به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ابتکار، شهروندان ایرانی و به ویژه تهرانی‌ها، هنگام آلودگی هوا، در انتظار باد، باران و برف هستند، اما همان قدر که آلودگی می‌تواند مدارس را تعطیل کند، برف و باران‌های سیلابی هم می‌تواند! تعطیلی مدارس در این شرایط هرچند یک اقدام پیشگیرانه از نتایج ثانویه یک رویداد طبیعی – که البته تشدید آن انسان‌ساز است – به شمار می‌رود، اما با توجه به هزینه‌های فراوان ایجاد شده و نیز در نظر نگرفتن برخی حواشی دیگر نمی‌تواند یک سازوکار همیشگی به شمار بیاید. در‌واقع راهکار تعطیلی، تنها یک راهکار برای شرایط بحران است، اما اگر قرار باشد بحران به هر دلیل کوچکی ایجاد شود، شرایط بحرانی به یک شرایط عادی و همیشگی تبدیل می‌شود و تنها راه جلوگیری از آن حل پایه‌ای ماجرا به گونه‌ای دیگر است.
محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش پنجشنبه هفته گذشته در حاشیه یک مراسم به هزینه‌های تعطیلی مدارس بر اثر آلودگی هوا و سایر حوادث طبیعی پرداخت و درباره تاثیر تعطیلی مدارس بر کاهش زمان آموزش اظهار کرد: «تحصیل یک موقعیت ممتاز و طلایی برای آموزش است. باید حداکثر تلاش را به کار ببندیم که کمترین تعطیلی را داشته باشیم. کارشناسان اذعان دارند که میان محتوای درسی و ساعات اختصاص یافته تناسبی وجود ندارد و با اضافه شدن تعطیلات این فشار تشدید خواهد شد. امیدوارم تمام افرادی که درباره تعطیلی مدارس تصمیم‌گیری می‌کنند به این موضوع توجه داشته باشند. شورایی که در استانداری تشکیل می‌شود در‌این‌باره تصمیم‌گیری می‌کند و امیدوارم توجه داشته باشند که این تعطیلی‌ها به حداقل برسند. این تعطیلات در کنار هزینه‌های مادی باعث اختلال در تعلیم و تربیت هم می‌شوند».
نیوشا ابراهیمی، کارشناس حوزه آموزش در‌این‌باره می‌گوید: «هرچند شاید در شرایط بحرانی برای حفظ جان و سلامت دانش‌آموزان چاره‌ای جز تعطیلی مدارس نباشد، اما هزینه‌های این امر فراتر از ظواهر آن است. شاید در نگاه اول تنها هزینه‌هایی مثل پرداخت حقوق بدون کار یا بی‌استفاده ماندن فضای آموزشی به چشم بیاید، اما کمی که دقیق‌تر شویم، حتی نتایج معنوی این ماجرا نیز هزینه‌های میان‌مدت و بلندمدتی خواهد داشت». وی افزود: «ممکن است دانش‌آموز از سر شیطنت کودکی، از تعطیلی مدرسه خوشحال شود، اما واقعیت اینجاست که دروس روزهای تعطیلی تلنبار می‌شود و با کاهش زمان آموزش، معلم فرصت کمتری برای پرداخت به مباحث دارد. در این شرایط ممکن است برخی مباحث از تدریس جا بمانند یا به آنها چنانکه باید پرداخته نشود، در این شرایط دانش‌آموزی که بدون یادگیری خوب این مباحث به پایه بعدی می‌رود یا در دبیرستان برای کنکور آماده می‌شود، بخشی از درس را به خوبی یاد نمی‌گیرد و در آینده ضربه می‌خورد». این کارشناس حوزه آموزش یادآور شد: «حتی همین فشردگی در حجم بالای دروس می‌تواند با ایجاد خستگی بر اثر فشار وارده به دانش‌آموزان، کیفیت یادگیری آنها را کاهش دهد و این نکته هم آثار متاخری به دنبال خواهد داشت. بخشی از این شرایط شاید با کلاس‌های جبرانی بهبود می‌یابد، اما باید در نظر بگیریم که این کلاس‌ها هم هزینه‌های مادی مثل هزینه برگزاری و معنوی مثل تشدید خستگی و فشار را به دنبال دارد. به طور کلی وقتی زمان می‌گذرد، قابل جبران نیست و هرچه مرتبط با آن است، هزینه و خسارت محسوب می‌شود». وی با اشاره به اثرگذاری منفی ماندن طولانی‌مدت کودکان در خانه بر کسل شدن، بی‌حوصلگی و کاهش نشاط و شادابی آنها در پایان یادآور شد: «در این نکته کارشناس نیستم، اما به عنوان یک مادر فکر می‌کنم فارغ از تعطیلی به دلیل بارش برف و باران، درباره آلودگی هوا بخشی از دلیل تعطیلی مدارس کاهش رفت و آمدها برای کاهش آلودگی باشد، اما الزاما به این نتیجه منجر نمی‌شود چرا که ممکن است بچه‌ها به مدرسه نروند، اما والدین مجبور باشند آنها را به خانه آشنایان بسپارند یا برای جلوگیری از حوصله سر رفتن‌شان بیرون ببرند. درنتیجه به عنوان یک شهروند می‌گویم که مسئولان به جای تعطیلی بهتر است حداقل یک افق چند ساله برای کاهش آلودگی هوا داشته باشند تا این هزینه‌ها کمتر شود».
