اسید فولیک چیست و کمبود آن چه علائمی در بدن دارد ؟
به گزارش اقتصاد آنلاین، اگر فولات کافی در رژیم غذایی خود ندارید، ممکن است با کمبود اسید فولات مواجه شوید. برخی نوشیدنی‌ها و غذاها، مانند آب مرکبات و سبزیجات سبز تیره، منابع خوبی از فولات هستند.
نخوردن فولات کافی می‌تواند در عرض چند هفته منجر به کمبود آن شود. همچنین در صورت ابتلا به بیماری یا جهش ژنتیکی که مانع از جذب یا تبدیل فولات به فرم قابل استفاده بدن شما می‌شود، کمبود اسید فولات ممکن است رخ دهد.
کمبود فولات می‌تواند باعث کم خونی شود. کم خونی وضعیتی است که در آن گلبول‌های قرمز بسیار کمی دارید. کم خونی می‌تواند بافت‌های شما را از اکسیژن مورد نیاز محروم کند زیرا گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن هستند. این ممکن است بر عملکرد آنها تأثیر بگذارد.
فولات در تمام افراد به ویژه در زنان در سنین باروری بسیار حائز اهمیت است. زیرا به گفته مشاوره پزشکی، کمبود اسید فولات در دوران بارداری می‌تواند منجر به نقایص مادرزادی شود. اکثر مردم فولات کافی را از غذا دریافت می‌کنند. در حال حاضر بسیاری از غذاها اسید فولات اضافی را به صورت نسخه‌های مصنوعی فولات، برای جلوگیری از کمبود آن دارند. با این وجود، مکمل‌ها برای زنانی که ممکن است باردار شوند توصیه می‌شود.
علت کمبود اسید فولیک چیست؟
اگر فرد به اندازه کافی غذاهای حاوی اسید فولات مصرف نکند، کمبود اسید فولیک (فولات) ممکن است رخ دهد. با این حال، حتی افرادی که رژیم غذایی سالم و متعادلی دارند نیز ممکن است دچار کمبود اسید فولیک شوند. علل کم خونی ناشی از کمبود فولات عبارتند از:
- به اندازه کافی غذاهای غنی از فولات نخوردن
- داشتن بیماری یا شرایطی که در جذب ویتامین اختلال ایجاد می‌کند، مانند بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده (IBD)
- داشتن اختلال مصرف الکل، زیرا الکل با جذب فولات تداخل می‌کند و باعث می‌شود بدن فولات را خیلی سریع دفع کند
- باردار بودن، که نیاز بدن به فولات را افزایش می‌دهد
- مصرف دارویی که با جذب فولات تداخل می‌کند یا سطح فولات را کاهش می‌دهد
داشتن یک نوع ژن متیلن تتراهیدروفولات ردوکتاز (MTHFR)، زیرا در توانایی بدن برای تبدیل فولات به شکل فعال آن در بدن و استفاده از آن اختلال ایجاد می‌کند.
مانند تمام ویتامین‌های B، فولات در آب حل می‌شود و این بدان معنی است که بدن نمی‌تواند آن را ذخیره کند. کلیه‌ها فولات اضافی را از طریق ادرار دفع می‌کنند. در نتیجه، اگر افراد در رژیم غذایی‌شان حاوی مقدار کافی فولات نباشد یا اگر شرایط سلامتی دارند که در جذب آن اختلال ایجاد می‌کند، ممکن است در عرض چند هفته دچار کمبود فولات شوند.
همه افراد باید روزانه مقدار توصیه شده فولات را دریافت کنند زیرا بدن نمی‌تواند آن را ذخیره کند. به ویژه برای زنان باردار یا کسانی که ممکن است باردار شوند بسیار مهم است. سازمان‌های بهداشتی بزرگ، از جمله مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) و کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان، توصیه می‌کنند که زنان در سنین باروری هر روز مکمل اسید فولیک مصرف کنند. آنها این توصیه را ارائه می‌دهند زیرا سطوح پایین فولات خطر تولد نوزادی با ناتوانی‌های مادرزادی جدی مغز و نخاع را افزایش می‌دهد.
