به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، یکی از عوامل حواس‌پرتی خارجی علائم تبلیغاتی حاشیه جاده‌ای است. افزایش مقدار اطلاعات بصری از منابعی مثل تبلیغات حاشیه جاده‌ای، شلوغی در دید کاربران مسیر را ایجاد کرده‌اند. هدف از نصب تابلوهای تبلیغاتی جلب‌توجه تعداد زیادی از کاربران به محصول یا سرویس خاصی است. این اتفاق می‌تواند باعث توجه کمتر رانندگان به هنگام رانندگی شده و به عنوان منبعی برای حواس‌پرتی باشد و خطر کاهش ایمنی را برای کاربران جاده به همراه داشته باشد. از این جهت نگرانی‌هایی درباره رشد تعداد تابلوهای تبلیغات حاشیه جاده‌ای به‌وجود آمده است. این نگرانی از 2 منظر بررسی می‌شود: 1- بحث ایمنی که باعث پرت شدن حواس رانندگان توسط تبلیغات و 2- بحث زیبایی که باعث گذاشتن تأثیر منفی روی چشم‌اندازها می‌شود. تاکنون تحقیقات اندکی در رابطه با تأثیر تابلوهای تبلیغاتی بر عملکرد رانندگی انجام شده است. برخی از کارشناسان بیان کرده‌اند که تبلیغات حاشیه جاده‌ای به پیچیده‌تر شدن محیط دید راننده کمک کرده و منجر به حواس‌پرتی بیشتر رانندگان می‌شود. از نظر این گروه نرخ تصادفات با محل تابلو تبلیغاتی مرتبط و یک عامل کمک‌کننده به حواس‌پرتی و بروز تصادف است.
رشد قارچ‌گونه بیلبوردها
در حال حاضر در ایران مهم‌ترین عوامل ضد منظرآرایی در راه‌ها نصب تابلوهای تبلیغاتی در حاشیه راه، دستفروشی در ورودی شهرها و ساخت و ساز‌های غیرمجاز در حریم راه است که در بسیاری از محورها با برخورد جدی سازمان راهداری و تخریب سازه‌های غیرمجاز، جمع‌آوری دست‌فروشان و تخریب تابلوهای غیرمجاز مواجه شده است.
همان‌طور که گفته شد نصب بی‌رویه تابلوهای تبلیغاتی در حاشیه راه معضلات فراوانی به همراه دارد . از بعد زیبایی‌شناسی، ضد منظرآرایی است و نمای زشتی به چشم‌اندازها می‌دهد و موجب پیچیده شدن محیط دید راننده و به تبع آن کاهش تمرکز راننده و افزایش خطر شده و حتی موجب کاهش اثرپذیری و اطاعت‌پذیری نسبت به تابلوهای راهنمایی و رانندگی می‌شود. در میان عوامل موثر بر حواس راننده، تابلوهای تبلیغاتی به طور بالقوه می‌توانند بر حواس راننده تاثیر بگذارند و تقاضای بصری راننده را افزایش دهند. از سوی دیگر باید به این نکته توجه کنیم که تابلوهای تبلیغاتی ماهیتا برای جلب‌توجه طراحی شده‌اند بنابراین آنجاست که تابلوهای تبلیغاتی به عنوان تهدیدی بر ایمنی راه مورد بررسی قرار می‌گیرند. رنگ، تضاد، تعادل، هماهنگی و حرکت، از جمله ویژگی‌های تابلوهای تبلیغاتی هستند که می‌توانند در حواس پرتی راننده موثر باشند. این مساله در بسیاری از جاده‌های کشور رعایت می‌شود. البته علاوه بر تابلوهای تبلیغاتی باید به پل‌های بین راه نیز اشاره کرد. پل‌هایی که به شکل بی‌او تی به پیمانکاران واگذار می‌شوند و در بسیاری از موارد پیمانکار بدون بررسی فنی و تنها با هدف استفاده تبلیغاتی اقدام به ساخت پل‌هایی در بزرگراه‌های اصلی کشور می‌کند که این مساله در بزرگراه‌های منتهی به پایتخت ملموس‌تر است.
