اقتصادآنلاین - فائزه مومنی؛ بی‌قواره‌های آهنی، بر روی ساختمان‌های بلند هم شکل و ظاهرشان توی ذوق می‌زند و هم برخی نگران عوارض آنها بر سلامتی هستند. هر ساختمانی که اجازه دهد، در ازای دریافت هزینه بر روی پشت‌بام‌اش دکل نصب می‌شود. 5هزار دکل از کل دکل‌های مخابراتی تهران غیرقانونی نصب شده است، یعنی نه ایمنی سازه آنها مشخص است و نه میزان عارضه‌شان.عارضه‌ای که در وجود آن هنوز تردید است و برخی آن را تایید و برخی رد می‌کنند. همچنین بنا بود مطابق با اعلام شورا و شهرداری تهران آنهایی که ایمنی کافی دارند اما غیرقانونی نصب شده‌اند، فقط جریمه شده و آنهایی که ایمنی ندارند، تخریب شوند.
سید فرهود کاظمی،مدیرعامل شرکت ارتباط مشترک شهر بنا در گفت و گوی تفصیلی به تمام ابهامات بالا پاسخ داده است؛
اقتصاد آنلاین: طبق آخرین آمار حدود 5هزار دکل مخابراتی غیرقانونی در سطح شهر وجود دارد که بنا بود پایش شوند و آنهایی که نا ایمن هستند، جمع‌آوری. این برنامه به کجا رسید؟
دکل‌هایی که در سطح شهر تهران قرار دارند دو گروه کلی از دکل‌های مخابراتی هستند. یکی در حوزه دکل‌ها و ایستگاه‌های ارتباطی که معروف به ارتباطات سیار بوده و دیگری دکل‌های مخابراتی که مربوط به ارتباطات ثابت اعم از اینترنت یا اصطلاحا ارتباطات ثابت پهن باند یا Broadbandهستند. ایستگاه‌های حوزه اول یعنی ایستگاه‌های مخابراتی ارتباطات سیار متعلق به دستگاه‌های موبایلی است که در دست شهروندان و کاربران قراردارد.
وبسایت اتحادیه بین المللی ارتباطات www.itu.int بر اساس تعداد نفرات و شهروندانی که در هر کشوری زندگی می‌کنند، نشان می‌دهد که برای هر هزار نفر چند ایستگاه مخابراتی ارتباط سیار در کشورهای مختلف وجود دارد. در کشورهای توسعه یافته این آمار برای هر هزار نفر جمعیت بین یک تا 2 و چند صدم درصد، ایستگاه ارتباط مخابراتی و ارتباطات سیار وجود دارد که بر روی هر کدام از این ایستگاه‌ها ممکن است یک یا چند اپراتور تجهیزات نصب کرده باشند.
این شاخص برای شهر تهران حدود 53 و 4 صدم یعنی نصف میانگین کشورهای توسعه یافته است. از طرف دیگر در سایت بین المللی ارتباطات یک شاخص دیگر وجود دارد و آن هم بررسی تعداد مشترکینی است که به ارتباطات پهن باند ثابت دسترسی دارند « ADSLیا VDSL» . در کشورهای توسعه یافته به ازای هر 100 نفر حدود 35صدم است یعنی 35 نفر از صد نفر به ارتباطات پهن باند ثابت دسترسی دارند، اما عدد برای کشور ایران حدود 12 صدم است یعنی دوازده نفر از صد نفر به ارتباطات پهن باند ثابت دسترسی دارند. این عدد برای تهران 16 نفر است که البته در وبسایت نیست و تهران جزو برخورداران به نسبت شهرهای دیگر محسوب می‌شود. برخورداری از هر دو در شهر تهران کمتر از نصف است. وزارت ارتباطات در حال تلاش است تا سطح برخورداری مردم را افزایش و ارتقاء دهد. شیوع کرونا توسعه دسترسی را مهم‌تر کرده است.