علائم کمبود اسید فولیک
مشاوره پزشکی تلفنی توضیح می‌دهد، در ابتدا، ممکن است فرد علائم واضحی از کم خونی ناشی از کمبود فولات نداشته باشد، اما با شدیدتر شدن آن، افراد ممکن است متوجه شوند:
ضعف
احساس سبکی سر
خستگی
مشکل در تمرکز
تحریک پذیری
سردرد
زبان دردناک
زخم در دهان یا روی زبان
در زنان باردار، داشتن نوزادی با نقص لوله عصبی خاص
علائم کمبود اسید فولیک در بارداری
زنان در دوران بارداری به مقادیر بیشتری فولات نیاز دارند زیرا فولات برای تشکیل DNA در هنگام رشد جنین ضروری است. کمبود فولات می‌تواند در تقسیم سلولی و رشد طبیعی جنین و جفت اختلال ایجاد کند و منجر به ناهنجاری‌های هنگام تولد شود. اگر زنی قبل و در طول بارداری فولات کافی دریافت نکند، ممکن است نوزادش دچار نقص جدی لوله عصبی شود که مشکلاتی در مغز و نخاع است. نقایص لوله عصبی عبارتند از:
- آنسفالی، که در آن جنین بخش‌هایی از مغز و جمجمه را از دست داده است
- اسپینا بیفیدا، که منجر به ناهنجاری‌های ستون فقرات، اعصاب یا هر دو می‌شود
کمبود فولات همچنین می‌تواند باعث وزن کم هنگام تولد نوزاد شود. مشاوره پزشکی بیان می‌کند که هر زن در سن باروری باید علاوه بر خوردن غذاهای غنی از فولات، 400 میکروگرم (mcg) اسید فولیک دریافت کند. حتی زنانی که قصد باردار شدن ندارند باید از مکمل اسید فولیک استفاده کنند زیرا:
طبق CDC، تقریباً نیمی از همه حاملگی‌ها در ایالات متحده نا موفق هستند.
ناهنجاری‌های هنگام تولد ناشی از کمبود فولات در اوایل بارداری اتفاق می‌افتد، اغلب قبل از اینکه زن متوجه شود باردار است.
دریافت مقدار توصیه شده فولات تنها از طریق رژیم غذایی ممکن است دشوار باشد.
عواملی که عوارض کمبود اسید فولیک را افزایش می‌دهد
کمبود اسید فولیک ممکن است در هر فردی ایجاد شود. اما این حال، عواملی وجود دارد که در برخی از افراد عوارض کمبود اسید فولیک را افزایش می‌دهد. این عوامل خطر به شرح زیر هستند:
- سوء تغذیه یا نخوردن رژیم غذایی متنوع که شامل میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای غنی شده است
- داشتن اختلال مصرف الکل یا نوشیدن مقدار زیادی الکل به طور منظم
- زنی در سنین باروری بودن
- باردار بودن
- داشتن یک اختلال سوء جذب
- داشتن تنوع ژنی پلی مورفیسم MTHFR که در نحوه استفاده بدن از فولات تداخل دارد
مصرف برخی داروها، از جمله متوترکسات، داروهای ضد تشنج و برخی از داروهایی که کولیت اولسراتیو را درمان می‌کنند.
عوارض کمبود اسید فولیک چیست؟
فولات برای تولید طبیعی گلبول‌های قرمز مورد نیاز است. عوارض کمبود ممکن است شامل موارد زیر باشد:
کم خونی مگالوبلاستیک، به این معنی که گلبول‌های قرمز بزرگتر از حد طبیعی هستند و به طور کامل رشد نکرده‌اند
سطوح پایین گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها
نقایص مادرزادی جدی در نخاع و مغز جنین در حال رشد که به آن نقص لوله عصبی می‌گویند.
کمبود فولات ممکن است منجر به مشکلات گلبول‌های قرمز مانند کم خونی مگالوبلاستیک شود که می‌تواند اندام‌ها و بافت‌های بدن را از اکسیژن لازم محروم کند.
کم خونی ناشی از کمبود فولات در زنان در دوران بارداری ممکن است منجر به مشکلاتی در جنین در حال رشد شود، از جمله ناهنجاری‌های جدی مغز و نخاع یا وزن کم هنگام تولد.
