آیا استفاده از سلاح گرم در جامعه نگران کننده شده است؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خراسان، ساعت 12 ظهر رو به روی حوزه علمیه همدان، سرنشینان یک خودروی 206 با سلاح  گرم به حجت الاسلام «مصطفی قاسمی» روحانی 46 ساله تیراندازی کردند و او را به قتل رساندند. قاتل پیش از این عکس ها و فیلم هایی با انواع سلاح های گرم در صفحه اینستاگرامش منتشر کرده بود و بعد از ارتکاب قتل نیز مطلبی در صفحه اینستاگرام خود منتشر و به قتل اعتراف کرد، فرد دیگری در شیراز به دلیل اختلاف با همسرش او را با یک قبضه سلاح گرم به قتل رساند و سپس با شلیک یک تیر به سرش، به زندگی خود نیز پایان داد، در بندر انزلی، قاتل برای دزدیدن زیورآلات زنی 52 ساله و متمول با سلاح گرم به او شلیک کرد و جواهراتش را دزدید و اما به تازگی حدود ساعت ۱۴ بعدازظهر در مشهد دو پسر بچه حدود ۷ و ۹ ساله در حال بازی بودند که با یکدیگر در گیر شدند و این درگیری به بزرگ ترها کشیده شد. قاتل عصبانی هم از صندوق عقب خودرو اسلحه وینچستر را بر می‌دارد و شلیک می‌کند! و...

 این ها مشتی از خروار قتل و جنایاتی است که تنها از ابتدای همین سال در کشور رخ داده است. برخی از آن ها با سلاح سرد و برخی با سلاح گرم. آن چه جالب است افزایش آمار قتل با سلاح  گرم است سلاح هایی که خرید و فروش آن در کشور جایز نبوده و حمل آن جز با مجوز قانونی غیر ممکن است، این همه سلاح گرم از کجا و چگونه وارد می شود و شلیک به آرامش جامعه از کدام پنجره تاریک صورت می گیرد؟

آمار رسمی چه می گوید؟

یکی از معضلات جامعه ما خشمی است که به نزاع و درگیری منجر می شود و آتش آن سالانه دامن هزاران نفر را می گیرد. همچنین افزایش نزاع ودرگیری، ترویج رفتار خشونت بار درجامعه را به دنبال دارد که خود باعث سلب امنیت و نظم اجتماعی و ... می شود و اما بر اساس آمار پزشکی قانونی  در سال 97 ، صد و یک هزار و281 نفر به دلیل صدمات ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی استان تهران مراجعه کردند، این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که تعداد مراجعان نزاع، نود و سه هزار و295 نفر بود، 8.6درصد افزایش یافته است. در دو ماه نخست امسال نیز 16 هزار و  233 نفر به دلیل صدمات ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی استان تهران مراجعه کردند، این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که تعداد مراجعان نزاع 15 هزار و 590 نفر بود، 4.1 درصد افزایش یافته است همچنین به گزارش ایرنا، محمدرضا مقیمی، رئیس پلیس آگاهی ناجا مهرماه گذشته در بیان آمار جرم های اجتماعی در جامعه، گفته است که بر طبق آمار به دست آمده در سال گذشته، 34.6 درصد درگیری منجر به قتل به وسیله اسلحه گرم رخ داده و این آمار در حالی افزایش یافته است که بر پایه قوانین کیفری و مدنی، حمل غیرمجاز اسلحه گرم و سرد در ایران جرم است. بر اساس بند چهارم «قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز» وارد کردن هر نوع سلاح، مهمات، اقلام و مواد تحت کنترل به کشور، خارج کردن آن ها از کشور، ساخت، مونتاژ، نگهداری، حمل، توزیع، تعمیر و هرگونه معامله آن ها بدون مجوز مراجع ذی‌صلاح جرم است و مرتکب این امر، به مجازات‌های مندرج در این قانون محکوم می‌شود. با این حال همچنان خبرهایی از قتل و نزاع با اسلحه گرم در گوشه و کنار کشور به گوش می رسد.

جلوی حساسیت را نگرفتیم، آسپرین بزنیم!

نماینده مردم شیروان در مجلس دهم شورای اسلامی در این خصوص می گوید: دسترسی به سلاح گرم نسبت به گذشته بنا به دلایلی از جمله، شرایط نابه سامان کشورهای همسایه بیشتر شده است همچنین وضعیت بد معیشتی مردم، وجود تورم که مناسب با افزایش حقوق کارمندان و کارگران نیست و منجر به فشار اقتصادی شده؛ نبود امنیت شغلی،کاهش قدرت خرید مردم، گرانی و... آستانه تحمل مردم را پایین آورده است در این صورت افراد در نزاع و دعوا از هر ابزاری اعم از سلاح گرم یا سرد که در دسترس شان باشد، استفاده می کنند.  

