اقتصادآنلاین - فائزه مومنی؛ محمد سالاری، رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در دویست و سی و دومین جلسه شورا و در نطق پیش از دستور خود به ارائه گزارش اقدامات حوزه شهرسازی و معماری در پایان سال سوم شورا پرداخت و گفت: یکی از علل استقبال بی نظیر مردم از لیست امید در انتخابات پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران اعتراض به پارادایمی سختافزاری بودکه شهر را با استفاده از درآمدهای ناشی از شهرفروشی اداره می کرد و در واکنش به آن شیوه مدیریت امور شهر، شهروندان تهرانی خواستار توجه به رویکردهای انسان محوری، شفافیت، انضباط مالی، پاسخگویی، مبارزه با فساد، حقوق شهروندی، صیانت از میراث طبیعی شهر و جلوگیری از شهرفروشی شدند، در میان توقعات و انتظارات شهروندان تهرانی از شورای پنجم، سهم مأموریت های حوزه شهرسازی و معماری از وزن بالایی برخوردار است.
سالاری ادامه داد: حال که در پایان سال سوم عمر شورا و آغاز آخرین سال خدمت هستیم، لازم است در راستای هویت شورای شهر اصلاحطلب که مبتنی بر شفافیت، پاسخگویی و فراهم کردن امکان نقد و گفتگو است گزارشی صادقانه و مستند از اقدامات انجام شده در این مدت را خدمت شهروندان تهرانی ارائه نماییم و نیز از انتظارات هنوز به سرانجام نرسیدهای بگوییم که علیرغم پیگیریهای انجام شده، جامه تحقق نپوشیدهاند.
او آشفتگی و رکود اقتصاد کلان، تحریمهای ظالمانه بین المللی، بروز همهگیری کرونا، کم شدن جریان سرمایهگذاری در شهر، رکود بازار مسکن و کاهش شدید درآمدهای شهرداری، بدهیهای به ارث رسیده از دورههای قبل، به اشباع رسیدن ظرفیت درآمدزای طرح تفصیلی، تغییرات مکرر شهردار علیرغم میل و اراده شورا و غیره را از تنگناها و موانع بر سر تحقق وعدهها دانست.
او با اشاره به مهمترین محورهای اقدامات کمیسیون شهرسازی و معماری در سه سال گذشته و همچنین اولویت های پیگیری خود در یک سال باقیمانده اظهار داشت: ارائه گزارش تفصیلی را که به واسطه گستردگی مأموریتهای این حوزه در این نطق نمیگنجد به فرصتهای دیگر موکول میکنم. پرواضح است آنچه به عنوان توفیق در اینجا ذکر میشود، توفیق کلیت شورای پنجم و سایر کمیسیون های تخصصی و بخصوص کمیته های شهرسازی و معماری و طرح های شهری و حاصل همکاری و کمک همه همکاران محترم و همیاری شهرداری است، لذا همینجا لازم است از یاری همگان کمال تقدیر و تشکر را داشته باشم.
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا در گزارش خود، توقف شهرفروشی، کاهش رانت و فساد در حوزه شهرسازی و معماری و توجه به حقوق عامه را یکی از مهم ترین دستاوردهای حوزه شهرسازی دانست و گفت: تا پیش از شورای پنجم ما شاهد نوعی مسابقه در شهرفروشی بین مناطق شهرداری بودیم و منطقهای موفقتر ارزیابی میشد که میتوانست اضافه طبقهها و تغییر کاربریهای بیشتری بدهد و به ازای آن پول بیشتری دریافت کند. نخستین اقدام ما در شورای پنجم، ایجاد تحول اساسی در این نگرش و حاکم کردن رویکرد احترام به حق به شهر و قانونمداری در شهرسازی و جلوگیری از شهرفروشی بود. به طوری که امروزه افتخار مدیران شهرداری به این است که توانستهاند هرچه بیشتر جلوی شهرفروشی را در حوزه مدیریت خود بگیرند.