تشخیص عوارض کمبود اسید فولیک
پزشکان نمی‌توانند کم خونی ناشی از کمبود فولات را به تنهایی از روی علائم آن تشخیص دهند. انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد، از جمله کم خونی ناشی از کمبود آهن یا سطوح پایین ویتامین B-12، و ممکن است علائم مشابهی داشته باشند.
معمولاً پزشکان برای تشخیص کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک باید از آزمایش خون استفاده کنند. اندازه گیری غلظت فولات در خون می‌تواند نشان دهد که آیا فرد فولات کافی در بدن خود دارد یا خیر.
در یک فرد مبتلا به کم خونی ناشی از کمبود فولات، آزمایش خون ممکن است سلول‌های خونی با شکل غیرطبیعی و نابالغ به نام مگالوبلاست را نشان دهد. این گلبول‌های قرمز نابالغ بسیار بزرگ هستند و نمی‌توانند اکسیژن را به طور موثر به بدن برسانند. اگر آزمایش خون نشان دهد که فرد مگالوبلاست دارد، این نشانه قوی است که فرد دچار کمبود فولات یا ویتامین B-12 است.
درمان عوارض کمبود اسید فولیک
افرادی که کمبود فولات دارند ممکن است نیاز به مصرف مکمل‌های اسید فولیک داشته باشند. بسته به نیاز فرد، ویزیت پزشک در منزل ممکن است قرص یا تزریق را تجویز کند. زنان در سنین باروری که مبتلا به کم خونی ناشی از کمبود فولات هستند، اگر قصد بارداری دارند، ممکن است بخواهند با پزشک صحبت کنند. در برخی موارد، یک زن ممکن است تصمیم بگیرد که بارداری را تا زمانی که سطح فولات او طبیعی شود به تعویق بیاندازد.
قبل از مصرف هر گونه مکملی مهم است که با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید. برخی از محققان پیشنهاد کرده‌اند که مصرف بیش از حد اسید فولیک می‌تواند کمبود ویتامین B-12 را پنهان کند. به همین دلیل، بیش از 1000 میکروگرم در روز مصرف نکنید، مگر اینکه پزشک دوز بالاتری را توصیه کند.
راه‌های جلوگیری از بروز عوارض کمبود اسید فولیک
مصرف مکمل اسید فولیک و داشتن یک رژیم غذایی سالم از بسیاری از موارد کم خونی ناشی از کمبود فولات جلوگیری می‌کند. افرادی که دارای عوامل خطر کمبود فولات هستند باید از پزشک در مورد میزان مناسب اسید فولیک برای مصرف سوال کنند.
همچنین ممکن است فرد با خوردن غذاهایی که غنی از فولات هستند یا تولید کنندگان آن را با اسید فولیک غنی کرده‌اند، از کم خونی ناشی از کمبود فولات جلوگیری کند. فولات به طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد، از جمله:
اسفناج
کاهو
کلم بروکسل
مارچوبه
آووکادو
لوبیا
از سال 1998، سازمان غذا و داروی سازمان غذا و دارو (FDA) از تولیدکنندگان مواد غذایی می‌خواهد اسید فولیک را به محصولات غلات غنی‌شده استاندارد شده، مانند نان غنی‌شده، آسان‌تر برآورده کنند. محصولاتی که تولیدکنندگان اغلب با اسید فولیک غنی می‌کنند شامل آرد، غلات صبحانه و سایر محصولات غلات است. این غذاهای غنی شده منبع خوبی از اسید فولیک در رژیم غذایی هستند.
عوارض کمبود اسید فولیک؛جمع‌بندی
اگر فردی کم خونی ناشی از فولات را در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان کند، معمولاً هیچ مشکل طولانی مدتی را تجربه نخواهد کرد. افراد معمولاً می‌توانند با دریافت مقدار کافی فولات از رژیم غذایی خود یا مصرف مکمل‌های ویتامین، کمبود فولات را درمان و از آن پیشگیری کنند. افراد می‌توانند مولتی ویتامین‌های حاوی اسید فولیک را انتخاب کنند یا فقط مکمل‌های اسید فولیک مصرف کنند.