متاسفانه اکنون قاعده خاصی برای فاصله قرارگیری این سازه‌های تبلیغاتی و پل‌ها از همدیگر وجود ندارد و به همین دلیل در برخی محورها این المان‌های مصنوعی بسیار پررنگ بوده و در برخی جاده‌ها هم اصلا وجود ندارند. همان‌طور که اشاره شد نزدیکی به کلانشهرها یکی از مواردی است که باعث می‌شود تعداد پیام‌های تبلیغاتی و تجاری بیشتر شده و به تبع آن تابلوهای تبلیغاتی نیز بیشتر شود. به‌طور مثال مشاهدات عینی نشان می‌دهد که در یک محور مشخص بزرگراهی کرج در محدوده گرمدره تا پل کلاک که حدودژ 10 کیلومتر است، در طول 5 سال تعداد تابلوهای تبلیغاتی 20 برابر و با رشد 2000 درصدی مواجه بوده است. این محور در سال 93 مجموعا دو دستگاه پل و 1 بیلبورد تبلیغاتی داشته است. در سال 95 این تعداد به 8 بیلبورد و 7 پل عابر پیاده تبدیل شده و بر اساس مشاهدات عینی هم‌اکنون در فاصله 10 کیلومتری گرمدره تا پل کلاک 40 بیلبورد تبلیغاتی وجود دارد. یعنی حدود 2000 درصد رشد در 5 سال و 500 درصد رشد در 3 سال! طبیعی است که این میزان المان تبلیغاتی در یکی از پرترددترین بزرگراه‌های کشور باعث پایین آمدن ایمنی محور و همچنین افزایش تعداد تصادفات می‌شود. بر اساس پژوهشی با عنوان «تاثیر تابلوهای تبلیغاتی و بیلبوردها برعملکرد راننده و ایمنی راه» که در کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر از سوی سعید حسامی و امیررضا بزرگ‌نیا ارایه شد، اگر راننده برای 5 ثانیه در حالی که با سرعت 90 کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند دچار حواس پرتی شود، نمی‌تواند 199 متر یا بیشتر به راه توجه کند و این زمان خیلی بیشتر از مدت زمان الزام برای وقوع یک حادثه است.
بر اساس این پژوهش با توجه به نتایج بررسی‌های مدیریت راهداری کشور فنلاند، از مجموع 595 حادثه جاده‌ای، در 6 حادثه تبلیغات کنار جاده‌ای به‌طور مستقیم تاثیر داشته است. در 5 مورد تبلیغات باعث مسدود شدن دید راننده، در یک مورد توجه راننده به سمت تبلیغ کشیده شده و در مورد آخر تبلیغات دید راننده را سد و توجه او را نسبت به دیگر کاربران راه از بین برده است. کلیه تصادفات در تقاطع‌ها اتفاق افتاده است. در برخی از این حوادث، تابلو در ناحیه‌ای از دید قرار داشته که باعث مسدود شدن دید راننده شده و در برخی از موارد با وجود اینکه درست جانمایی شده ولی هنوز یکی از عوامل تصادف است.
در پژوهش دیگری مک موناگل در تحقیقاتی در ایالت میشیگان به مدت 3 سال آمار و محل وقوع تصادفات جاده‌ای را در مسیرهای مطالعاتی مشخص در حوزه‌های مختلف مورد بررسی قرار داده و نتیجه گرفته است که تابلوهای تبلیغاتی در محل تقاطع‌ها، منجر به تصادفات بیشتری نسبت به سایر بخش‌های راه شده‌اند. از دیگر نتایجی که او به دست آورد، آن بود که حوادث رانندگی در جاده‌های مستقیم دارای بیلبوردهای تبلیغاتی نسبت به تقاطعات دارای بیلبورد درصد کمتری را به خود اختصاص داده‌اند. مطالعات موسسه تحقیقات راه‌ها در استرالیا هم نشان می‌دهد، وقتی در مسیری تابلوی تبلیغاتی نصب شده باشد، راننده‌ها به راه و دیگر راننده‌ها توجه کمتری نشان می‌دهند.
راهکارها
از این پژوهش‌ها می‌توان استنباط کرد که تابلوهای تبلیغاتی به صورت بالقوه در حواس‌پرتی رانندگان موثر بوده و نقش مهمی به صورت غیرمستقیم و گاهی حتی مستقیم در عوامل منجر به تصادفات جاده‌ای دارند. راهکارهای پیشنهادی در این خصوص در راستای ارایه نکات مربوط به جزییات طراحی بصری (مانند ترکیب رنگ‌ها و...)، جانمایی مناسب (فاصله لازم نسبت به تقاطع‌ها و مناطق حادثه‌خیز) و عدم مسدود کردن علائم ترافیکی بوده است.
