود حرکاتی نشان می‌دهند که دیگری از آنجا برود یا رفتار تهاجمی از خود نشان می‌دهند. به هرحال، تنظیم فاصله با دیگران هنر است و باید با رعایت فرهنگ، هنجارهای جامعه، شناخت دیگران، نیازها و حساسیت‌های‌شان فاصله خود را با آنها کنترل و تنظیم کنیم. حالا که بحث ویروس کرونا و رعایت فاصله اجتماعی جدی شده است، می‌توان از آن به عنوان فرصتی برای رعایت حریم‌ها و فرصت‌ها بهره برد.