کاهش ۸۰ درصدی تخلف از ضوابط طرح تفصیلی در مناطق
وی در خصوص اقدامات تقنینی و نظارتی این حوزه که به موازات تغییر گفتمان صورت گرفت، اظهار داشت: کمیسیون از طریق الزام شهرداری به تعیین چارچوب و حدود اختیارات شوراهای معماری و کمیسیونهای داخلی و شفاف سازی فرآیند تصمیم گیری در آنها توانست امضاهای طلایی و تصمیمات سلیقهای در مرحله صدور پروانه و بعد از آن را تا حدود زیادی حذف کند. بررسیها نشان میدهد پیش از این و بین سالهای ۹۱ تا ۹۵ تنها در منطقه ۱ شهرداری میان پروانه های صادره با ضوابط طرح تفصیلی ملاک عمل ۶۹ درصد مغایرت وجود داشته اما پس از اصلاحات ساختاری صورت گرفته میزان تخلفات در این حوزه را تا ۸۰ درصد در مناطق شهرداری کاهش داشته است. امروز با جرئت میتوانم بگویم در مرحله صدور پروانه هیچ تخلفی صورت نمیگیرد. علاوه بر این محاسبه عوارض در صدور پروانه بصورت سیستمی و گواهیهای ساختمانی که بزودی به شکل سیستمی خواهد شد و دیگر جایی برای اعمال سلیقه و نظر باقی نمانده است.
وی ادامه داد: با حاکم کردن رویکرد جدید احترام به حق به شهر تغییر در رویکردهای کمیسیون ماده ۵ نیز با اهتمام شهرداری تهران رخ داده به نحوی که شاهد تفاوت آشکاری میان نوع مصوبات گذشته و فعلی آن هستیم. به طوری که طی ده سال مدیریت شهری گذشته کمتر از 15 درصد پرونده های مطرح شده در این کمیسیون مربوط به تعیین تکلیف طرحها و پروژههای موضعی و موضوعی با رویکرد افزایش زیستپذیری، سرزندگی شهری و افزایش عرصهها و قلمروهای عمومی و نهایتا هویت بخشی به شهر بوده و بیش از 86 درصد پرونده ها مربوط به بارگذاری و درآمدزایی صرف بوده است. اما در دوره پنجم شورا کمیسیون ماده ۵، تا حدود زیادی این نسبتها را معکوس کرده است که نقش کمیسیون شهرسازی در این تغییر رویکرد موثر بوده است.
کاهش ۵۵ درصدی پروندههای ارجاعی به کمیسیون ماده ۱۰۰ در مقایسه با دوره چهارم
سالاری با اشاره به اقدامات انجام شده برای کاهش تخلفات ساختمانی، گفت: در اولین سال شورای پنجم ستاد هماهنگی کمیسیونهای ماده ۱۰۰ تشکیل شد و در نتیجه آن آسیبشناسی دقیقی از قوانین و فرآیندها به دست آمد. مبتنی بر یافتههای ستاد هماهنگی پیشنویس لایحه اصلاح ماده ۱۰۰ قانون شهرداری با همکاری وزارت کشور تهیه و جهت تصویب به دولت ارائه شد. علاوه بر این ارزش معاملاتی ساختمان که از سال ۹۳ بازنگری نشده بود، به روز شد تا با افزایش میزان جرایم تخلفات ساختمانی انگیزه برای تخلفات ساختمانی کاهش یابد. مجموعه اقدامات این حوزه سبب شده که در دوره شورای پنجم پروندههای ارجاعی به کمیسیون ماده ۱۰۰ نسبت به دوره چهارم کاهش ۵۵ درصدی داشته باشد که این خود نشان از حرکت به سوی بازدارندگی از وقوع تخلف در این دوره دارد.
او اضافه کرد: در کنار همه اقدامات فوق از آنجا که معتقدیم عامل اصلی جلوگیری از فساد و رانت، نظارت همگانی و شفافیت است لذا الزام شهرداری به انتشار عمومی اطلاعات شهرسازی همه پروندها و نظارتپذیر کردن همه مراحل طی شده به عنوان یکی از طرحهای مشترک این کمیسیون با کمیته شفافیت به نتیجه رسید و بستر نظارت همگانی در حوزه شهرسازی و معماری را فراهم نمود.
شفافیت در جریان بررسی پرونده های باغات
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری در خصوص اقدامات انجام شده برای حفظ و صیانت از باغات و فضای سبز تهران و حفظ میراث طبیعی شهر گفت: صیانت و حفاظت از باغات و عرصههای سبز و باز شهری از جمله مهمترین اولویتهای این کمیسیون در کنار سایر کمیسیون ها بوده است که در این خصوص مشارکت مؤثر و فعالانهای در لغو مصوبه برج باغها داشته است. همچنین بررسی، تدوین و تصویب دستورالعمل ماده ۱۴ قانون زمین شهری موسوم به خانهباغ، ایجاد فرایندی ویژه برای صدور پروانه در باغات شهر تهران، پیگیری تهیه شناسنامه باغات با محوریت همکاری کمیسیون سلامت و محیط زیست، تبدیل باغات در اختیار سازمانها و نهادهای حاکمیتی به پارک های عمومی و فراهم کردن امکان دسترسی مردم به این فضاهای سبز و نیز همکاری با کمیسیون سلامت برای تملک باغات در مناطق دچار فقر سرانه فضای سبز از محل عوارض قطع درختان از دیگر اقدامات این کمیسیون با همکاری و تعامل سایر کمیسیونها بوده است.