توسعه فناوری ارتباطات از اوایل دهه هفتاد شمسی سرعت پیدا کرده و کم کم سروکله اینترنت و موبایل پیدا شده است.با گسترش استفاده شهروندان از تلفن همراه،ارتباطات سیار شروع به احداث سایت‌های مخابراتی یا در پشت‌بام خانه‌ها یا مکان‌های مرتفع کردند تا گوشی‌های مردم آنتن بدهد. به موازات این اقدام فناوری ارتباطات پهن‌باند ثابت هم شروع به توسعه کرد و کم کم با تاخیر سروکله ADSLپیدا شد و در نهایت به شکل و شمایل فعلی تغییره چهره پیدا کرد. اما در این اتفاق یک نکته وجود دارد؛ در کشورهای خارجی دکلی نمی‌بینیم و منظر بصری‌شان به این شکل زشت نیست. نصب این دکل‌ها در کشور ما توسعه نامتوازنی داشته و در نهایت به توسعه ناپایدار دامن زده و محیط زیست را هدف قرار داده است.
در سال 1390 شورای شهر تهران اولین مصوبه را برای ساماندهی دکل‌ها، ایستگاه‌ها و سایت‌های مخابراتی مصوب کرد و قوانین شهرسازی را در این ارتباط وضع کرد. در سال 1394 نیز مصوبات و ضوابط فنی‌تری به تصویب رسید. یعنی با اختلاف دو دهه از ورود این فناوری سیستم شهرسازی متوجه عمق بسیار زیاد توسعه ناپایدار شد. پیش از به تصویب رسیدن این ضوابط ایستگاه‌های رادیویی بسیاری نصب شده بود که ساماندهی آنها بعد از دو دهه آغاز شد.
در نهایت سال گذشته رسیدگی به کل سایت‌های شهر تهران به اتمام رسید و همه را با ضوابط انطباق دادند.تعدادی مشکل داشتند و تعدادی نه.برخی باید نقص مدارکشان را کامل می‌کردند و برخی استحکام ساختمان را بالا می‌بردند.
اقتصاد آنلاین: چند درصد رد و یا تایید شدند؟
بیش از 20 درصد از آنها به طور کل رد شدند و حدود 40 درصد نیز به اصلاحات و تهیه مدارک نیاز دارند، باقی نیز پذیرفته شدند.
در کشورهای دیگر دنیا حضور دکل در کلان‌شهرها تقریبا صفر است اما چرا در تهران سر وکله دکل پیدا شد؟ شرکت‌های مخابراتی برای اینکه بتوانند از کابل‌های مسی که DSL را به دست مردم رسانده،پهنای باند بگیرند ناچارند کابل را تعویض کنند. برای این که چنین کاری انجام دهند هزینه بسیار بالایی متحمل می‌شوند. این هزینه با درآمدی که واحد مسکونی یا اداری بابت اشتراک به شرکت مخابرات می‌پردازند، تناسبی ندارد. از طرف دیگر اگر بخواهد تعدادشان زیاد شود با توجه به محدودیت‌های مراکز سویچینگ کیفیت پایین می‌آید و لذا روی DSLرشد خوبی در شهر تهران نداریم. اگر بخواهند به جای کابل مسی، فیبر نوری بکشند تا سرعت بالا برود، هزینه زیرساخت حدود هزار تا 4 هزار دلار برای هر اشتراک خواهد بود و در نتیجه برای شرکت‌ها صرفه اقتصادی ندارد.
نکته بعدی این است که شهر تهران‌کانال‌های تاسیسات شهری ندارد؛ یعنی هر جا بخواهند کابل بکشند باید زمین را بکنند و ممکن است به آب، گاز، برق فشار قوی و یا چیز دیگری برخورد کند؛ در صورتی که در شهرهای کشورهای توسعه یافته کانال‌های تاسیسات شهری دارند. چون شهر تهران این تونل‌های تاسیساتی را ندارد برای این که بتوانند ارتباطات پهنای باند در حوزه مخابرات برقرار کنند دکل زده و روی هر کدام از آنها لینک ماکروویو نصب می‌کنند.
این دکل‌ها باید ارتفاع داشته باشند تا در خط دید یکدیگر بوده و یک شبکه ایجاد کنند. این دیش‌ها و دکل‌ها در قسمت‌هایی از شهر زیاد هستند که ادارات و شرکت‌ها زیادند؛ مثل منطقه ش6 یا 3 تهران، البته خیلی از این دکل‌ها مجوز هم ندارند.