عبدالرضا عزیزی می افزاید: راهکارهای طولانی مدت برای حل این مشکل این است که مشکلات اقتصادی مردم را حل و از ورود سلاح قاچاق جلوگیری کنیم.  

این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی ادامه می دهد: کسی که به چیزی حساسیت دارد باید از آن پرهیز کند درغیر این صورت، در مرحله بعد باید از آسپرین استفاده کند! در این باره نیز به نظرم باید عامل اصلی کاهش آستانه تحمل مردم را  پیدا کنیم همچنین حالا که نتوانسته ایم مانع ورود قاچاق اسلحه شویم باید سلاح های گرم قاچاق را از دسترس مردم خارج کنیم.

یک رفتار شناس و آسیب شناس اجتماعی هم در این خصوص می گوید: در  ماه های نخست سال نسبت به پارسال درگیری خیابانی شش ونیم درصد افزایش یافته است. پرخاشگری نتیجه خشم و ضعف مهارت کنترل رفتارهای هیجانی است، بر اساس خشم انسان دست به کنش ها و واکنش هایی می زند که موجب زیان جانی و مالی به افراد یا جامعه و خانواده می شود.

مجید ابهری می افزاید: افزایش چشمگیر خشونت در جامعه به دلیل پایین آمدن سطح نشاط اجتماعی و بیشتر  از همه فشارهای اقتصادی باعث شده طی درگیری ها استفاده از سلاح های گرم بیشتر شود و با توجه به قانون تشدید مجازات دارندگان و حمل کنندگان سلاح گرم، باز هم  برخی افراد از این سلاح ها استفاده کنند.

وی ادامه می دهد: علت مستقیم آن افزایش این گونه ابزار، آزادی خرید و فروش سلاح سرد در کنار خیابان ها و پیاده رو ها همچنین خرید و فروش اسلحه گرم با قیمت های کم در شهرهای مرزی است و به رغم تلاش پلیس در مقابله با مافیای وارد کننده و فروشنده سلاح سرد و گرم باز به دلیل سهولت رفت و آمد های مرزی این گونه اقلام در شهرها و روستاهای مرزی خرید و فروش می شود و مورد استفاده قاچاقچیان و باندهای بزهکار قرار می گیرد.

ابهری در بیان راهکارهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت، بیان می کند: تصویب قوانین بازدارنده و تشدید مجازات واردکنندگان خریداران و فروشندگان اسلحه، کوتاه‌ترین راه حل است همچنین در طولانی مدت و میان مدت با افزایش آموزش مدیریت مهارت های کنترل رفتار به ویژه رفتارهای هیجانی، آموزش عواقب شوم استفاده از سلاح های سرد و گرم به جوانان و نوجوانان می تواند در حل این معضل مفید باشد.

وی خاطر نشان می کند: در حاشیه شهرها به علت تنوع فرهنگ ها، حضور خرده فرهنگ ها، فشار اقتصادی، بیکاری، اعتیاد، خشونت و... و بهره گیری از سلاح های گرم و سرد بسیار بیشتر از شهرهاست.

این رفتار شناس در ادامه می افزاید: برای نشاط اجتماعی باید عرضه اقلام تفریحی و رفاهی ارزان یا رایگان در جامعه به ویژه در حاشیه شهرها، روستاها و شهرهای کوچک و کم امکانات افزایش یابد همچنین مدیریت مهارت پر کردن اوقات فراغت جوانان، پیشگیری کننده و کاهش دهنده این گونه بزهکاری هاست.  

نیازمند مهارت های گفت وگو هستیم

اما  یک جامعه شناس نظر متفاوتی در این باره دارد و می گوید: آمار قتل یا نزاع با سلاح گرم در ایران به نسبت کشورهای غربی و کشورهای هم رده ما پایین تر است و به همین دلیل ماجرای یک قتل با اسلحه گرم در ایران سروصدا می کند در حالی که ممکن است در کشورهای دیگر امری عادی باشد .

حامد بخشی با بیان این که با افول وضعیت اقتصادی رشد نزاع و استفاده از سلاح   در نزاع امری طبیعی است، می افزاید: میزانی از نزاع به دلیل نبود نشاط اجتماعی و عصبانیت  است که از پیش وجود داشته و شدت یافتن این معضل به خاطر شرایط اقتصادی جدید است همچنین به نظر من حاکمیت کنترل خوبی بر اوضاع دارد و سلاح های گرم، تقریبا در دست مردم معمولی نیست.

این عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی مشهد، راهکار حل تضادها و اختلافات را گفت وگو می داند و  ادامه می دهد: ما به مهارت گفت و گو با یکدیگر برای رسیدن به هنجارهای مذاکره ای نیازمندیم تا جامعه تا حد زیادی از نزاع ها و در نتیجه عواقب آن در امان بماند.