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز این نظر را تایید می‌کند که تعطیلی مدارس یک راهکار موقتی است. او در حاشیه مراسم روز جهانی ایدز به ایسنا گفته است: «تا کنون اقدامات زیادی در زمینه مبارزه با آلودگی هوا انجام داده‌ایم، اما متاسفانه نباید این اقدامات تنها به فصل‌های خاصی از سال که آلودگی تشدید می‌شود، منتهی شود؛ بلکه نیاز به یک زیرساخت اساسی برای رفع این مشکل داریم. تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها یک راهکار موقت است و نمی‌تواند تضمین کننده حفظ هوای پاک و یا ماندگاری آن باشد». وی با اشاره به اینکه بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی، ریوی و کلیوی می‌تواند با آلودگی هوا تشدید شود، گفت: «یکی از مواردی که می‌تواند منجر به اصلاح کیفیت هوا شود، اصلاح نوع بنزین و افزایش کیفیت خودروها است. این در حالی است که علاوه بر تشویق به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و همچنین تشویق به عدم استفاده از خودروهای تک سرنشین، باید به فکر اصلاح بنزین و جلوگیری از سوختن ناقص آن و همچنین افزایش کیفیت خودروهای داخلی باشیم». در این میان شاید این سوال پیش بیاید که چرا در کنار مدارس، اغلب خبری از تعطیلی مهدهای کودک نیست. در همین راستا، حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نسبت به سرگردانی کودکان مهد و پیش‌دبستانی همزمان با تعطیلی مدارس به دنبال آلودگی هوا هشدار داد و گفت: «رویکرد مهدهای کودک «خانواده مدار» است لذا برای همکاری با والدین شاغلی که در چنین روزهایی جایی برای نگهداری از فرزندانشان ندارند، اقدام به تعطیلی نمی‌کنند، این در حالی است که باز بودن مهدهای کودک، هیچ نفعی هم برای صاحبان آنها ندارد». وی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه وقتی کمیته اضطرار آلودگی هوا مصوبه‌ای را اعمال می‌کند، همه باید آن را در استان اجرا کنند، افزود: «این در حالی است که ما از سوی والدین شاغل که کسی را برای نگهداری فرزندانشان در روزهای آلوده ندارند هم با مشکلاتی روبه‌رو هستیم. به همین دلیل در این شرایط مهدکودکی که باز است هیچ سود شخصی برایش نخواهد داشت و این مرکز کار را جهت رفاه حال مشتریانش انجام می‌دهد». وی با اشاره به اینکه وقتی مدارس و مهدهای کودک به دنبال آلودگی هوا تعطیل می‌شوند، کودکان عمدتا به دلیل اشتغال والدین دچار سرگردانی می‌شوند، تصریح کرد: «زمانی که این خانواده‌ها در این شرایط قرار می‌گیرند بعضا باید کودک را در وضعیت نامساعد هوا به محل کار ببرند که به نظر می‌رسد اشتباه بزرگ‌تری است، چراکه محل تحصیل کودکان معمولا نزدیک محل سکونت خانواده است؛ این در حالی است که قرار گرفتن کودک در مسیر رفت و آمد والدین به محل کار باعث می‌شود کودک آسیب بیشتری ببیند». معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: «به هرحال وقتی مهدهای کودک تعطیل است کسی نمی‌تواند از این کودکان نگهداری کند و خانواده‌ها چاره‌ای جز بردن کودک به محل کار که جای مناسبی هم برای کودکان نیست، ندارند».
