به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، با توجه به ویژگی‌هایی مانند حجم بالای جابه‌جایی بار و مسافر، مصرف انرژی بسیار کمتر از حمل‌ونقل جاده‌ای، ایمنی و راحتی بیشتر مسافر و هزینه کمتر، روند بهبود کارآمدی و افزایش طول شبکه ریلی در کشورهای مختلف همچنان ادامه دارد.
افزایش سرعت سیر هدف مهم بعدی در گسترش خط آهن است که در کشورهای توسعه یافته و بسیاری کشورهای دیگر با استفاده از تکنولوژی‌های نوین مورد توجه قرار گرفته است. ایران نیز در 8 سال گذشته توسعه صنعت ریلی و افزایش خطوط داخلی و اتصال به خطوط بین‌المللی را در دستور کار قرار داده است و همزمان با آن تلاش شده تا ساخت قطعات مورد نیاز ریل و ناوگان داخلی بومی‌سازی شود. به این ترتیب با داخلی‌سازی قطعات، صرفه‌جویی ارزی هم انجام شده است. درحال حاضر شبکه‌های ریلی مورد بهره‌برداری در دنیا به دو دسته معمولی، با حداکثرسرعت 160 کیلومتر درساعت و پرسرعت با حداقل سرعت 250 کیلومتر در ساعت، دسته‌بندی می‌شود. اما با وجود سابقه طولانی مدت صنایع ریلی در کشور، رشد آن با ظرفیت‌های بالای موجود در کشور به لحاظ موقعیت منطقه‌ای، متناسب نبوده است و شبکه ریلی ایران که حداکثر سرعت طراحی آن 160 کیلومتر در ساعت است، در گروه شبکه ریلی معمولی قرار دارد. با توجه به آمارهای موجود در کشور که نشان دهنده سهم بسیار پایین کمتر از 10 درصدی شبکه ریلی در کل حمل‌ونقل بار و مسافر است، بهره‌وری خطوط موجود نیز به‌دلیل فرسودگی بخش عمده‌ای از ناوگان و نبود زیر ساخت‌های قوی برای پشتیبانی از آنها، پایین است. برای افزایش بهره‌وری و کارآمدی ناوگان ریلی کشور و نوسازی آنها، توجه ویژه به تقویت زیرساخت‌ها و توسعه و تقویت صنایع داخلی برای تولید و تأمین مواد، قطعات و مجموعه‌های مورد نیاز لکوموتیوها، واگن‌ها و سایر تجهیزات مرتبط و پشتیبان صنایع ریلی لازم و ضروری است. طول خطوط ریلی کشور بیش از 14 هزار کیلومتر است و 14 هزار کیلومتر خط ریلی هم در دست مطالعه و ساخت است. در چند سال گذشته اتصال 5 استان کشور به خط ریلی محقق شده و 4 استان دیگر هم تا 1400 به شبکه سراسری متصل می‌شود.
تولید ریل
در زیرساخت‌های ریلی، در حال حاضر خط آهن با استفاده از ریل تولیدی ساخته می‌شود.در سال 98 نخستین ریل‌های ملی در ذوب‌آهن تولید شد. ذوب‌آهن تولید ۱۰۰ هزار تن ریل را برای سال ۹۹ هدف‌گذاری کرده تا با تحویل آن توسعه خطوط ریلی با سرعت بالایی انجام گیرد.شرکت ذوب‌آهن اصفهان متعهد است که تا افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ نیاز ریل کشور را تأمین کند. نخستین ریل تولیدی در راه‌آهن میانه - بستان‌آباد نصب شد و در محورهای میانه - اردبیل، همدان - سنندج، چابهار - زاهدان و ریل‌گذاری راه‌آهن رشت - کاسپین نیز از ریل ملی استفاده می‌شود.به گفته متولیان بخش ریلی با تولید ریل در داخل بیش از 100 میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی امکان‌پذیر می‌شود.
خودکفایی در تولید ناوگان
علاوه بر تولید ریل، تولید ناوگان هم در دستور کار قرار گرفت. در حال حاضر، ایران در تولید واگن باری به خودکفایی صددرصدی دست یافته است. از ابتدای سال تا دی ماه ۴۵۶ لکوموتیو، واگن باری و مسافری در کشور تولید شده و قرار است تا پایان سال تعدادی دیگر واگن به بهره‌برداری برسد.تا افق 1404، کشور به ۲۰ هزار واگن باری، ۲۰۰ دستگاه واگن مسافری و 2000 دستگاه واگن مترو نیازدارد. در حال حاضر 8 شرکت در زمینه تولید ریل داخلی فعال است.
