اقتصاد آنلاین – سیده زهرا محمودی؛ دومین دور از مناظرات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، در حالی برگزار شد که امید به مواضع و برنامه‌های کاندیداها کمرنگ‌تر و کم‌فروغتر از پیش شده است. بسیاری، این امر را به علت شرایط خود مناظرات می‌دانند و اعتقاد دارند در این شرایط که سوالات متفاوت از کاندیداها پرسیده می‌شود، امکان سنجش نامزدها سلب شده است.
با این وجود اقتصادآنلاین هر شب راس ساعت۲۰ به نقد و بررسی وعده‌های هر روزه کاندیداها می‌پردازد و در روز ۱۸خرداد ماه نیز پس از پخش مستقیم مناظرات از شبکه‌های اجتماعی خود، به نقد و بررسی دومین مناظره پرداخت. مردم و کارشناسان اقتصادی در این برنامه به ارائه نقطه نظرات خود در رابطه با انتخابات پرداختند که در ادامه مشروح این نظرات را خواهید خواند.
سوالات عجیب مناظره اجازه مقایسه کاندیداها را سلب می‌کرد
حجت قندی، پژوهشگر اقتصادی نظرات خود را اینگونه تشریح کرد: سوالات مناظره بسیار عجیب بود و نمی‌شد کاندیداها را باهم مقایسه کرد. یکی راجع به تحکیم خانواده حرف می‌زند و یکی در مورد سیاست خارجی. این دو را چگونه مقایسه کنم؟ سوالات آنقدر متفاوت بود که دیدگاه برخی نامزدها را اصلا نفهمیدم.
سعید درخشانی، کارشناس بازار سرمایه نیز با بیان اینکه شیوه برگزاری مناظره‌ها بسیار مورد انتقاد بود و خود نامزدها هم بدان منتقد شدند، اظهارکرد: نمی‌دانم این سوالات تصادفی از کجا آمده است؟ مناظره باید سوال مشخصی روی مسائل کلیدی باشد و نظرات بیان شود تا مخاطب تصمیم بگیرد. در دو مناظره‌ای که گذشت، ما چیز زیادی از این افراد متوجه نشدیم. پیشنهاد می‌کنم مناظره سوم متفاوت و سوالات یکسان و مشخص باشد.
همتی وارد بگومگوهای زرد سیاسی شد
مهدی قاسمی، فعال اقتصادی گفت: از آقای همتی انتظار بیشتری داشتم. ایشان وارد بگومگوهای زرد سیاسی شدند و این به ضررشان تمام شد و فرصت را به رقبا دادند. در بین این کاندیداها آقای رضایی برنامه مشخص‌تری دارد و به نظرم ایشان مشاوران خوبی دارد. من برنامه و خط فکری آقای قاضی زاده هاشمی و رییسی را متوجه نشدم.
مناظره نمادی از وضعیت جامعه ماست
احسان دشتیانه، عضو هیات مدیره ذوب آهن تصریح کرد: به نظرم این مناظره و این آدم‌ها، منهای این چارچوبی که برایشان ایجاد شده، برون‌دادی از جامعه و خواسته‌های جامعه ماست. دقت کنید وقتی کاندیداها سوالات را کنار گذاشته و حرف خود را می‌زنند، مشکل عمیق‌تر می‌شود. من از آقای همتی توقع دارم برای رای آوردن به هرچیزی متوسل نشوند.ای کاش به آقای رضایی در نظام پست‌های اجرایی داده می‌شد. ایشان خیلی دوست دارند کار کنند ولی به ایشان توجه نمی‌شود. آقای رییسی چون از رای آوردن خیالش راحت است، وعده نمی‌دهد. اگر تیم اقتصادی آقای رییسی به جای آدم‌های رادیکال افراد دیگری باشد، می‌توان امیدوار بود به جای اقتصادندان به اقتصاددان سپرده شود. نتیجه انتخابات مشخص و مناظره نمادی از وضعیت جامعه ماست که برون‌داد آن را در جامعه می‌بینیم.
علیرضا عبدالله‌‌زاده، پژوهشگر اقتصادی یادآور شد: این مناظره در ادامه استراتژی کمپین‌های مختلف بود و نشان می‌داد بعضا نقش‌های خود را خوب ایجاد می‌کنند. مشکل این است که کاندیداها نتوانستند تصویر ایجابی برای خود و سلبی برای رقیب ایجاد کنند. در این مناظره آقای قاضی‌زاده برایم جالب بود و ایشان از نقش قبلی خود فاصله می‌گیرند و رای خود را افزایش می‌دهند. نمی‌دانم به چه دلیلی انتخابات آنقدر کم رمق شده است. امیدوارم مسائل برطرف شود تا مردم به سمت صندوق‌های رای بیایند. سال ٩٢ هم به همین شکل بود که مشارکت از اول بالا نبود وایجاد یک دوقطبی توانست مشارکت مردم را بالا بکشد.
