دلیل و فایده ی شگفت انگیز تب کردن بدن
به گزارش اقتصاد آنلاین، تب نشانه مبارزه بدن در برابر عوامل بیماریزا است و گاهی نیز پاسخ دمایی دستگاه ایمنی بدن نسبت به عفونتهای داخلی تلقی میشود.
در واقع در گرمای حاصل از تب بسیاری از میکروبها توانایی رشد ندارند. البته بحث و جدلهای زیادی در مورد بیفایده بودن تب در جریان است. نخستین پژوهش درباره دمای بدن در سال ۱۸۶۸ انجام گرفت و پژوهشگر آن، یک پزشک آلمانی به نام کارل وندریش بود.
تب باعث اختلال در فعالیت آنزیمهای بدن میشود. آنزیمها کاتالیزور یا کاتالیزگرهایی هستند که در واکنشهای زیستی مهم درون سلول و در بدن مؤثرند. چون این آنزیمها در دمای معینی فعالیت دارند و در دمای بالا از بین میروند، تب بالا با از بین بردن این آنزیمها، در واکنشهای زیستی بدن اختلال ایجاد میکند. تشنج از نتایج تب بالاست. تب ۴۰ درجه و بیشتر، بهویژه در کودکان، نیازمند توجه و درمان سریع است. هنگامی که دمای بدن شخص به ۴۴٫۴ تا ۴۵٫۵ برسد، مرگ حتمی است.
اندازهگیری دمای بدن
دمای بدن با دماسنج طبی اندازهگیری میشود. دمای بدن میتواند از راه دهان (زیر زبان)، مقعد (دقیقترین شیوه که برای نوزادان و کودکان خردسال استفاده میشود)، زیر بغل و پرده گوش (از طریق اندازهگیری اشعههای فروسرخ) انجام گیرد.
دمای به دست آمده از طریق دهان و زیر بغل نسبت به دمای به دست آمده از طریق مقعد پایینتر هستند (تفاوتی برابر 0.4 درجه سانتیگراد برای اندازهگیری از طریق دهان و 0.8 درجه سانتیگراد از طریق زیر بغل)؛ بنابراین این تفاوت باید به هنگام اندازهگیری میزان تب مورد توجه قرار گیرد.
با این وجود، موارد بسیاری هستند که در تغییر دمای بدن نقش دارند و باید هنگام اندازهگیری مورد توجه قرار گیرند. سن، لباسهای فرد، دمای اتاق و ساعات مختلف در طول روز بر دمای بدن تغییر میگذارند. دمای بدن در طول شبانهروز به طور طبیعی تغییر میکند. کمترین دمای بدن در حدود ساعت چهار صبح، و بیشترین دما حدود ساعت ۱۸ است (البته به شرط اینکه عادت فرد این باشد که در روز بیدار باشد و در شب بخوابد). به این ترتیب، دمای ۳۷٫۵ درجه سلسیوس که از طریق دهان و به هنگام عصر گرفته شده باشد، الزاماً تب نیست در حالی که همین دما صبحگاه تب محسوب میشود.
به هنگام اندازهگیری دمای بدن از طریق دهان باید در نظر داشت که خوردن، نوشیدن و سیگار کشیدن حداقل ۲۰ دقیقه پیش از اندازهگیری موجب تغییر دمای دهان میشود. دمای بدن پس از صرف غذا افزایش مییابد.
نکته دیگر این است که دمای طبیعی افراد نسبت به یکدیگر و حتی نسبت به روزهای مختلف متغیر است. در زنها دمای بدن با توجه به چرخه ماهیانه تغییر می کند و به طور متوسط دمای بدن زنان به مدت 14 روز پس از تخمک گذاری یک درجه سانتی گراد افزایش می یابد.
عوامل ایجاد کننده تب
تب نتیجه پاسخ دمایی در برابر عفونتها و برخی از بیماریهاست که شامل بیماریهای عفونی از جمله آنفلوانزا، سرماخوردگی، ایدز، مالاریا، گاستروآنتریت (التهاب ویروسی معده و رودهها) و مونونوکلئوز عفونی، التهابهای پوستی مانند کورک، آکنه و آبسه، بیماریهای نقص ایمنی چون سارکوئیدوز و لوپوس منتشر، تخریب بافتها همچون همولیز (تخریب گلبولهای قرمز)، انفارکتوس (مرگ ناگهانی همه یا بخشی از سلولهای یک بافت به علت کمبود اکسیژن)، سندرم لهشدگی، رابدومیولیز و خونریزی مغزی هستند.
همچنین تبهای حاصل از مصرف داروهایی مانند لاموتریژین، پروژسترون و نیز شیمیدرمانی؛ تبهای حاصل از مصرف برخی داروها به عنوان اثر جانبی دارو (همچون آنتیبیوتیک) و تبهای حاصل از قطع برخی داروها مانند هرویین و فنتانیل، سرطانها بهخصوص سرطان خون، سرطان لنف و سرطان کلیه و برخی اختلالات متابولیسم مانند نقرس و پورفیری هستند.
فواید تب
این که تب برای بدن مفید است یا مضر؛ سوالی است که به دیدگاه پزشکان و کارشناسان بستگی دارد. در هر حال، از لحاظ علمی، تب پاسخی ایمنی است که به بدن کمک میکند تا دربرابر عوامل بیماریزا مقابله کند و از این نظر مفید است. تب مانع از رشد و حتی موجب مرگ برخی از عوامل بیماریزا میشود. به علاوه، بالا رفتن دمای بدن موجب تکثیر گلبولهای سفید و افزایش بازده آنها در مقابل میکروبها میشود.
تحقیقات نشان میدهند که تب آثار مؤثری بر بهبودی داشته و موجب افزایش تحرک گلبولهای سفید، تقویت فاگوسیتوز در گلبولهای سفید، کاهش اثر آندوتوکسین موجود در غشای سلولی باکتریها، تکثیر لنفوسیتهای تی، تقویت عملکرد اینترفرون و افزایش میزان تولید پادتن دارد.
پیش از آنکه آنتیبیوتیکها ابداع شده و به بازار بیایند، برای درمان سیفلیس عصبی، به طور عمدی و مصنوعی، در بیمار تب ایجاد میکردند که این عمل نتیجهبخش هم بود.
درمان
هر تبی لزوماً مورد درمان مستقیم قرار نمیگیرد. تب نشانه مبارزه بدن در مقابل عوامل بیماریزا است و در صورتی که مقدار آن خیلی زیاد نباشد، اغلب داروهایی برای درمان بیماری و نه درمان مستقیم تب مصرف میشوند. با این وجود، برای جلوگیری از افزایش تب و ایجاد نقص در بدن، تب باید دائماً کنترل شود.
برای تب کمتر از ۴۰ درجه سانتی گراد به تنهایی نیازی به درمان نیست، مگر آنکه پزشک ملاحظات دیگری درباره بیمار داشته باشد. به بیمارانی که تب دارند توصیه میشود به مقدار کافی مایعات بنوشند..
بسیاری از بیماران به علت علایم تب از دارو استفاده میکنند. تب موجب افزایش تپش قلب میشود و ممکن است به افراد مسن یا افرادی که دچار بیماریهای قلبی و عروقی هستند فشار وارد کند.