رسیدن ریل به پنج مرکز استان یکی از اولویت‌های توسعه حمل و نقلی دولت است که شبکه ریلی را از جنوب به مرز اینچه برون، از مرکز به کشور آذربایجان و روسیه و از سمت غرب به عراق وصل می‌کند و به این ترتیب ایران به یکی از مهم‌ترین و امن‌ترین مراکز حمل و نقل ریلی باری و مسافری منطقه تبدیل می‌شود. همدان، کرمانشاه، آذربایجان غربی (ارومیه)، گیلان (رشت) و آذربایجان شرقی که مسیر جدیدی به تبریز است 5 مرکزی هستند که اخیراً به شبکه ریلی متصل شده‌اند یا بزودی متصل خواهند شد. هدف دولت از اتصال این 5 مرکز توسعه شبکه حمل و نقل ریلی از داخل به سمت مرزها، افزایش سهم این نوع حمل و نقل به‌عنوان کم هزینه‌ترین نوع حمل و نقل در شبکه ترانزیتی و جابه‌جایی مسافری است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، از زمان شروع به کار دولت یازدهم توسعه حمل و نقل ریلی از اولویت های توسعه‌ای دولت بود. طول ریل‌های ساخته‌شده در دولت یازدهم ٨٣٧ کیلومتر است که این میزان در یک سال، هیچ‌گاه افتتاح نشده، در‌حالی‌که راندمان ریل‌سازی در کشور از اول انقلاب در دولت‌های مختلف تاکنون، ١٥٨ تا ٢٠٠ کیلومتر است؛. کل ریلی که در دولت دهم تحویل داده شد، ۳۸۰ کیلومتر بود و ۱۸۰ کیلومتر خط دوم تحویل داده شده بود اما در دولت یازدهم ۱۲۵۰ کیلومتر خط دوم، سوم و چهارم تحویل می‌شود.
خیرالله خادمی معاون توسعه زیرساختی وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه سه‌هزار و ٥٠٠ کیلومتر ریل جدید در کشور در حال ساخت است که در قالب ٢٢ طرح است می‌گوید ساخت این میزان خط به حدود ٨٠ هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز دارد به همین دلیل طرح را اولویت‌بندی کردیم و تصمیم گرفتیم پنج مرکز استان همدان، کرمانشاه، آذربایجان غربی (ارومیه)، گیلان (رشت) و آذربایجان شرقی که مسیر جدیدی به تبریز است را در اولویت کاری قرار دهیم.
در حال حاضر استان همدان به شبکه ریلی وصل شده است و بر اساس زمانبندی کرمانشاه آخر خرداد، ارومیه آخر تیر و رشت تا پایان شهریور به اتمام خواهد رسید. تبریز تا بستان‌آباد محور اصلی بوده که تا پایان سال تحویل خواهد شد. طول این ریل‌ها ٨٣٧ کیلومتر است که این میزان در یک سال، هیچ‌گاه افتتاح نشده بود.
توسعه کریدورهای مرزی
خادمی با اشاره به اولویت‌هایی که موجب شد 5 مرکز زودتر از مراکز دیگر به شبکه ریلی وصل شود، می‌گوید: نخست اینکه کار ساخت ریل در این مراکز سال‌ها بود که شروع شده اما تمام نشده بود از طرف دیگر این مراکز رسیدن ریل به مرزها را تسهیل و بهره‌وری بالایی در حمل و نقل را نصیب کشور می‌کرد. بنابراین تصمیم گرفتیم ساخت ریل در این مراکز را قبل از مراکز دیگر شروع کنیم.
به گفته خادمی سه محور رشت – آستارا - تبریز – میانه مرز بازرگان و کرمانشاه به خسروی سه مرکزی هستند که شبکه ریلی را به مرزها می‌رسانند البته مسیر تبریز اکنون به مرز بازرگان متصل است اما خط جدید از راه میانه این مسیر را 200 کیلومتر کوتاه می‌کند.
خادمی می‌افزاید، در قالب طرح های اقتصاد مقاومتی همه این مراکز تا پایان امسال تکمیل می‌شوند و هر ماه یا 45 روز تقریباً اتصالات انجام می‌شود. در مرزها هدف‌گذاری کردیم که کریدور شمال به جنوب که قزوین به رشت و آستاراست را تکمیل کنیم و به آذربایجان و از آنجا به روسیه وصل شویم. در مرز عراق هم از طریق کرمانشاه و خسروی به عراق وصل می‌شویم. از سرخس و اینچه‌برون هم به ترکمنستان وصل هستیم. به افغانستان هم از طریق هرات وصل می‌شویم که تا مرز را خودمان ساخته‌ایم.