برنامه کاندیداها درباره کوچک‌سازی دولت چیست؟
عباس کشوری دیدگاه خود را اینگونه توضیح داد: در مناظره امروز برنامه جذابی نداشتیم و نمی‌توان گفت کدام کاندیدا بهتر ظاهر شد. موضوع مهم دیگر این است که در این وعده‌های مناظره زمانی مشخص نشد و بیشتر شبیه آرزو بود تا برنامه و مشخص نبود برنامه چه زمانی قرار است اجرا شود. موضوع دیگر هم دست نیافتنی بودن برخی برنامه‌ها بود. سوالات جامع و خوب نبود و به نظرم مناظره اول که اقتصادی بود، کامل نشد و تا امروز هم برخی کاندیداها به مسائل اقتصادی پرداختند و موضوع اصلی ما اقتصاد است. بحث اجرا مهم‌ترین موضوع است. موضوع مهم این است که برنامه این کاندیداها در باره کوچک‌سازی دولت چیست؟
زاکانی در بی‌اخلاقی روی احمدی‌نژاد را سفید کرد
سمانه برمخشاد در ادامه گفت: در مورد مانور آقای همتی در استفاده از زنان در کابینه خود، گشت ارشاد و... باید گفت: ایشان امکان اجرای این موضوع را نخواهند داشت و خیلی قابل دفاع نیست و این وعده‌ها، از آن وعده‌هایی است که نمی‌توانند به آن عمل کنند. نکته جالب بخش پایانی صحبت‌های آقای مهرعلیزاده بود در مورد رد صلاحیت‌ها و به نظرم بسیاری همچنان معتقدند رای‌شان موثر نیست. آقای زاکانی در بی‌اخلاقی روی آقای احمدی‌نژاد را سفید کردند.
رضایی میاندار اقتصاد شد
رفیعی اظهارکرد: به علت ضعفی که آقای همتی و رییسی از خود نشان می‌دهند، آقای رضایی به میاندار اقتصاد بدل شده است. ما می‌دانیم هیچ چیز پشت برنامه‌های ایشان نیست و نگرانم انتخابات به دور دوم و آقای رضایی و رییسی بکشد. بسیاری به اقای همتی امید داشتند ولی این اتفاق نیفتاد.
احمدرضا احسانیان هم نظرات خود را اینگونه عنوان کرد: در مورد فاصله طبقاتی جواب آقای رییسی برایم قابل قبول نبود. تفاوت بین دهک اول و دهم نیست بین سه دهک آخر و اول است. آقای قاضی‌زاده می‌خواهند خود برای ١۴٠٨ ارائه دهند. ساختار مناظرات در سال ٩۶ و ٩٢ هم همین بود و فقط آقای روحانی شرایط را در دست گرفت. بنابراین به ساختار انتقادی نیست و بیشتر به افراد است.
نمی‌خواهند بیننده آگاه شود
علیرضا حقیقی توضیح داد: فرمت این مناظرات هم از نظر تعداد و هم فرمت به شکلی است که نمی‌خواهند بیننده آگاه شود. تلویزیون عمد دارد، حتی در ساعت انتخابی. ساعت به شکلی است که مردم اصلا در خانه نیستند. نکته دیگر محدودیت‌های رد و صلاحیت‌هاست. ما در بحث توسعه اقتصادی، مسئله کلیدی‌مان این است که اگر قفل‌ها باز نشود، برنده نوبل اقتصادی هم بیاید، نمی‌تواند کاری کند. نکته دوم پارادایم منطقه‌ای ماست که در آن دائما نوسان داریم. باید شجاعت داشته باشیم و هزینه بپردازیم. مسئله سوم رهبری جهان اسلام است که یک پارادایم هزینه‌ساز بوده که باید بازبینی شود. به نظر نمی‌رسد که مناظره سوم هم بتواند جامعه را به رای‌دادن تشویق کند. احساس منفعت کوتاه مدت و خطر جدی افراد را به صندوق رای می‌کشاند.
محمدرضا فرهادی‌پور، تحلیلگر اقتصادی در این گفت‌وگو خاطرنشان کرد: اگر برنامه نداشتن به این معنا باشد که قصد مداخله در اقتصاد ندارد، کار خوبی است. نگرانی من این است که الان برنامه‌ای عنوان نمی‌شود و بعدا اقداماتی انجام شود. به نظرم خیلی هم مطالبه برنامه نکنیم. به نظرم وظیفه جماعت اقتصاددان و اقتصاد خوانده این است که این فهم را ایجاد کنیم که کاری به اقتصاد نداشته باشیم. به نظرم خیلی از این افراد انتظار نداشته باشیم و تحریک نکنیم که برنامه بدهند.