وی ادامه داد: تلاشهای این کمیسیون برای ساماندهی باغات انبوه و به همپیوسته تهران از جمله باغات کن به وسعت 1072 هکتار و فرحزاد به وسعت 211 هکتاردر این میان اهمیت ویژهای دارند. کمیسیون شهرسازی و معماری با پیگیریهای فراوان و مؤثر و برگزاری دهها نشست و جلسه تخصصی توانست طرحهای موضعی صیانت و ساماندهی این باغات را در مراجع قانونی یعنی کمیسیون ماده ۵ و شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به تصویب رسانده و برای اجرا به شهرداری تهران ابلاغ شود.
سالاری افزود: همچنین موضوع ساماندهی این باغات گسترده در برنامه ۵ ساله سوم توسعه شهر تهران، برنامه اولویتمحور و تحققپذیر شهرداری تهران گنجانده شد تا با رویکرد مشارکت همه ذینفعان هرچه سریعتر عملیاتی گردد. اکنون طرح موضعی این محدودههابرای تبدیل این عرصههای ارزشمند زیست محیطی به بزرگترین محدوده تفرجگاهی و گردشگری شهر در مرحله اجرا قرار دارد.
تقویت عرصه های عمومی و توسعه میدانگاه ها و پلازاهای شهری و مناسب سازی آن ها
عضو شورای شهر تهران گسترش کمی و کیفی عرصههای عمومی و مناسبسازی شهر برای استفاده بدون تبعیض همه شهروندان را راهبرد اساسی پیادهسازی حق بر شهر دانست و گفت: در همین راستا کمیسیون شهرسازی و معماری، با محوریت کمیته معماری و طرح های شهری پیگیر توجه ویژه به توسعه عرصههای عمومی شد و در تدوین و تصویب برنامه پنج ساله سوم شهر تهران تکالیف بنیادینی در این خصوص تعیین گردید. بر همین اساس تلاش برای مکانیابی و احداث میدانگاه پیاده در هر یک از مناطق 22گانه در عرصههای دارای ظرفیت بالقوه با استفاده از مشارکت شهروندان در دستور کار قرار دارد که برخی از آنها به مرحله اجرایی نیز رسیدهاند.
وی ادامه داد: در زمینه مناسبسازی نیز با احیاء ستاد مناسبسازی و ایجاد تغییر نگرش در اجرای طرحها و برنامههای عمرانی شهر، مناسبسازی به یکی از پیوستهای اولویتدار طرحها تبدیل شده است. تلاشهای کمیسیون با محوریت کمیته شهرسازی موجب شد تا اعتبارات مربوط به مناسب سازی در فرآیند تصویب بودجه های سنواتی تا حدود 300 درصد افزایش یابد و شیوه نامه مناسب سازی به عنوان بخشی از فرآیند عقد قرار داد نیز ابلاغ شود. علاوه بر این رعایت ضوابط مناسبسازی در مراحل طراحی و احداث ایستگاههای مترو ، خطوط مترو توسط شرکت راه آهن شهری تهران و حومه طبق مصوبه ستاد مناسب سازی و پیگیری برای مناسبسازی حدود ۵۰۰ کیلومتر از مسیرهای شهر تهران از دیگر اقدامات این کمیسیون و کمیته شهرسازی در زمینه مناسبسازی است.
بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهری و پروژه های کوچک مقیاس
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر با اشاره به اقدامات و پیگیری های انجام شده در حوزه بازآفرینی شهری گفت: با وجود اینکه مأموریت بازآفرینی نیازمند همکاری نهادهای دولتی است اما این کمیسیون تلاش نموده با پیگیریهای خود به فرآیند بازآفرینی سرعت و هماهنگی بخشد. رویکردهای مختلفی طی دهه های گذشته در خصوص نوسازی بافت های فرسوده اتخاذ شد که هیچکدام پاسخگوی وضعیت محلات فرسوده نبود و اقدامات منجر به خروج افراد از محلات می شد و صرفا بر ابعاد کالبدی و مسکن سازی تکیه داشت. اما توجه به رویکرد بازآفرینی بویژه ابعاد نرم افزاری آن که با رویکرد توسعه محله محوری و با مشارکت شورایاری ها و مردم محلات امکانپذیر بود، در این دوره شورا و با جلسات کارشناسی کمیسیون و در برنامه سوم شهرداری گنجانده شد .