اقتصاد آنلاین: افراد یا شرکت‌هایی که این دکل‌ها را می‌گیرند باید چه شرایطی داشته باشند؟راهکارهای مقابله با تخلف چیست؟
اولا باید پروانه کسب داشته باشند و مثل همه کسب و کارها پروانه بگیرند. سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی متولی این امر است که به آنها فرکانس تخصیص و پروانه کسب می دهد.اعطای پروانه براساس ارزیابی سازمان است.دکل‌هایی که مالکان و صاحبانشان فاقد پروانه مخابرات هستند تعدادشان کم نیست و خیلی زیاد هستند. در مورد شرکت‌هایی که پروانه ندارند ظرفیت قانونی وجود دارد تا با آنها برخورد شود.
ظرفیت اول قانونی برای مقابله با دکل‌های غیرمجاز شاکی خصوصی است؛ برای مثال فردی در همسایگی دکلی است و می‌داند پروانه ندارد. فرد می تواند از او به قوه قضاییه شکایت کند و قوه قضاییه بر اساس شکایتی که شاکی خصوصی کرده می‌تواند به نفع کسی که محق است احکامی را صادر کند. ظرفیت دوم قانونی؛ قوانین شهرداری‌ها است؛ اگر سایتی فاقد مجوز باشد شهرداری‌ها می‌توانند با آنها برخورد کنند حالا یا از طریق کمسیون رفع خطر ماده 55 یا کمیسیون ماده 100.
اما یک نکته وجود دارد؛ حوزه‌ای که شهرداری بخواهد با این افراد برخورد قانونی کند خود دچار برخی موانع است. اگر فردی تخلف کرد با او برخورد جزایی می‌شود اما وقتی خیل بزرگی از افراد تخلف کنند، اتفاقات جدیدی می‌افتد. در اینجا به خاطر بالا بودن حجم تخلفات برخورد قانونی از طرف شهرداری تهران اولا ممکن است موجب ایجاد نارضایتی در جامعه شود و ثانیا شهرداری متحمل هزینه‌هایی می‌شود که مشخص نیست بتواند هزینه کند یا نه.
نمی خواهم بگویم مبلغش در مقایسه با کل گردش مالی شهرداری تهران عدد بزرگی است اما قابل توجه است. اینکه انتظار داشته باشیم شهرداری تهران به تنهایی در این حوزه وارد شود شاید در حق شهرداری تهران جفاکاری کرده باشیم. تعداد متخلفان زیاد است و با یک همکاری جمعی می‌شود آنها را ساماندهی کرد. توسعه ناپایداری که در طول دو دهه اتفاق افتاده خود درد است و علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد. وقتی یک فناوری را وارد کشور می‌کنیم باید به موقع مسائل زیست محیطی‌اش را بررسی کرده و قوانین بالادستی وضع کنیم.
اقتصاد آنلاین: در نهایت باید راهکاری برای مقابله با این بحران تخلفاتی وجود داشته باشد.
در سال گذشته پروژه شناسایی را به پایان رساندیم و مشخص است که چه کسی متخلف است و چه کسی متخلف نیست و به نهادهایی که باید، اعلام می‌شد، اعلام شده است. برخی از این دکل‌های متخلف اولویت بالاتر و برخی اولویت پایین‌تری دارند. برای مثال سایت‌های مخابراتی که به حوزه سلامت جسمی مردم مرتبط است طبعا اولویت بالاتری خواهند داشت. ما در حال حاضر به تک تک مناطق شهرداری تهران اعلام می‌کنیم که سایت‌های متخلف را به کمیسیون ماده 100 ارجاع کنند.
اینکه فکر کنیم این مساله فقط به دست شهرداری تهران حل می‌شود؛ اصلا اینگونه نیست و وزارت ارتباطات و نهادهای دیگر که مسئولیت دارند مانند قوه قضاییه حتما باید ورود کند. شرکت ارتباطات مشترک شهر خود نمی‌تواند اجرای قانون کند و ضابط قضایی نیست. شرکت اصطلاحا سوت می‌زند.