حشمت فرخی هم درباره مناظره گفت: این افراد مناصب داشتند و باید درکی از مشکلات داشته و به کلیت موضوع باید اشاره می‌داشتند. بسیاری از برنامه‌ها را باید دولت در قالب قانون ادامه دهد. اما در پیشنهاد برنامه‌ها و قوانین جدید کسی که کاندیدا می‌شود، باید فکر همه جا را کرده باشد.
نقدینگی پول در جیب من است
فرهادی‌پور همچنین تصریح کرد: من نمی‌دانم چرا کسی نیست که به این‌ها بگوید بخشی از نقدینگی پول در جیب من است و نباید برای آن برنامه ریخت.
حسین سلاح‌ورزی، فعال اقتصادی با بیان اینکه خود برنامه به عنوان برنامه مناظره نتوانست تاثیر قابل توجهی برای ترغیب افراد به رای دادن داشته باشد، گفت: تصور من این بود که آقای همتی که مزیتش در بخش‌های اقتصادی است شاید نتواند خوب ظاهر شود اما ایشان خوب ظاهر شدند. آقای قاضی‌زاده هم همین‌طور. آقای مهرعلیزاده گفتند من دستور می‌دهم افزایش حقوق کارگران را از تورم بالاتر ببرند و این حاکی از عدم اشراف ایشان به مسائل و سازوکار قانون کار است. به نظر من صحبت‌های انجام شده آنقدر مبتنی بر آمار و اطلاعات نبود و به طور کل آقای قاضی‌زاده بهتر ظاهر شدند.
تعجب می‌کنم که چرا بحثی در مورد اینستاگرام نشد
صادق الحسینی گفت: مناظره بسیار بی‌مبنا بود و کل سوالات، فضا و... بسیار بیهوده بود و چیزی دست مردم را نمی‌گرفت. هیچ یک از کاندیداها جز یک نفر تسلط ذهنی نداشتند. آقای قاضی‌زاده بسیار مسلط بود. ایشان هنرمندانه خود را پرزنت کرد. آقای رییسی، همتی و رضایی خیلی بد بودند و صحنه ساخته‌شده، سبب می‌شود مناظره بعدی هم کمتر دیده شود. مناظره نشان داد نامزدها دارای ذهن منسجم برای حل مشکلات مردم نیستند. من تعجب کردم چرا در مورد اینستا گرام و... بحثی نشد. نصف پهنای باند ایران الان اینستاگرام است و کسی در این باره صحبتی نکرد.
معلوم نیست نامزدها بر چه اساسی تعیین صلاحیت شدند؟
حسین جعفرپور به عنوان نفرد بعدی در این اتاق اظهارکرد: چیزی که در مناظرات مشخص بود این بود که معلوم نیست نامزدها بر چه اساسی تعیین صلاحیت شدند. ما با چند بحران بزرگ در اقتصاد مواجهیم و دولت‌ها باید برنامه داشته باشند.
ماکان ریاحی خطاب به الحسینی پرسد: سوال من از آقای الحسینی این است که آیا امکان یارانه ۴۵٠هزار تومانی وجود دارد؟ چرا اصلا این افراد در مورد بورس برنامه مدونی ندارند؟
عجیب است که سوالی در مورد بازار سرمایه پرسیده نشد
الحسینی پاسخ داد: حرف آقای رضایی مبنی بر یارانه پنهان ١٣٧میلیارد دلاری تقریبا درست است. این یارانه پنهان یعنی کل انرژی، محصولات غذایی و... که دولت آنها را با قیمت ارزان به جامعه می‌دهد. اینکه ما این را به این شکل مطرح کنیم و بگوییم ٣میلیون به هر خانواده در ماه، درست است ولی ایشان ساز و کار برنامه خود را اعلام نکرد. آقای رضایی می‌خواهند به هر قشری که رای می‌دهد یارانه بدهد. منابع طرح آقای رضایی مشخص نیست و به نظر می‌رسد حرف‌های ایشان بیشتر برای رای مردم است نه اصلاح اقتصاد کشور. عجیب است که در مناظره چیزی در مورد بازار سرمایه پرسیده نشد و این به نظرم طراحی‌شده بود.
بی‌توجهی به اقتصاد آموزشی
یدالله اسلامی عنوان کرد: طراحان مناظره هم جامعه، هم سطح ریاست جمهوری و هم موضوع مناظره را تقلیل دادند. بازنده بزرگ مناظرات مردم ایرانند که نمایندگان آنها نمی‌توانند بازتاب‌دهنده نظراتشان باشند. صدا و سیما باید در این شیوه اظهار نظرها تجدید نظر کند.