کار مهم دیگر دولت افزایش ظرفیت بندر چابهار، از مسیر ریلی از چابهار به سمت زاهدان و بیرجند و مشهد است؛ یعنی کریدور شمال به جنوب شرق که اگر این مسیر را ایجاد کنیم هم به دریای عمان وصل می شویم هم ترانزیت کشورهای چین و هند را به آسیای میانه، افغانستان و پاکستان می‌رسانیم. خادمی می‌گوید: در کنار توسعه ریلی 1000 کیلومتر مسیر نیز تا پایان 96، 2 خطه خواهند شد.
80 درصد سرمایه داخلی برای طرح‌های جدید
به گفته خادمی در اتصال 5 مرکز استان به شبکه ریلی از 80 درصد منابع داخلی استفاده شده که 20 درصد سرمایه خارجی برای خرید ریل بوده است. وی می‌افزاید: برای راه آهن همدان 1000 میلیارد تومان، کرمانشاه تا الان 900 میلیارد تومان، رشت 1400 میلیارد تومان که ارزش آن در نهایت به 3 هزار میلیارد می‌رسد. محور میانه به تبریز حدود 850 میلیارد تومان هزینه دارد که ارزش نهایی آن به 1500 میلیارد تومان می‌رسد. راه‌آهن ارومیه نیز 400 میلیارد تومان سرمایه را به خود اختصاص داده است.
ایران ریل محور می‌شود
توسعه شبکه ریلی از اولویت‌های دولت است و ایجاد زیرساخت‌های حمل و نقل و شهرهای ریل پایه به یک استراتژی بلند مدت بخش حمل و نقل ایران تبدیل شده است به همین دلیل پس از اتصال این پنج استان به شبکه ریلی کشور، اتصال سه استان دیگر به ترتیب سنندج، اردبیل و بوشهر به شبکه حمل و نقل ریلی کشور دراولویت قرار دارند. هم‌اکنون طول خط آهن کشور به حدود ۱۱ هزار کیلومتر رسیده و دولت در نظر دارد در پایان ۱۴۰۴ طول شبکه ریلی کشور را به ۲۵ هزار کیلومتر افزایش دهد و بخش زیادی از بار و مسافر از جاده به روی ریل منتقل شود.
قرار است در چشم‌انداز ۱۴۰۴ بیش از ۳۰ درصد بار و ۲۰ درصد مسافر کشور با شبکه حمل ونقل ریلی جابه‌جا شوند و یکی از برنامه‌های مهم و اولویت دولت توسعه شبکه حمل ونقل ریلی در کشور است.
برقی کردن یک هزار و ۴۶۶ کیلومتر خطوط ریلی به ارزش ۴.۵ میلیارد دلار، شروع عملیات اتصال بندر چابهار به‌عنوان بندر اقیانوسی کشور به شبکه ریلی جهت افزایش بار ترانزیت از کشورهای آسیای میانه، ساخت راه‌آهن قزوین ـ رشت ـ انزلی ـ آستارا برای رونق ترانزیت از طریق کشور آذربایجان و از آنجا به روسیه، اتمام عملیات اجرایی طرح راه‌آهن گرگان ـ اینچه برون به منظورانتقال بار ترانزیتی از کشور ترکمنستان و قزاقستان و تسریع در عملیات اجرایی طرح راه‌آهن سنگان ـ هرات جهت انتقال بارهای ترانزیتی کشور افغانستان و اتصال ریل از طریق کرمانشاه و مرز خسروی به عراق از جمله اقدام‌های دولت یازدهم درحوزه حمل ونقل ریلی است که با تکمیل آنها ایران به محور ترانزیت ریلی منطقه تبدیل می‌شود و به این ترتیب حمل و نقل ریلی ما حمل و نقلی بین‌المللی خواهد بود. از آنجا که حمل و نقل ریلی امن‌ترین و کم هزینه‌ترین حمل و نقل است با توسعه آن در کشور و به سمت مرزها ارزآوری زیادی نصیب کشور می‌شود. برای رسیدن به این هدف انتقال حمل بار بندر از جاده به ریل از 5 درصد در دولت یازدهم به ۱۱ درصد رسیده که صرفه‌جویی در مصرف انرژی از نخستین نتایج آن است.