تهیه سند توسعه محله برای 171 محله
وی ادامه داد: بر این اساس قرارشد که سند توسعه محله برای هر یک از محلات واقع در بافت های فرسوده و غیربرخوردار تهیه شود و اطلاعات آن در سامانه پیش خوان توسعه محله درج شود و امکان مقایسه توسعه محلات در شاخص های کلی 4 گانه (جمعیتی، اجتماعی-اقتصادی-کالبدی، فعالیتی محیط زیستی - حکمروایی) مقدور باشد و در هنگام تهیه این اسناد سعی شد لیستی از نیازها و اولویت های هر محله با توجه به جلسات متعددی که با ذینفعان و شورایاری ها در محلات گذاشته میشد تهیه شود و برای اولین بار با رویکرد مشارکتی و مبتنی بر نیاز مردم و نه نیاز مدیران شهری پروژه های کوچک مقیاس در محلات اجرایی شدند. با توجه به اینکه 184 محله زیر پوشش دفاتر تسهیلگری قرار دارد که تا کنون برای 171 محله سند توسعه محله تهیه و 159 سند محله مصوب ستاد بازآفرینی شده است.
سالاری اضافه کرد: در تمام اقدامات ذکر شده، کمیسیون شهرسازی و معماری جلسات متعددی با سازمان ها و نهادها و صاحبنظران برگزار کرده و عملکرد سازمان نوسازی در تمامی اقدامات و پروژه ها بصورت مستمر مورد بررسی و اصلاح قرار گرفت. همچنین برخی از عرصه های ناکارآمد شهری از جمله محور نیلوفری (به وسعت 70 هکتار)، محور فدائیان اسلام (537 هکتار) ، کورههای آجرپزی منطقه ۱۹ (400هکتار)، اراضی بلااستفاده منطقه ۱۸ ( 700 هکتار) ، محله نفرآباد (20 هکتار) ، محله کن(1072 هکتار)، محله فرحزاد(211 هکتار)، امامزاده عینعلی زینعلی (34 هکتار) و....مورد تاکید جدی کمیسیون شهرسازی و حوزه شهرسازی و معماری شهرداری تهران قرار گرفت و جهت بازآفرینی این عرصه های ناکارآمد طرح هایی تهیه شد که برخی از آن ها در مرحله اجراست.
عضو شورای شهر تهران تصریح کرد: به لحاظ ساختاری نیز ستادهای بازآفرینی در سطوح ملی و استانی و شهر و منطقه تعریف شده بودند اما فعالیت آن ها در سطح شهر تهران و مناطق متوقف شده بود که با تاکید و پیگیری کمیسیون شهرسازی و معماری، مجددا کمیتههای ذیل ستاد بازآفرینی شهر تهران راه اندازی و فعال شدند و بالاخص درکمیته زیرساخت با حضور مداوم اعضا کمیسیون شهرسازی در تمامی مناطقی که دارای محلات بافت فرسوده بودند، جلسات برگزار شد و اقدامات موثری از جمله تامین روشنایی معابر، نوسازی شبکه آبرسانی و تکمیل شبکه فاضلاب ، خریداری و نصب شیرهای هیدرانت ، جابه جایی بیش از 1000 تیر چراغ برق برای ارتقاء نفوذپذیری بافت فرسوده ، ساماندهی کابل های مخابراتی، مقاوم سازی مدارس و مناسب سازی 20 باب مدرسه استثنایی، احداث کیوسک جهت تامین سرانه انتظامی، ارتقای سرانه های درمانی، تهیه برنامه ساماندهی راسته ها و محدوده های دارای اولویت با حضور نمایندگانی از همه ارگان ها ی مربوطه از جمله شرکت برق منطقه ای تهران و شرکت آب و فاضلاب و شرکت گاز استان تهران و مخابرات و سازمان اتش نشانی و بنیاد مستضعفان، اداره راه و شهرسازی، سازمان بهزیستی، نیروی انتظامی و اداره کل اموزش و پرورش و ....در دستور کار قرار گرفت.