بنظر شما تشعشعات این دکل‌ها ضرری برای سلامت شهروندان ندارد؟
تشعشعات ماکروویو انرژی را تحویل محیط می‌دهند که اگر از یک حد و چگالی افزایش یابد ضررش صددرصد قابل انکار نیست. اما باید به این موضوع هم توجه کنیم که نور آفتاب هم ضرر دارد ولی به این معنی نیست که جلوی خورشید نرویم. نور خورشید هم یکی از امواج ماکرو ویو است. موج چیزی است که از آن با حفظ ایمنی استفاده می‌کنیم. ایمنی مبحثی است که در تمام رشته‌های مهندسی چه در رشته مخابرات و مکانیک و چه در خودرو در کنار استفاده از تکنولوژی همیشه وجود دارد. درباب ایمنی امواج باید متخصصان صحبت کنند اما موضوعی که وجود دارد این است که؛ سازمان تنظیم مقررات نهادی است که این موارد را در حوزه فرکانس اعلام می کند، سازمان انرژی اتمی سطح تشعشع را اندازه گیری و کنترل کرده و مجوز می‌دهد و وزارت بهداشت و سازمان محیط زیست از نظر مسائل زیست محیطی ورود دارند.
از نظر تشعشع آنتن‌های دیش که مربوط به دکل‌های ارتباطات پهن باند و اینترنت هستند تقریبا می‌توانیم بگوییم با وجود تراکم بالا هم هیچ خطری سلامت فیزیکی ندارند. برای مثال یک دکل 20 تا سی دیش دارد که هر کدام از این دیش ها مثل یک چراغ قوه باریک یا یک نور متمرکز لیزر نقطه مقابل خود را می‌زند. کسی سمت این لیزرها نیست و در نتیجه اثری دریافت نمی‌کند. بنابراین دیش از نظر تشعشع کاملا امن است اما از نظر روانی منظر شهری را خراب کرده است.
90 درصد آنتن‌هایی که در منظر دید قرار دارد از نوع دیش و اینترنت است و متعلق به ارتباطات سیار نیست. آنتن‌های ارتباطات سیار دیش نیستند، آنتن‌های سفید رنگ مکعب مستطیل و بلندی هستند که روی هر دکلی اپراتورها سه عدد از آنها را در زوایای 120 درجه نصب کرده و هرکدام 120 درجه را پوشش می‌دهند. اگر تشعشع این سه را با هم جمع کنیم مثل یک بشقاب می‌ماند که مرکز آن روی محور دکل قرار گرفته و به صورت افقی به اطراف خود تشعشع پخش می‌کند و کمترین تشعشع را به بالا و پایین دارد. به همین دلیل در ضوابط گفته شده این نوع آنتن خاص نباید از سی متری پنجره خانه مردم نزدیک‌تر باشد.
زمانی که در سطح شهر نگاه می کنید دکل‌های ارتباطات سیار نوعا دکل‌هایی هستند که در سطح شهر روی زمین نصب شدند یا اگر روی پشت بام هستند دکل‌های با ارتفاع کوتاه یعنی سه یا چهار متر هستند. دکل‌های ارتباطات سیار از نظر منظر شهری آلودگی بصری کمتری دارد اما از نظر ایمنی مایکروویو قانون گذار محدودیت فاصله سی‌متری از آنتن و نه از سازه دکل را برایشان وضع کرده است. موضوعی که بیشترین آلودگی را در منظر شهری ایجاد کرده دکل های مایکروویو یا اینترنت پر سرعت هستند.
در نهایت اینکه عرضه کننده این خدمت که اپراتورها هستند و دریافت کننده این خدمات که گروهی از مردم هستند با یکدیگر تجارت دارند و گروهی دیگر مردم از این تجارت متضرر می شوند. که عده‌ای از این خدمت بهره‌مند می‌شوند.برای مثال شخصی می‌گوید موبایل را از خودم لحظه‌ای دور نمی‌کنم اما نگرانم مشکلی برایم ایجاد کند!