همتی منفعل بود
محمدعلی جنت‌خواه، فعال رسانه‌ای نیز بیان کرد: حرف‌ها در مناظره بسیار غیرکارشناسی و غیرممکن بود. ما در ایران نتوانستیم ایدئولوژی‌ها را آپدیت کنیم و همین سبب شد این حرف‌ها را بشنویم. آقای همتی بسیار منفعل بود و می‌توانست از زمانش بهتر اشاره کند. به نظرم وقتی شانسی برای فرد دیگری وجود ندارد، اخلاق و... معنی ندارد. به نظرم مشارکت تکان خاصی نخواهد خورد. با حساب منطقی آقای همتی بیش از ١٠، ١۵درصد شانس ندارد و تکلیف مشخص است.
در ادامه سایر افراد حاضر در اتاق هم نظرات خودشان را بیان کردند که اهم موارد مطرح شده به این شرح است:
- قاضی‌زاده؛ به نظرم همه این را قبول نکردیم که اقتصاد علم است و همیشه مفاهیم اشتباه را تکرار می‌کنیم. به نظرم جو مناظرات طوری است که نمی‌توان علمی صحبت کرد.
- می‌کردم آقای همتی خوب وارد شوند و می‌توانند در مناظرات خوب ظاهر شوند. اما به نظرم درحال‌حاضر چهره ایشان به یک حالت کمدی تبدیل می‌شود و این حاکی از ضعف ایشان است. تکلیف اصولگریان مشخص است. اما در مورد کاندیداهای اصلاح‌طلب درست است که ناامیدی وجود دارد اما اینکه یک امیدی ایجاد شود که وضع بدتر نمی‌شود، هم وجود ندارد.
- در مناظره امشب نامزدها می‌خواستند از جامعه هدفی کمک بگیرند. سوژه‌های قابل توجه کشور وارد مناظره نشد. انسجام صحبت‌های آقای قاضی‌زاده هاشمی قابل احترام بود. نمی‌توان از نقطه نظرات آقای همتی هم گذشت. در مناظره برنامه منسجم دیده نشد.
- به نظر من به لحاظ اقتصادی و عدالتی، یارانه ۴۵٠هزار تومانی کار شده است و حرف درستی است. اما ایجاد دغدغه جدید برای مردم در حوزه انرژی فکرنشده است. ناامیدی اینحا اشتباه است و مردم باید برای تغییر، مشارکت ایجاد کنند.
- کارشناسان باید فعال‌تر برخورد کنند. برخی از سیاست‌های کلان اقتصادی را نمی‌توان در سطح دولت حل کرد و باید در سطح کل نظام حل شود. طبیعتا سیاست‌های بانکی دولت، تعیین نرخ و بسیاری از چیزهای دیگر در بازار تاثیرگذار است. اگر متخصصین کمی فعال‌تر برخورد کنند، نتیجه آن برای شهروندان مثبت‌تر است.
سطح مباحث ناامیدکننده بود
سعید عباسیان، سردبیر اقتصادآنلاین در پایان اتاق نظرات خود درباره مناظره را اینگونه بیان کرد: مناظره بسیار ناامیدکننده بود و همه دوستان ضعیف ظاهر شدند. آقای همتی پس از انتقادات مناظره اول، در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری امیدوار‌کننده ظاهر شدند اما در مناظره دوم باز هم ناامیدکننده ظاهر شدند. ایشان هر چند می‌گویند رقیبشان قهر مردم است اما در عمل چنین نمی‌کنند و به بحث با رقبا مشغول شده‌اند. آقای همتی خودشان گفته بودند می‌خواهند نشان دهند با نامزدهای انتخابات قبلی تفاوتی دارند و به عنوان اقتصاددان وارد شده است اما موفق نبودند. آقای قاضی‌زاده و جلیلی با اینکه می‌گویند به نظر می‌آید برنامه دارند، من چیزی نمی‌بینم و این برنامه داشتن در همه حوزه‌ها از فضای علم اقتصاد به دور است. آقای رضایی هرچه بیشتر صحبت می‌کنند، ضعف‌هایشان بیشتر مشخص می‌شود و پرداخت حقوق برای زنان خانه‌دار، مشخص نیست چه مبنایی دارد. آقای زاکانی هم وظیفه دیگری برای خود مشخص کردند و حرفهایشان معطوف به آقای همتی بود. آقای مهرعلیزاده هم سعی دارند که با حرف‌های تند به آقای رییسی رای جمع کنند. زمان رای جمع کردن به این شکل پایان یافته‌است. امیدواریم نامزدها کمی برنامه‌های اقتصادی و مطابق با اقتصاد بیشتری مطرح کنند؛ البته منظورمان ورود به همه حوزه‌ها نیست.