مسعودی‌فرید در ادامه به ارائه پیشنهاداتی برای رفع این مشکل پرداخت و گفت: «اگر قرار است والدین در کنار فرزندانشان در منزل بمانند باید روی ساز و کار اجرای درست این موضوع نیز فکر کنیم تا چگونه با حداقل هزینه، مشکلات و پیامدها این اقدام اجرایی شود». وی توضیح داد: «مدرسه چون سیستم رسمی‌تری است با مصوبه کمیته اضطرار تعطیل می‌شود، اما سیستم مهدهای کودک «خانواده محور» است و در راستای رفاه حال خانواده‌ها مجبور به سرویس‌دهی است. با اینکه ممکن است حداکثر ۳۰ درصد کودکان به مهدکودک رفته باشند، اما مهدکودک برای همین تعداد نیز باید کارهای روزمره از جمله تامین ناهار، حضور کارکنان و... را انجام دهد. امروز یک سری از مهدهای کودک باز هستند، اما این جا نفعی برای مهدکودک نیست لذا برای رفع این مشکل باید راهکاری برای مرخصی والدین شاغل ارائه شود. ما مهدکودک‌ها را جریمه نمی‌کنیم اما تذکر می‌دهیم». وی در پایان تاکید کرد: «به هر حال باید راهکاری ایجاد کنیم تا خانواده‌های شاغل جایی را برای نگهداری کودکانشان داشته باشند».
هرچند در سخنان معاون سازمان بهزیستی اشاره شد، تسهیل مرخصی والدین هم می‌تواند در این شرایط کمک‌کننده باشد، اما باید در نظر گرفت که حتی مرخصی نیروی کار هم هزینه‌زا محسوب می‌شود و در زمره خسارت‌های ناشی از آلودگی قرار می‌گیرد. با این حال محسن علیجانی، دبیر مجمع نمایندگان تهران می‌گوید که «پیشنهاد ما تعطیلی برخی ادارات در کنار مدارس و دانشگاه‌هاست تا با کاهش رفت و آمد از حجم آلودگی هوا هم کم شود. البته این تصمیم منوط به نظر استاندار و کمیته اضطرار است». وی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: «هر سال شاهد مشکل آلودگی هوا هستیم باید این مشکل ریشه‌ای حل شود، با تعطیل کردن مدارس و دانشگاه‌ها مسئله حل نخواهد شد باید فکری به حال بهبود وضعیت حمل و نقل عمومی و انجام اقدامات قانونی شود، نه اینکه منتظر باد و باران برای کاهش آلودگی هوا بمانیم». این نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر لزوم اتخاذ تصمیم جدی برای مقابله با آلودگی هوا اظهار کرد: «آلودگی هوا هزینه‌های زیادی به حوزه سلامت وارد می‌کند و باعث تشدید بیماری‌های قلبی، عروقی و تنفسی خواهد شد باید کاری کنیم که وضعیت هوا هرچه سریع‌تر از شرایط ناسالم خارج شود در همین راستا امروز یا فردا مجمع تهران جلسه‌ای با استاندار تهران برگزار خواهد کرد».
پیروز حناچی، شهردار تهران نیز دیروز از لزوم فعالیت سایر دستگاه‌ها در این زمینه گفت و اظهار کرد: «اجرای قانون هوای پاک وظیفه همه دستگاه‌ها است که در این قانون با جزئیات وظایف همه مشخص شده است و شاید اگر بخواهیم با تعیین درصد درمورد نقش شهرداری در کاهش آلودگی هوا صحبت کنیم باید بگویم که ما بین 10 تا 15 درصد نقش داریم». حناچی با بیان اینکه آلودگی هوا شوخی بردار نیست، در پاسخ به این سوال که آیا عدم اجرای قوانین توسط دستگاه‌ها را در هیئت دولت مطرح می‌کنید یا نه، تاکید کرد: «من پیگیری می‌کنم».
به هر ترتیب به نظر می‌رسد تا زمانی که دستگاه‌های موثر در کاهش آلودگی هوا به صورت یکپارچه برنامه‌ای برای کاهش آلودگی ارائه و اجرایی نکنند، این هزینه‌های آشکار و پنهان باید پرداخت شود. تا آن زمان به قول شهردار تهران تنها چاره این است که باد بیاید!