خشم از ریشه های فردی تا  اجتماعی

یک روان شناس بالینی نیز در این خصوص اظهار می کند: خشم یکی از هیجان های پیچیده انسان و واکنشی متداول به ناکامی و بدرفتاری است. از یک طرف خشم پاسخ طبیعی انسان است و از طرف دیگر می تواند روابط بین فردی را مختل کند و ما را از رسیدن به اهداف باز دارد. در حقیقت خشم هیجان شایعی است که بیشتر نسبت به دوستان و نزدیکانی که نتوانسته اند انتظارات و خواسته های ما را برآورده سازند، تجربه می شود.

مهناز مجیری می افزاید: فقر، اعتیاد، فقدان روابط عاطفی در خانواده، بی توجهی به کودک و تحقیر او در خانواده یا برعکس حمایت افراطی از کودک زمینه ساز افزایش دلایل بروز خشم می شود. ضمن این که ریشه‌های اجتماعی عصبانیت از پر شدن خشاب یا ظرفیت آدم‌ها در یک جامعه نشئت می‌گیرد.

وی ابراز می کند: شدت یافتن خشونت در جامعه  به دلیل احساس تهدید و خشم درونی همچنین بی طاقت شدن جامعه در مسائل و اختلافات کوچک می تواند به صورت های مختلفی از جمله جرح یا قتل با اسلحه گرم بروز یابد که زنگ خطر مهمی است.

مجیری اظهار می کند: استفاده از سلاح حتی با هدف مراقبت از خود، نشان دهنده میزان شدید احساس ناامنی و خشم درونی است که مشکلات اجتماعی انباشته شده و نبود توانایی اشخاص در ابراز این خشم، منجر به برانگیختگی های درونی شدید می شود و فقدان مهارت های کافی در مدیریت آن به مشکلات پس از آن دامن می زند.

این روان شناس ادامه می دهد: مثلا مسئله به ظاهر کوچک قرار گرفتن در ترافیک سنگین که بارها تکرار می‌شود یا تکرار یک عمل نابخردانه یک مسئول اداری در جامعه، همه این مسائل اجتماعی و بسیاری از موارد حل‌نشده دیگر در ذهن‌ اشخاص باقی می‌ماند و سپس به تدریج به احساس ناامیدی و بی‌عدالتی اجتماعی منجر می‌شود. این خشم، خشم طبقه متوسط رو به بالای جامعه است.

مجیری تصریح می کند: موضوع مهم دیگری که باعث تشدید پرخاشگری در این مواقع می شود دسترسی نداشتن اشخاص به عامل ناکامی است به عنوان مثال وقتی شخص در یافتن شغل مناسب مدام دچار ناکامی می شود و قادر به تامین مایحتاج خود نیست، خشمی را به دلیل عوامل بروز بیکاری یا فقر تجربه می کند که قادر به شناخت و دسترسی به آن ها نیست و در چنین شرایطی این میزان از خشم را به اشخاصی که در دسترس او هستند منتقل می کند. یعنی محدودیت ها و الزامات اجتماعی معمولاً افراد را مجبور می‌سازد خشم خود را نگه دارند و آن را سر کسانی خالی کنند که بیشتر از همه دوست شان دارند.

وی خاطر نشان می کند: ریشه‌های فردی عصبانیت ناشی از بلد نبودن برخی تکنیک‌هاست؛ یعنی من بلد نیستم ارتباط برقرار کنم و خواسته‌ام را به شما منتقل کنم. من از شما دلخورم و بلد نیستم آن را درست اعلام کنم. همچنین بلد نبودن مهارت ارتباط و دفاع از خود، باعث می‌شود فرد احساس «قربانی بودن» را تجربه کند و با کلی خشم‌های پنهان اعلام‌نشده مواجه باشد؛ همه این مسائل در خانواده، محل کار و جامعه ذهن شخص را خسته می‌کند.

این روان شناس اظهار می کند: همه تمایلات می‌توانند جابه جا شوند و  وقتی جابه جایی به چیزی مفید برای جامعه منجر می‌شود، به آن والایش یا اعتلا می‌گویند، مثلاً تمایلات پرخاشگرایانه با فعالیت‌هایی مثل نقاشی، نویسندگی، معماری و... جا به جا می شود و اعتلا می‌یابد.

وی در ادامه می افزاید: تلاش برای رفع بیکاری، فقر و ارتقای سطح بهداشت، سواد و دانش اشخاص اجتماع در زمینه های مهارت های فردی و خانوادگی در دراز مدت به کاهش بروز خشم منجر می شود همچنین در زمینه های فردی نیز آموزش شیوه های مدیریت خشم می تواند در کاهش ابراز خشم موثر واقع شود از جمله این روش ها؛ خود آرام سازی، انجام ارزیابی اولیه منطقی، پذیرش خشم و انتخاب راهکار مناسب و مسئولانه، تخلیه انرژی و...  است.