به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، هفته‌هاست که کشورهای ثروتمند جهان در حال خالی‌کردن قفــــسه‌های شرکت‌های تولیدکننده واکسن هستند تا کشورهای فقیرتر که در انتهای صف قرار دارند، به این زودی‌ها امیدی برای ایمن‌شدن در برابر این بیماری نداشته باشند. رقابت بر سر دریافت واکسن کرونا پیش از دیگران، حالا به اروپا رسیده است. یک معضل جدید که این روزها کشورهای ثروتمند را در برابر یکدیگر قرار داده، بدقولی و تأخیر در فرایند تولید کارخانه‌های اصلی سازنده واکسن یعنی آسترازنکا(AstraZeneca) و فایزر-بیوان‌تک (Pfizer-BioNTech) است. عقب‌بودن این شرکت‌ها از برنامه تولید، به اختلاف‌های انگلیس و اتحادیه اروپا دامن زده است. به‌نوشته نیویورک‌تایمز، این رویارویی می‌تواند هم به روابط دو طرف آسیب بزند و هم تلاش‌های جمعی را برای پایان‌دادن به همه‌گیری کرونا بی‌اثر کند.
خبر بد شرکت‌های واکسن‌سازی
ماجرا از آنجا شروع شد که شرکت آسترازنکا هفته گذشته در یک کنفرانس آنلاین از کاهش میزان واکسن‌های سهمیه اتحادیه اروپا به‌دلیل مشکلات تولید در کارخانه بلژیک این شرکت خبر داد و اعلام کرد که قصد دارد تا آخر‌ماه مارس (اواسط فروردین99) به جای 80میلیون دوز، 31میلیون دوز به این اتحادیه تحویل بدهد. واکسن آسترازنکا محصول مشترک یک شرکت سوئدی و دانشگاه آکسفورد است و بخش زیادی از تولید آن در انگلیس انجام می‌شود. این موضوع خشم مقام‌های اروپا را به‌دنبال داشت. این درحالی بود که شرکت فایزر نیز به‌دلیل نوسازی و افزایش ظرفیت کارخانه این شرکت در بلژیک از کاهش میزان واکسن‌های تحویلی خود خبر می‌داد. اتحادیه اروپا که در هفته‌های گذشته به‌دلیل سرعت کم در واکسیناسیون مورد انتقاد قرار گرفته، در واکنش به این اقدام شرکت‌های واکسن‌سازی، تهدید کرد که قوانین سختگیرانه‌تری برای صادرات واکسن‌های ساخت بلژیک به انگلیس اعمال می‌کند. انگلیس اکنون خارج از اتحادیه اروپا‌ست و براساس اعلام کمیسیون اروپا، صادرات هر نوع واکسن ساخت کشورهای اتحادیه اروپا نیازمند طی فرایند اداری خاص است. این تهدیدها اگر عملی شوند، می‌توانند موجودی واکسن فایزر را در انگلیس در خطر قرار دهند، زیرا برعکس ذخایر واکسن آسترازنکای مورد نیاز این کشور که در کارخانه‌های داخلی ساخته می‌شود، محموله‌های واکسن فایزر انگلیس تماما از بلژیک وارد می‌شود.
کمیسیون اروپا همچنین از شرکت آسترازنکا خواسته که اجازه بدهد تولیداتش مورد بازرسی قرار بگیرد. این کمیسیون گفته که این حق را دارد که بداند «کدام کارخانه، چه زمانی، چه محصولی را تولید کرده است». مقام‌های اروپایی می‌گویند که آسترازنکا، واکسن‌هایی را که سهمیه اروپا بوده، به انگلیس تحویل داده است. به‌گفته آنها ادعای این شرکت درباره مشکلات تولید در کارخانه بلژیک نمی‌تواند کاهش چشمگیر در حجم سهمیه این قاره را توجیه کند. آسترازنکا هم گفته که سهمیه واکسن انگلیس از کارخانه‌های داخل این کشور تامین شده نه از کارخانه‌های اروپا.
مقام‌های انگلیس در پاسخ به تهدید اتحادیه اروپا، مسئولان این سازمان را متهم به باج‌خواهی کرده‌اند که می‌تواند به روابط دو طرف آسیب جدی بزند. دیوید جونز، نماینده محافظه‌کار مجلس عوام انگلیس در این‌باره گفت: «این کار اخاذی است و نشان می‌دهد انگلیس کار درستی کرده که از اتحادیه اروپا خارج شده است.»
عقب ماندن اروپا
قانونگذاران اتحادیه اروپا در توجیه واکنش‌شان گفته‌اند که به این ترتیب می‌توانند بر فرایند توزیع واکسن توسط شرکت‌ها نظارت و آنها را در قبال تعهدشان پاسخگو کنند. جنس اسپان، وزیر بهداشت آلمان سه‌شنبه در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «ما نمی‌گوییم اروپا باید اول باشد، بلکه هدفمان این است که سهم عادلانه خود را دریافت کند.»