سالاری ادامه داد: با توجه به درخواست ها و اعتراضات مردم برخی محلات نسبت به تدقیق محدوده بافت فرسوده، کمیسیون پیگیری های مکرری با محوریت سازمان نوسازی را به منظور اصلاح محدوده بافت فرسوده شهر تهران با همکاری شهرداری و سایر نهادها انجام داده که منجر به افزایش حدود 700 هکتار به محدوده بافت فرسوده شد. در خصوص ماموریت "نوسازی، بهسازی و مقاوم سازی مسکن" در بافت فرسوده نیز دستورالعمل مقاوم سازی تدوین شده است. همچنین تعریف تعداد قابل توجهی از پروژههای بهسازی محیطی در سطح محلات بافت فرسوده و به بهرهبرداری رسیدن برخی از آن ها که جزئی از برنامه اولویت محور و تحققپذیر مدیریت شهری نیز بوده است از راهکارهای این کمیسیون و حوزه شهرسازی و معماری شهرداری برای تداوم جریان بازآفرینی حتی در زمان کمبود منابع مالی مدیریت شهری بوده است.
وی افزود: از دیگر اقدامات مهم حوزه شهرساز و معماری در این زمینه میتوان به پیگیری جهت تصویب دستورالعمل اراضی ذخیره توسعه نوسازی و نظارت بر ایجاد پاتوق های محله ای و مراکز محله در محدوده بافت فرسوده، اشاره نمود. همه موارد ذکر شده موجب تقویت ارزش سکونت در محلات خواهد شد و هویت محله را حفظ خواهد کرد.
تلاش برای تحقق پذیری تکالیف طرح جامع و تفصیلی شهر تهران
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با اشاره به رویکرد قانونگرایی شورای اصلاحطلب پنجم اظهار داشت:کمیسیون شهرسازی و معماری، بازگشت به طرح جامع و تفصیلی شهر و تلاش برای تحقق تکالیف بر زمینمانده آنها را سرلوحه کارهای خود قرار داد. از همین رو، نهاد پایش و راهبری طرحهای توسعه شهری تهران را در یکی از نخستین اقدامات خود احیاء نمود تا قطار توسعه تهران در ریل توسعه پایدار و متوازن بازگردد. بررسی تحققپذیری طرح تفصیلی و آسیبشناسی اجرای آن به منظور فراهم نمودن بستر بازنگری طرح مذکور نیز از اقدامات کمیسیون در راستای عمل به تکالیف طرح جامع و تفصیلی بوده است.
سالاری ادامه داد: پیگیری،بررسی و تصویب طرح تفصیلی ویژه منطقه ۲۲ با رویکرد جمعیت پذیری حداقلی و پرهیز از بارگذاریهای سنگین ، مبنا قرار دادن توسعه کیفی به جای توسعه کمی، توسعه خط حمل و نقل ریلی و پاک، تأمین حداکثری خدمات عمومی، حفاظت از محیط زیست و ... از اقدامات مهم کمیسیون در این دوره بوده است که پس از دهها جلسه و ساعتها کار کارشناسی نهایتا به تصویب شورا رسید.
وی افزود: پیگیری جهت تصویب برنامه عملیاتی ساماندهی زیر پهنه حفاظت ویژه ( G 323 ) به وسعت 1729 هکتار (محدوده فی مابین منتهی الیه فضای کالبدی شهر تا خط حریم) که جزو تکالیف طرح تفصیلی بوده است. پیگیری تهیه و تصویب طرحهای موضعی و موضوعی از جمله حق انتقال توسعه(TDR)، ساماندهی مشاغل نامتجانس شهری، پیگیری ایجاد دادگاههای ویژه مدیریت شهری، طرح ساماندهی فعالیتهای مجاز به استقرار در پهنههای مختلف طرح تفصیلی، و ضوابط بلندمرتبهسازی که همگی جزو تکالیف برزمین مانده طرح جامع و تفصیلی هستند و عدم تحققشان ضربات جدی به کیفیت زیست شهروندان میزند، در این سه سال در دستور کار کمیسیون شهرسازی و معماری قرار داشتهاند و پیشرفتهای قابل ملاحظهای نیز در هر کدام حاصل شده است اما از آنجا که بسیاری از آن ها نیازمند تصمیمگیری مراجع کلانتر قانونی مانند مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه و دولت هستند هنوز به نتایج نهایی نرسیدهاند.
ساماندهی سیما و منظر شهری و هویت بخشی به شهر
سالاری در خصوص اقدامات انجام شده در حوزه ساماندهی سیما و منظر شهری و هویت بخشی به شهر گفت: در راستای عمل به یکی از مهمتری