داخلی‌سازی 4600 قطعه
برای توسعه صنعت ریلی در زمان تحریم، بومی‌سازی قطعات و تولید ریل و ناوگان ملی در دستور کار قرار گرفته است. برای رسیدن به خودکفایی در بخش ریلی، در سال گذشته بستر بارگذاری و ایجاد یک سامانه الکترونیک فراهم شد. این سامانه در حال حاضر عملیاتی شده و در اختیار عموم است. در این سامانه بیش از 4 هزار و 600 قطعه‌ای که در کشور تولید می‌شود با مشخصات فنی، بارگذاری شده است. در این بخش استفاده‌کنندگان از این قطعات و تجهیزات می‌توانند با مراجعه به این سایت، از تولید قطعه در داخل مطمئن شوند و قطعات را تأمین کنند. پیش از راه‌اندازی سامانه، بسیاری از قطعاتی که اکنون تولید می‌شود هم وارد می‌شد. یکی ازقطعات مهمی که امسال تولید آن شروع شد سیستم ترمز قطار است. تاکنون در دنیا فقط ۳ کشور ترمزهای ناوگان ریلی را تولید می‌کردند. به گفته مسئولان شرکت راه‌آهن، ایران در زمینه تولید ترمز قطار به‌صورت صددرصد تولید سیستم ترمز ملی را انجام داده و از واردات به‌صورت کامل قطع وابستگی کرده است.قطعه مهم دیگری که ساخت آن در داخل شروع شده چرخ منوبلوک است که تا پیش از این صددرصد وابسته بودیم. این چرخ قطعه‌ای است که بسیار در قطارها استفاده می‌شود الان تولید آن در داخل شروع شده و قطع وابستگی کامل از واردات این چرخ که قطعه‌ای راهبردی در صنعت ریلی است، شروع شده است.
موفقیت در تولید داخلی
کوروش وثیق مهر، مدیرعامل شرکت گسترش صنایع ریلی ایران با اشاره به دستیابی ایران به فناوری تولید قطعات مورد نیاز صنعت ریلی گفت: در سال‌های اخیر اتفاقات خوبی در صنعت ریلی و در بخش خودکفایی در حال شکل‌گیری است. لازم است بدانیم شاخص توفیق راه‌آهن در کنارامنیت و کم آلاینده‌ترین صنعت و به‌عنوان سبز‌ترین روش حمل و نقل، میزان بار و مسافری است که جابه جا می‌کند. عواملی چون کمیت ناوگان و سرعت ناوگان و سیستم سیر و حرکت اهمیت بسیار زیادی در تحقق این شاخص دارند ولی طول خطوط ریلی و توسعه زیرساخت‌ها بهره‌برداری در راه‌آهن از اهمیت بیشتری برخوردار است، هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ کمی. وی افزود: در زیرساخت، طول مسیر ریلی و سرعت مجاز در آن می‌تواند قابلیت‌های جابه جایی بهره‌وری ناوگان را افزایش دهد و اهداف را قابل دستیابی می‌کند. برای مثال، سوزن از کلیدی‌ترین اجزای زیر ساخت ریلی بوده و خودکفایی و ظرفیت‌سازی در تولید آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار و نشان توسعه صنعت ریلی در کشور است. راهی که از سنوات گذشته و توسط مهندسان و متخصصان در خودکفایی این محصول آغاز شده است امروز به نقطه بسیار مهمی رسیده و این راه ادامه دارد و هر روز به ایستگاه جدیدی می رسد و امیدهای جدید را ایجاد می‌کند. وثیق مهر ادامه داد: تا دیروز به ساخت پیچ و فنر و قطعات زیر سری سوزن رسیده بودیم و امروز به تکه مرکزی رسیده‌ایم که متناسب با استانداردهای روز دنیا جوشکاری هم شده است. این موضوع می‌تواند منشأ تحولاتی در صنعت ریلی باشد که با شور و اشتیاق متخصصان داخلی شکل گرفته است. او در ادامه با بیان اینکه امروز به تکنولوژی برای جوشکاری تکه مرکزی دست پیدا کرده‌ایم که امکان توسعه خطوط پرسرعت و اصلاح خطوط قبل را فراهم می‌کند، افزود: آنچه سال‌ها با خروج ارز از کشور و خرید از شرکت‌های اروپایی با قیمت‌های گزاف شکل می گرفت با همت مهندسان و متخصصان تولید شده و مورد تأیید راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است. او درباره سابقه استفاده از این نوع جوشکاری در صنعت حمل‌ونقل ریلی دیگر کشورها گفت: این نوع جوشکاری ابتدا در کشور امریکا اتفاق افتاده و بعد در کشور ژاپن در قسمت صنایع ریلی به حالت گسترده استفاده شده و در کشور انگلیس هم از این روش در صنعت ریلی بخصوص در قسمت تعمیرات (شکستگی قطعات از جمله تکه مرکزی)استفاده می‌کنند. وثیق مهر مهم‌ترین عامل تأثیر‌گذار جهت رسیدن به موفقیت در این امر مهم را استفاده از تیم فنی و مهندسی متخصص و با تجربه و تیم اجرایی ماهر عنوان کرد.