مشکلات واکسیناسیون در قاره سبز، انتقادها از بوروکراسی کند و ناکارآمد در این منطقه را افزایش داده است. رهبران اروپا ناتوان از سرعت‌بخشیدن به فرایند تولید واکسن، ناچار به تهدید محدودکردن صادرات روی آورده‌اند. این نشانه‌ای از تحت فشار بودن کشورهای عضو اتحادیه به‌دلیل عقب ماندن از انگلیس و آمریکا در واکسیناسیون مردم است. این دو کشور تعداد زیادی واکسن پیش‌خرید کرده‌اند. اروپایی‌ها برای جبران این عقب‌ماندگی سعی کردند که فرایند صدور مجوز برای واکسیناسیون را سرعت بخشند. روابط بین اروپا و انگلیس قبل از این هم بر سر موضوع برگزیت و 4سال کشمکش بر سر خروج این کشور از اتحادیه اروپا دچار مشکل شده بود. نهایتا چند هفته پیش انگلیس رسما از این اتحادیه خارج شد.
مقایسه میزان واکسیناسیون
تحلیلگران معتقدند که عامل اصلی این کشمکش، میزان بالای واکسیناسیون در انگلیس است. تاکنون بیش از 11درصد مردم این کشور (بیش از 7میلیون نفر) در برابر کرونا واکسینه شده‌اند، درحالی‌که فقط 2درصد جمعیت اتحادیه اروپا (بیش از 2میلیون نفر) واکسن دریافت کرده‌اند. انگلیس نخستین کشور غربی بود که مجوز انجام واکسیناسیون سراسری را صادر کرد. این کشور اوایل تابستان زمانی که واکسن مراحل آزمایش بالینی را طی می‌کرد، قرارداد خرید ده‌ها میلیون دوز از آن را با شرکت آسترازنکا امضا کرد؛ یعنی 3ماه قبل از زمانی که اتحادیه اروپا برای خرید واکسن پیشقدم شد. اتحادیه اروپا 300میلیون دوز واکسن به آسترازنکا سفارش داده بود که قرار بود براساس میزان جمعیت بین کشورهای عضو اتحادیه تقسیم شود. برخی کشورهای این حوزه به‌دلیل گرانی و شرایط سخت نگهداری واکسن‌های فایزر و شرکت آمریکایی مدرنا (Moderna) امید زیادی به خرید واکسن آسترازنکا بسته بودند. اتحادیه اروپا از شرکت آسترازنکا خواسته که به تعهد خود وفادار بماند. اورسلا ون درلین، رئیس کمیسیون اروپا گفت: «اروپا میلیاردها دلار برای کمک به ساخت و توسعه واکسن‌های کرونا هزینه کرده و حالا شرکت‌ها باید به تعهدشان عمل کنند.» اما شرکت آسترازنکا می‌گوید که به اروپا وعد‌ه‌ای برای تحویل واکسن به سرعتی که به انگلیس داده، نداده است. پاسکان سوریوت، مدیر اجرایی این شرکت به روزنامه ایتالیایی ریپالیکا گفت: «اروپا 3ماه دیرتر از انگلیس با این شرکت قرارداد بسته، اما می‌خواهد همزمان با این کشور سهمیه‌اش را دریافت کند. ما تلاشمان را می‌کنیم، اما نمی‌توانیم قولی در این‌باره بدهیم.» اروپا همچنین 600میلیون دوز واکسن به شرکت فایزر سفارش داده است. رئیس کمیسیون اروپا وعده داده که 70درصد بزرگسالان این قاره تا آخر تابستان واکسینه می‌شوند.
ناتوانی دولت‌ها در مهار بحران
کشمکش بر سر واکسن در اروپا یادآور روزهای نخست همه‌گیری کروناست؛ یعنی زمانی که تعداد زیادی از کشورها، صادرات تجهیزات حفاظتی و وسایل پزشکی را به کشورهای دیگر ممنوع یا محدود کردند. حالا یک سال از آن روزها گذشته و تقریبا بدون تغییر چشمگیر در شرایط بیماری، این روحیه ناسیونالیستی و یکجانبه‌‌گرایی تشدید شده است؛ نه‌تنها ذخایر واکسن برای کشورهای فقیرتر خیلی محدود است، بلکه حتی کشورهای ثروتمند نیز نمی‌دانند چطور دوزهای واکسن موجود را بین خود تقسیم کنند. تأخیر در تولید واکسن، تنها یک بخش از مشکل است. کارشناسان سلامت عمومی می‌گویند که مجموعه سیستم جهانی خرید واکسن، کشورها را رودرروی یکدیگر قرار داده است؛ چیزی که پایان همه‌گیری را که مرز و کشور نمی‌شناسد، با مانع جدی روبه‌رو می‌کند.
